به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کردستان، نوروز است و بهار نوید تازگی و طراوت می دهد. بهار در همه جای ایران سرفراز جولان می دهد و روزگاری نو را نویدبخش است. در لابه لای این تازگی و طراوت، شور و هیجان، خالی از لطف نیست زیبایی‌های سنندج را بشناسیم.
 
شهر زیبای سنندج که به عنوان بهشت کوچک غرب کشور شناخته می شود در استان کردستان از کشور ایران در شمال غربی آن واقع شده است.

سرسبزی و طراوت طبیعت سنندج زبانزد عام و خاص است. این شهر که بیست و سومین شهر بزرگ ایران نیز هست، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی را در دل خود جای داده است که از جاذبه‌های تاریخی آن می‌توان به وجود تعداد زیادی از عمارت‌های قدیمی در این شهر اشاره کرد.
  از جمله بناهای تاریخی سنندج که البته نماد فرهنگ و هنر و اصالت و هویت مردم کُرد نیز محسوب می‌شود، عمارت آصف است که از آن به عنوان خانه‌ کُرد یاد می شود. عمارت آصف در دوره صفویه و توسط «آصف اعظم» یا میرزا علی نقی خان لشکر نویس احداث شده است. امروز نام آن «خانه کُرد» یا «موزه مردم شناسی مناطق کُردنشین» است. این عمارت و خانه تاریخی در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
 
عمارت آصف دیوان یا آصف وزیری سنندج ملکی شخصی بوده که توسط اداره‌ میراث فرهنگی استان کردستان خریداری و امروزه تحت عنوان خانه‌ کُرد و به عنوان بزرگترین موزه‌ مردم ‌شناسی در ایران شناخته شده است و یکی از قدیمی ترین بناهای موجود در سنندج است.
 
خانه‌ کرد نمادی واضح و روشن از هویت و فرهنگ و اصالت مردم کرد و گنجینه‌ شناخت کُردهاست. به همین دلیل جزو باارزش ترین آثار تاریخی و فرهنگی استان کردستان است.

در این خانه به راحتی می توان با نحوه‌ زندگی و فرهنگ اصیل کُردها آشنا شد. از طرفی می‌توان بسیاری از آداب و رسوم مردم کُرد، سردیس مشاهیر بزرگ کُرد، زیورآلات قدیمی کُردها، مشاغل گوناگون آن‌ها در قدیم و خیلی موارد دیگر که همگی در این مکان گرد هم آمده اند را مشاهده کرد.
 
خانه کُرد شامل بخش‌های مختلفی از جمله نگارخانه و حیاط ورودی، حمام، غرفه‌‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ، زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد است.
  در شیوه ساخت این بنا نشانه‌هایی وجود دارد که می توان ساخت آن را به هر سه دوره صفویه، قاجاریه و پهلوی نسبت داد.

ضلع شمالی حیاط اصلی بنا که شامل تالار اصلی، اتاق‌ها و راهروهای اطراف آن است و نیز بخش‌هایی از ضلع شرقی بنا، در دوران صفویه و بخش‌های دیگر آن شامل دو ضلع غربی و جنوبی در دوران قاجاریه و پهلوی ساخته و به بنا اضافه شده است. به طور دقیق تر می توان گفت عمارت آصف با این همه شکوه و جلال و زیبایی در چهار دوره‌ زمانی ساخته شده است.
 
دوره اول مربوط به دوره صفویه‌ است، در این دوره ضلع شمالی شامل تالار اصلی (تشریفات)، اتاق‌ها و راهروهای اطراف آن و قسمتی از فضاهای ضلع شرقی ساحته شده است.

دوره دوم اوایل دوره‌ی قاجاریه است، در این دوره دو ضلع شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام مجموعه ساخته شده‌ است. دوره سوم به سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ هجری شمسی اطلاق می شود، در این دوره فضاهای اندرونی و سردر ورودی نیم هشتی ساخته شده و ضلع غربی تالار اصلی بازسازی گشته است.

دوره چهارم مربوط به سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ است، در این دوره کل عمارت مرمت، سنگفرش کف حیاط تعویض و حیاط مستخدمان به شکلی که امروزه هست ساخته شد.
 
شیوه معماری و تزئینات عمارت آصف بسیار زیبا و چشم گیر است. سنگ هایی که نقش‌های برجسته بر دل آنها حکاکی شده و طاق های هلالی که امروزه سقف بخش موزه را شکل می دهد واقعا زیباست. تالار اصلی و ارسی آن نیز که تحسین هر بیننده ای نسبت به سازنده‌اش را بر می انگیزد. مساحت عمارت آصف نزدیک به چهار هزار متر مربع است.

عمارت بزرگ و باشکوهی که زمانی ملک شخصی خانواده‌ای بوده که با خدم و حشم خود در کمال رفاه و آسایش در آن زیسته اند. عمارتی که امروزه در تملک سازمان میراث فرهنگی استان کردستان قرار دارد و از سال 1375 جزو یکی از آثار ملی ایران به شمار می‌رود.

در داخل عمارت آصف حمام کوچکی قرار دارد که یکی از زیباترین حمام های غرب کشور ایران محسوب می‌شود که تقریبا در زمان قاجاریه بنا شده است.

شیوه ساخت آن از نوع معماری اصفهانی است و تنها مورد استفاده  شخصی خانواده  اصف بوده است. تزئیناتی که در ستون‌ها و سرستون های آن به کار رفته واقعا تماشایی و فوق العاده زیباست. علاوه بر این بنا دارای یک سردر، هشتی و دالان ورودی و چهار حیاط به نام های حیاط اصلی یا بیرونی، حیاط اندرونی یا داخلی، حیاط مطبخ یا آشپزخانه و حیاط مستخدمین است.
 
سردر خانه کرد تقریبا در سال 1312 هجری شمسی ساخته شده است. تا قبل از ساخت این سردر راه ورود به عمارت آصف کوچه‌ای تنگ و باریک بود. پلان عمارت آصف مربع و پلان سردر آن نیم هشتی است. معماری آن از دو بنای تاریخی دیگر سنندج به نام‌های مشیر دیوان وعمارت ملا لطف الله شیخ الاسلام تاثیر گرفته است؛ با این تفاوت که زوایا و اضلاع سردر، انحنای بیشتری دارند و با ساخت ستون نما، طاق نما و حرکت‌های نیم دایره ای در سردر توجه به نما بیشتر احساس می شود. این سردر با نمای آجری که دارد توسط استاد عباس زمانی کردستانی با همکاری استاد عسگر موسوی کردستانی به زیبایی تزئین شده است.

هشتی بنا که به شکل مستطیل است در پشت سردر ورودی و متصل به آن ایجاد شده است. در ادامه ی هشتی دالانی طولانی قرار گرفته که سقف آن با روش طاق تیرگم ساخته شده است. راه دسترسی به مجموعه از طریق گذر از سردر، هشتی و دالان است.

این حیاط پلانی به شکل مستطیل دارد. ایوان آن شبیه معماری به شیوه  اصفهانی است. در وسط حیاط آب نمایی قرار دارد که درست در برابر تالار اصلی در ضلع شمالی حیاط در مجاورت یک باغچه  زیبا چشم نوازی می کند. تالار اصلی دارای ایوانی با ستون های چوبی که سرستون های آن به هنر مقرنس کاری مزین شده است.

سقف گنبدی شکل تالار بر زیبایی آن می افزاید. در ضلع جنوبی این حیاط یک ارسی با طرح های هندسی جالب به چشم می خورد که در نوع خود در کل غرب کشور بی نظیر است. در دو طرف تالار دو راهرو با درهای تودرتو واقع شده است.

ضلع شرقی حیاط در همان زمان ساخت تالار بنا شده اما ضلع غربی آن بر اساس آنچه گفته می شود یک بار دچار آتش سوزی گشته و در سال های اوایل حکومت پهلوی به شکل ضلع شرقی بازسازی شده است. در تمام سطح تالار اصلی البته به جز راهروها و سطح همکف از هنر گچ بری بهره برده شده تا زیبایی تالار نمایان شود.
 
معماری و تزئیناتی که برای ضلع غربی بنا به کار برده شده با معماری و تزئینات تالار اصلی و ضلع شرقی بسیار تفاوت دارد دلیل این تفاوت نیز ساخت این دو قسمت توسط دو شخص و در دو دوره  جداست.

ضلع غربی دارای ایوانی با ستون‌هایی است که از جنس آجر و به شکل چهارضلعی اند. در پشت این ایوان تالاری با ارسی زیبا و طرح اسلیمی خودنمایی می کند. این تالار با هنر گچ بری با طرح ترنج تزئین شده است. در دو طرف این تالار دو راهرو وجود دارد که در کنار هر راهرو یک اتاق است. یکی از اتاق ها به حمام عمارت و اتاق دیگر به حیاط اندرونی می رود. 

حیاط مستخدمین همان طور که از نامش پیداست حیاطی برای کار و زندگی مستخدمان عمارت بوده است که در ضلع جنوبی مجموعه و در کنار دالان ورودی قرار دارد. حیاط مطبخ که از حیاط مستخدمین کوچکتر است در کنار حیاط مستخدمین و در گوشه ای از ضلع جنوبی مجموعه واقع شده است.

این حیاط به شکل مستطیل و دارای یک آبنمای سنگی است. آشپزخانه  عمارت که دارای سقفی از جنس طاق و تویزه است در این حیاط قرار گرفته است. حیاط اندرونی نیز در ضلع جنوبی بنا ساخته شده است. این حیاط دارای یک زیرزمین و ایوانی با شش ستون چوبی وتزئینات گچ بری و سرستون هایی است که به شیوه  اصفهانی ایجاد شده است. در مقابل ایوان اصلی یک ایوان ستون دار کوچکتر نیز وجود دارد.