به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، نشست تخصصی «پنج گنج نظامی» به‌مناسبت سالروز بزرگداشت حکیم نظامی با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر سبزیان، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی؛ فرزاد قائمی، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و غلامعباس ساعی مهدی‌آباد، دبیر محفل ادبی کتابخانه عمومی رضوی شهرستان مشهد به میزبانی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی برگزار شد.

حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر سبزیان، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی با اشاره به برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی «پنج گنج نظامی»، گفت: موجب افتخار است که همزمان با بزرگداشت شهدا، میزبان برنامه‌ای فاخر و ادبی با محوریت شاعر بلند آوازه ایرانی، حکیم نظامی در مشهد هستیم.

وی ابراز کرد: حکیم نظامی شاعر قرن ششم هجری است که اهتمام جدی در حفظ آئین ایرانی، ارادت ویژه‌ای به پیامبر اکرم(ص) و علاقه وافری به ایران‌زمین داشت. در ایامی که نسل جدید و عموم مردم نیاز به شناخت و معرفی الگوها و اسطوره‌ها و تاسی جستن از آنان را دارند، معرفی شخصیت‌هایی همچون نظامی می‌تواند تاثیر بسزایی در احیای هویت ایران داشته باشد. 

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی از نظامی پس از فردوسی به‌عنوان شاعری ارادتمند به ایران و زبان پارسی نام برد و افزود: به جرئت می‌توان گفت که پس از فردوسی، نظامی، سردمدار حفظ زبان و ادبیات فارسی است. حکیم نظامی همواره از ایران می‌گوید و در مثنوی هفت پیکر نیز به آن اشاره می‌کند. در اشعار او که عمدتا عاشقانه، صریح، شفاف است همواره از ایران یاد شده و از آن به‌عنوان «دل عالم» یاد می‌کند.

نظامی یکی از قله‌های سر به فلک کشیده ادبیات فارسی است
در ادامه غلامعباس ساعی مهدی‌آبادی، دبیر محفل ادبی پرنیان پارسی کتابخانه عمومی رضوی شهرستان مشهد گفت: حکیم نظامی یکی از قله‌های سر به فلک کشیده شعر و ادبیات فارسی است. در قرن ششم هجری در شهر گنجه و در دوران حکومت شروانشاهان زندگی می‌کرد. اطلاعات درباره نظامی تا حدود 35سالگی او بسیار ناچیز است و آنچه که از او رسیده با توجه به آثار او به‌دست آمده است. 

وی افزود: نظامی خالق 5 اثر بسیار فاخر با عنوان «پنج گنج» است که به ترتیب «مخزن‌الاسرار»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون»، هفت پیکر و اسکندرنامه نام دارند.

ساعی با اشاره به کتاب «مخزن‌الاسرار» ابراز کرد: این کتاب زمانی به پایان رسید که نظامی تنها 37 سال داشت. شگفتی در این است که در آغاز راه «مخزن‌الاسرار» را می‌سراید و در ادامه به منظومه‌های عاشقانه و غنایی روی می‌آورد. به‌طور طبیعی انسان‌ها در عُنفوان جوانی به داستان‌های عاشقانه می‌پردازند و در دوران کهنسالی به حکمت، اخلاق و عرفان روی می‌آورد اما در نظامی این مسئله شکل متفاوتی پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه «مخزن‌الاسرار» کتابی حکمی، اخلاقی و عرفانی است که با تحمیدیه‌ای بسیار بلند آغاز می‌شود، تصریح کرد: در سنت شاعران و سخنوران زبان فارسی همواره حدیث «هر کاری که با نام خدا آغاز نشود، نیمه تمام و ابتر است» سرلوحه قرار گرفته است و به همین اعتبار بیشتر آثار ادبی در حوزه منظوم و منثور با حمد و ستایش خداوند آغاز شده است. این کتاب نیز با حمد و ستایش خدا به شکلی بسیار باشکوه آغاز می‌شود، به نعته پیامبر(ص) می‌رسد، در ادامه معراج پیامبر(ص) را از نظر می‌گذارنیم و در نهایت به نعته اول، دوم، سوم و چهارم پیامبر(ص) می‌پردازد که در نوع خود در ادب فارسی بی‌نظیر است. 

در ادامه این نشست فرزاد قائمی، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به خوانش ابیاتی از منظومه «خسرو و شیرین» نظامی با مطلع «خداوندا در توفیق بگشای» پرداخت و گفت: نظامی در شمار شاعران قرن پنجم و ششم هجری است که پس از شاعرانی همچون فردوسی، مولانا و خیام قطعا از بلند آوازه‌ترین شاعران شعر فارسی است که اشعارش به تمامی زبان‌های دنیا ترجمه شده و امروز شاهد نزاع بر سر مالکیت او هستیم.

وی افزود: شعر نظامی را باید در پیکره شعر قرن ششم پارسی بشناسیم. فردی که اهل گنجه و متعلق به یکی از مکاتب درخشان شعر فارسی، مکتب آذربایجان است. مکتبی که در قرن ششم به اوج خود رسید و نظامی و خاقانی نمایندگان شاخص این دوره هستند. شعر فارسی در دوران نظامی، دوران بالندگی و درخشش را تجربه می‌کند. از طرفی قلمرو زبان فارسی همراه با قلمرو حکومت غزنوی از هند تا آسیای صغیر رشد می‌کند و تجربه‌های تازه‌ای در شعر همچون ظهور مکاتب عراق عجم، هند، سلجوقی و اذربایجان را  لمس می‌کند. 

قائمی افزود: نظامی، شاعری را در دو حوزه مثنوی‌سرایی و غزل و قصیده در پیش می‌گیرد و نتیجه آن خلق 6 کتاب شامل یک دیوان فارسی و پنج مثنوی با عنوان «خمسه» است. او در نخستین مثنوی با تاثیرپذیری از شهرت حدیقه سنائی، «مخزن الاسرار» را می‌سراید. اما «مخزن‌الاسرار» به عقیده برخی از مفسران توفیق مناسبی در مکتب آذربایجان پیدا نمی‌کند اگر چه که در جغرافیای تاریخی شعر فارسی جزو شاهکارها محسوب می‎شود. نظامی در «مخزن‌الاسرار» به نسبت سنائی که رویه عرفانی دارد با توجه به مکتب فکری خود بیشتر رویکرد اجتماعی و انتقادی را در پیش گرفته است و از این حیث این کتاب بیش از اینکه یک مثنوی اندرزی و صوفیانه باشد یک مثنوی تعلیمی، انتقادی و اجتماعی است.