به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، خانه منسوب به سعدی که به خانه «خاندان مدحت» شناخته می‌شود از سوی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در فهرست ابنیه نیازمند مرمت قرار گرفته و بر اساس آنچه که از سوی کارشناسان این اداره کل مطرح شده قرار است با اختصاص بودجه در سال جاری مرمت شود.
برای بسیاری از گردشگران و شاید شهروندان شیرازی اینکه شیخ اجل سعدی شیرازی خانه‌ای در بافت تاریخی این شهر داشته که اکنون در وادی فراموشی قرار گرفته است. اما خانه‌ای در محله‌ای پشت مسجد نو منسوب به سعدی شیرازی وجود دارد.
چند سالی است که نام خانه سعدی بار دیگر مطرح شده است و بسیاری از فعالان میراث فرهنگی و اهالی فرهنگ و ادب چشم انتظار اقدامی برای حفظ این بنای تاریخی هستند اما تاکنون کاری در خور جایگاه این شاعر بلندآوازه انجام نگرفته است.
مسعود منیعاتی مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، گفت: خانه سعدی در زمره آثاری است که با شماره ۲۵۸۱ در ۱۱ بهمن ۱۳۸۷ ثبت ملی شده و بر اساس نقل قول‌ها نمی‌شود این خانه را قطعا متعلق به شیخ اجل سعدی شیرازی دانست، زیرا او همواره در سفر بوده است.
پیشینه خانه سعدی در نقل قول‌های تاریخی
این درحالی است که «علی سامی» محقق و باستان‌شناس معروف و دبیر کانون دانش‌پارس و انجمن قلم شیراز که سال‌ها نیز در دانشگاه تدریس کرده، در زمینه کشف خانه سعدی در دهه ۵۰ خورشیدی عنوان کرده که وجود خانه مسکونی سعدی در شیراز محرز و مسلم بود، اما یک موضوع که ایجاد شک و شبهه می‌کرد، حدوث زلزله‌های پیاپی و سهمگینی که در ۱۵۰ یا ۱۷۰ سال قبل شهر شیراز را ویران ساخت و اکثر ابنیه موجود را درهم کوفت بود. لیکن از سویی روشن است که زمین لرزه معروف شیراز، با همه ویرانگری‌اش نتوانسته کلیه ابنیه و عمارات شیراز ازجمله بازار وکیل، مسجد وکیل، موزه زند، ارگ کریمخانی، مسجد نو و مسجد جامع عقیق را ویران کند.
با این استدلال می‌توان گفت که گرچه خانه مسکونی سعدی هم در آن زمان دستخوش صدماتی شده و بعدا ترمیم یافته است؛ اما نمی‌توان شک کرد که اینجا خانه مسکونی سعدی نیست. من معتقدم حالا که زیستگاه زیبای سعدی پیدا شده، انجمن حفظ آثار ملی ایران، همچنان که به نوسازی آرامگاه سعدی مبادرت کرده، باید برای تبدیل خانه مذکور به موزه کوچکی که نمایشگر طرز زندگی استاد بوده، اقدام کند.
بر اساس شواهد تاریخی در وسط خانه سعدی، درخت کهنسالی وجود دارد از نژاد و شکل درخت‌های محوطه «مسجد نو»؛ آثار و ترکیب ساختمان خانه، مشابهت کامل با آجرکاری و مشبک‌سازی مسجد دارد و نیز موید احداث مسجد در زمان اتابک زنگی و شیخ اجل سعدی است.
خانه سعدی، دو اتاق پنج دری در سمت شرقی و غربی دارد و یک اُرسی هم در طبقه دوم سمت شمال آن ساخته شده که به طور حتم محل کار و یا نشست سعدی بوده است. این ارسی که اطراف آن دارای طاقچه‌های دو طبقه است، به شکل کتابخانه ایجاد شده و دو ستون چوبی مشرف به حیاط دارد که درهای آن چوبی و منبت‌کاری شده است.
سامی همچنین آورده است: درِ خانه نیز مشابه درهای مورد استفاده در زمان کریم‌خان‌زند است. در بالای در، مشبک کاری زیبایی دیده می‌شود که شیشه‌های رنگی زیبایی در آن به کار رفته و پنجره زیبایی هم در کنار این مشبک‌‌ها وجود دارد که اکنون در آستانه انهدام است. کنار درها با آجرهای ریزنقشی که فرم آنها با آجرکاری مسجد نو شباهت دارد، تزیین شده است. در سمت جنوبی ساختمان نیز یک سرداب به سبک زیرزمین‌های قدیم به چشم می‌رسد. در اطراف این خانه، خانههایی تقریبا با همین هیات و شکل ساخته شده که تجدید بنا نگردیده و به حال خود باقی مانده است.
همچنین حسن دهقان شیرازپژوه و نویسنده کتاب «شکوه خاموش» که مستندنگاری خانه‌های تاریخی محله سنگ سیاه و سرباغ است در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، عنوان کرد: خانه شوریده شیرازی واقع در محله سنگ سیاه، خانه منسوب به سعدی که در واقع خانه قاجاری مدحت واقع در کوچه پشت مسجد نو است اما شیرازیان آن را منسوب به سعدی دانسته‌اند، خانه ایرانمهر که منسوب به نوادگان فرصت الدوله شیرازی شاعر، نویسنده هنرمند است از جمله توانمندی‌های شیراز در حوزه گردشگری ادبی به شمار می‌روند.
او که مسئول انجمن اهل قلم فارس است افزود: خانه شوریده و خانه منسوب به سعدی حال و روز خوبی ندارند اما خانه ایرانمهر مرمت شده و اکنون به صورت اقامتگاه در حال بهره‌برداری است.
گردشگری ادبی شیراز محدود به بازدید آرامگاه‌های حافظ و سعدی نباشد
وی با بیان اینکه گردشگری ادبی در شیراز فقط محدود به بازدید از آرامگاه‌های مفاخر ادبی حافظ و سعدی شده است، ادامه داد: مسیرهای گردشگری می‌تواند بر اساس داستان‌هایی که جغرافیای آنها شیراز بوده و شخصیت‌های داستان در شیراز می‌زیسته‌اند نیز تعریف شود.
دهقان معتقد است که «سووشون سیمین دانشور و از این دست آثار ادبی نقش مهمی در توسعه گردشگری ادبی دارند. هیچ جاذبه جدیدی که بتواند به رونق و توسعه گردشگری ادبی کمک کند مثل پیاده‌راه‌های ادبی، نمادها و تندیس‌ها، موزه و ... در شیراز ایجاد نشده و حتی جاذبه‌هایی همچون خانه شوریده و منسوب به سعدی حال و روز خوبی ندارند».
شیراز به‌رغم داشتن بسیار خانههایی که در دل خود نویسندگان، شاعران و ادبای بزرگی را پرورش داده است در قلمرو گردشگری ادبی گام برنداشته و با وجود اینکه گردشگرانی هستند که افزون بر آثار و زیارت آرامگاه آنان مایلند شیوه زیست و زندگی بزرگان خویش را بدانند اما در نگاه متولیان امر هنوز در مسیر این نوع از گردشگری مبتدی به نظر می‌رسند و چندان گامی برنداشته‌اند.
یادروز سعدی فرصت جدی است که به بناهایی که به سعدی نسبت داده می شوند نیز توجه جدی کرد و برای احیای آنها نیز اقدامات اساسی انجام داد.
خانه سعدی می‌تواند ظرفیت خوبی برای گردشگران ادبی شیراز باشد.
برای بسیاری از گردشگران و شاید شهروندان شیرازی اینکه شیخ اجل سعدی شیرازی خانه‌ای در بافت تاریخی این شهر داشته که اکنون در وادی فراموشی قرار گرفته است. اما خانه‌ای در محله‌ای پشت مسجد نو منسوب به سعدی شیرازی وجود دارد.
چند سالی است که نام خانه سعدی بار دیگر مطرح شده است و بسیاری از فعالان میراث فرهنگی و اهالی فرهنگ و ادب چشم انتظار اقدامی برای حفظ این بنای تاریخی هستند اما تاکنون کاری در خور جایگاه این شاعر بلندآوازه انجام نگرفته است.
مسعود منیعاتی مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، گفت: خانه سعدی در زمره آثاری است که با شماره ۲۵۸۱ در ۱۱ بهمن ۱۳۸۷ ثبت ملی شده و بر اساس نقل قول‌ها نمی‌شود این خانه را قطعا متعلق به شیخ اجل سعدی شیرازی دانست، زیرا او همواره در سفر بوده است.
پیشینه خانه سعدی در نقل قول‌های تاریخی
این درحالی است که «علی سامی» محقق و باستان‌شناس معروف و دبیر کانون دانش‌پارس و انجمن قلم شیراز که سال‌ها نیز در دانشگاه تدریس کرده، در زمینه کشف خانه سعدی در دهه ۵۰ خورشیدی عنوان کرده که وجود خانه مسکونی سعدی در شیراز محرز و مسلم بود، اما یک موضوع که ایجاد شک و شبهه می‌کرد، حدوث زلزله‌های پیاپی و سهمگینی که در ۱۵۰ یا ۱۷۰ سال قبل شهر شیراز را ویران ساخت و اکثر ابنیه موجود را درهم کوفت بود. لیکن از سویی روشن است که زمین لرزه معروف شیراز، با همه ویرانگری‌اش نتوانسته کلیه ابنیه و عمارات شیراز ازجمله بازار وکیل، مسجد وکیل، موزه زند، ارگ کریمخانی، مسجد نو و مسجد جامع عقیق را ویران کند.
با این استدلال می‌توان گفت که گرچه خانه مسکونی سعدی هم در آن زمان دستخوش صدماتی شده و بعدا ترمیم یافته است؛ اما نمی‌توان شک کرد که اینجا خانه مسکونی سعدی نیست. من معتقدم حالا که زیستگاه زیبای سعدی پیدا شده، انجمن حفظ آثار ملی ایران، همچنان که به نوسازی آرامگاه سعدی مبادرت کرده، باید برای تبدیل خانه مذکور به موزه کوچکی که نمایشگر طرز زندگی استاد بوده، اقدام کند.
بر اساس شواهد تاریخی در وسط خانه سعدی، درخت کهنسالی وجود دارد از نژاد و شکل درخت‌های محوطه «مسجد نو»؛ آثار و ترکیب ساختمان خانه، مشابهت کامل با آجرکاری و مشبک‌سازی مسجد دارد و نیز موید احداث مسجد در زمان اتابک زنگی و شیخ اجل سعدی است.
خانه سعدی، دو اتاق پنج دری در سمت شرقی و غربی دارد و یک اُرسی هم در طبقه دوم سمت شمال آن ساخته شده که به طور حتم محل کار و یا نشست سعدی بوده است. این ارسی که اطراف آن دارای طاقچه‌های دو طبقه است، به شکل کتابخانه ایجاد شده و دو ستون چوبی مشرف به حیاط دارد که درهای آن چوبی و منبت‌کاری شده است.
سامی همچنین آورده است: درِ خانه نیز مشابه درهای مورد استفاده در زمان کریم‌خان‌زند است. در بالای در، مشبک کاری زیبایی دیده می‌شود که شیشه‌های رنگی زیبایی در آن به کار رفته و پنجره زیبایی هم در کنار این مشبک‌‌ها وجود دارد که اکنون در آستانه انهدام است. کنار درها با آجرهای ریزنقشی که فرم آنها با آجرکاری مسجد نو شباهت دارد، تزیین شده است. در سمت جنوبی ساختمان نیز یک سرداب به سبک زیرزمین‌های قدیم به چشم می‌رسد. در اطراف این خانه، خانههایی تقریبا با همین هیات و شکل ساخته شده که تجدید بنا نگردیده و به حال خود باقی مانده است.
همچنین حسن دهقان شیرازپژوه و نویسنده کتاب «شکوه خاموش» که مستندنگاری خانه‌های تاریخی محله سنگ سیاه و سرباغ است در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، عنوان کرد: خانه شوریده شیرازی واقع در محله سنگ سیاه، خانه منسوب به سعدی که در واقع خانه قاجاری مدحت واقع در کوچه پشت مسجد نو است اما شیرازیان آن را منسوب به سعدی دانسته‌اند، خانه ایرانمهر که منسوب به نوادگان فرصت الدوله شیرازی شاعر، نویسنده هنرمند است از جمله توانمندی‌های شیراز در حوزه گردشگری ادبی به شمار می‌روند.
او که مسئول انجمن اهل قلم فارس است افزود: خانه شوریده و خانه منسوب به سعدی حال و روز خوبی ندارند اما خانه ایرانمهر مرمت شده و اکنون به صورت اقامتگاه در حال بهره‌برداری است.
گردشگری ادبی شیراز محدود به بازدید آرامگاه‌های حافظ و سعدی نباشد
وی با بیان اینکه گردشگری ادبی در شیراز فقط محدود به بازدید از آرامگاه‌های مفاخر ادبی حافظ و سعدی شده است، ادامه داد: مسیرهای گردشگری می‌تواند بر اساس داستان‌هایی که جغرافیای آنها شیراز بوده و شخصیت‌های داستان در شیراز می‌زیسته‌اند نیز تعریف شود.
دهقان معتقد است که «سووشون سیمین دانشور و از این دست آثار ادبی نقش مهمی در توسعه گردشگری ادبی دارند. هیچ جاذبه جدیدی که بتواند به رونق و توسعه گردشگری ادبی کمک کند مثل پیاده‌راه‌های ادبی، نمادها و تندیس‌ها، موزه و ... در شیراز ایجاد نشده و حتی جاذبه‌هایی همچون خانه شوریده و منسوب به سعدی حال و روز خوبی ندارند».
شیراز به‌رغم داشتن بسیار خانههایی که در دل خود نویسندگان، شاعران و ادبای بزرگی را پرورش داده است در قلمرو گردشگری ادبی گام برنداشته و با وجود اینکه گردشگرانی هستند که افزون بر آثار و زیارت آرامگاه آنان مایلند شیوه زیست و زندگی بزرگان خویش را بدانند اما در نگاه متولیان امر هنوز در مسیر این نوع از گردشگری مبتدی به نظر می‌رسند و چندان گامی برنداشته‌اند.
یادروز سعدی فرصت جدی است که به بناهایی که به سعدی نسبت داده می شوند نیز توجه جدی کرد و برای احیای آنها نیز اقدامات اساسی انجام داد.
خانه سعدی می‌تواند ظرفیت خوبی برای گردشگران ادبی شیراز باشد.
نظر شما