به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درگرگان، آیین رونمایی از کتاب «لوترا زبان رمزی: لوترای واروی استارابادی و لوترای شالی استارابادی» به قلم کریم الله قائمی، پژوهشگر و نویسنده گلستانی، با حضور معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان و جمع دیگری از مسئولان و اهالی فرهنگ و ادب گلستان، در شامگاه دوشنبه 11 اردیبهشت‌ماه در تالار فخرالدین اسعد گرگانی برگزار شد.

در ابتدای مراسم، جواد قربانی، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان، ضمن گرامیداشت و تبریک روز معلم که جمعی از این قشر پرتلاش در این مراسم حضور داشتند، گفت: در راستای سیاست‌های این دستگاه اجرایی، تجلیل از مفاخر و مشاهیر در دستور کار قرار دارد.

وی افزود: در همین راستا و در نخستین روز از خردادماه سال گذشته از کریم الله قائمی و عبدالصالح پاک دو تن از مفاخر استان گلستان که در تعمیق اندیشه و بازنمایی جلوه‌هایی از فرهنگ و فولکلور استان و ارتقاء آگاهی جامعه مجدانه تلاش و خدمت کردند تجلیل به عمل آمد.

قربانی با اشاره به اینکه در سال جاری نیز تجلیل از دو چهره دیگر نیز در دستور کار است، گفت: هدف ما این است که نسل جوان گنجینه‌های معنوی خود را بشناسند و امیدوارم نسل جوان و نوجوان ما با تأسی از زندگی و کوله‌بار تجربیات این عزیزان، گام‌های قدرتمندی را در ادامه‌ی مسیر برای آینده بردارند.



سپس جهانگیر نصری اشرفی، نویسنده و پژوهشگر و از اعضای فرهنگ خانه مازندران و یکی از شاخص‌ترین پژوهشگران میدانی ایران که این کتاب زیر نظرش منتشرشده است، گفت: دست‌کم نیم‌قرن تلاش ستودنی استاد بردبار و فروتن کریم الله قائمی، کامیابی‌هایی بس شیرین و شورانگیز برای زبان شناسان و فرهنگ دوستان گستره‌ی مازندران، استاراباد، گرگان و گلستان (هیرکانیه ی باستانی) به همراه آورد.

وی افزود: سخن گفتن، تکریم و تعظیم قائمی هیچ‌یک از شائبه‌های رایج را به همراه ندارد، چراکه او مردی است آینه وار که نه دستی در قدرت و نه توشه‌ای از ثروت دارد اما جلال و شوکت خیره‌کننده‌ی این انسان کم‌نظیر برای همگان رشک‌برانگیز است.

نصری اشرفی گفت: کریم الله قائمی اندیشه ورزانه زندگی‌اش را با قلم و دفتر دیوان گونه‌اش پیوندی ناگسستنی داده و دیوانی سراسر عشق و دوستی است. او نخستین کسی است که بی‌هیچ هیاهو، بیانیه و مانیفست شعر کاریکاتور را در ایران به شاعران شوخِ شیرین‌کار عرضه داشت و چندین دفتر شعر آفتابی از خنکای سرچشمه‌های درون بی‌آلایشش جوشید.

وی افزود: قائمی مقالات و آثار پژوهشی گوناگونی درباره‌ی فرهنگ مردم مناطق یادشده عرضه کرده که هر یک از این تحقیقات می‌تواند دستمایه و مرجع پژوهشگران مردم‌شناسی در نسل‌های آتی باشد.

نصری شرفی ادامه داد: کافی است نظری به دو دانشنامه‌ تبرستان و مازندران و دانشنامه‌ی گلستان بیندازیم؛ بی‌تردید مدخل لوترای قائمی در این دو اثر چون خورشیدی به دیگر مداخل مردم‌شناسی و فولکلور این دو اثر پرتو می‌افشاند.



وی سپس ادامه داد: شادمانه به استحضار دوستداران فّر و فرهنگ می‌رسانم که چهار اثر ارزشمند و پراهمیت استاد که همگی حاصل عشق، آگاهی و کوشش‌های بی‌وقفه ایشان در پاسداری از دستاوردها و یادمان‌های نیاکان و سرزمین ماست، در نشر درنگستان، یا در دست تجدید چاپ است یا مراحل چاپ اول را پشت سر می‌گذارد.

نصری اشرفی درباره این کتاب، گفت: در اهمیت و منحصربه‌فرد بودن این اثر کافی است یادآور شوم که از آغاز پژوهش پیرامون این دو زبان در سال 1350 شمسی تاکنون، چندین تن از دانایان، گویشوران و حافظان بی‌بدیل دو لوترای استارابادی و شالی جان به جان‌آفرین تسلیم کردند.

وی افزود: محتمل است این اثر به دلیل پیچیدگی‌های رموز آن و قواعد پنهانی و اختیارات فردی مخاطبان در نحوه‌ کاربرد پاره‌ای از واژگان چندحرفی، خالی از برخی اشکالات و اشتباهات نباشد. این موضوع قطعاً موردتوجه و نقد زبان شناسان قرارگرفته و در ویراست چاپ‌های بعدی اصلاح خواهد شد؛ اما بااین‌وجود، این کتاب اگر نگوییم نخستین پژوهش است، دست‌کم از محدود پژوهش‌های در ایران بوده که با این دامنه وسیع پیرامون زبان‌های رمزی و در حال فراموشی صورت پذیرفته است.

در ادامه پس از قرائت پیام غلامرضا منتظری، نماینده مردم گرگان آق‌قلا و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، درباره شخصیت کریم الله قائمی و فعالیت‌های وی و نیز گرامیداشت مقام معلم، اجرای موسیقی مقامی فولکلور به سرپرستی سید احمد حسینی، زینت‌بخش این آیین فرهنگی شد.

در بخش پایانی مراسم، کریم الله قائمی ضمن قدردانی از تمامی گویشوران و اهالی قلم و نشر درنگستان، درباره شناخت اولیه لوتراها، گفت: لوترا، لوتر یا لُتر و حدود بیست نوع تلفظ دیگر از این کلمه به معنای «زبان رمزی» است که بین دو با چند و یا جمعی گفت‌وگو می‌شود تا آن عده بتوانند در حفظ نوامیس، سرمایه، عقیده و قلمرو و زندگی یا وطن خود آزادانه زندگی کنند و از تجاوز بیگانه و یا ناباب در امان باشند.

وی با اشاره به اینکه زبان‌های رمزی شامل هیچ زبان، گویش و لهجه‌ای در دنیا نیست، افزود: نام‌گذاری زبان‌های رمزی به‌طورمعمول برحسب ساختار آن است و برمبنای مشاغل افراد نیست. در سال 1341 خورشیدی آقای منوچهر محجوبی در برخوردی که با چند مطرب در تهران داشته متوجه شده که آن‌ها با خود به زبانی مخصوص حرف می‌زنند.



قائمی ادامه داد: محجوبی با این مطرب‌ها نشسته و چندصفحه‌ای یادداشت برداشته است و به‌صورت ناقص آن را در مجله کیهان هفتگی شماره 37 در سال 1341 به چاپ رسانده و در نوشته‌اش یادآور می‌شود که نوازندگان و مطربان تهران با زبانی دیگر در بین خود گفتگو می‌کنند که بدان لوترای مطربی نام نهاده‌ایم.

کریم الله قائمی درباره این اظهارنظر و نوشته، گفت: نخست آنکه لوتراها را به‌طورمعمول برحسب ساختار هر یک نام‌گذاری می‌نمایند؛ نه از روی نام مشاغل، دوم آنکه اگر نویسنده محترم در دهه‌ی 1330 تا 1340 خورشیدی به گرگان می‌آمدند، از نزدیک مشاهده می‌کردند که خیلی از دانش آموزان دبیرستان ایرانشهر گرگان و حتی مردم عادی از باسواد و بی‌سواد به همین زبان که زبان شالی استرابادی نام دارد و کامل‌تر است سخن می‌گفتند و حتی دانش آموزان انشاء می‌نوشتند.

قائمی سپس با اشاره به اینکه در لوتراها، حروفِ کلماتی که تلفظ می‌شود به لوترا تبدیل می‌شوند و لوتراها تنها شفاهی نبوده، بلکه حتی در مراودات سازمانی برای حفظ سرزمین و ایده‌های خود هم به کار می‌رفته است، گفت: تبدیل کلمات به زبان‌های رمزی بر اساس معنای آن نیست. چون کلمات متعددی ممکن است دارای یک معنا باشند. مثلاً نیک، نیکو، خوب و در محاوره خُب و خاب؛ همه معنای خوب می‌دهند ولی در تبدیل به زبان رمزی، هر یک معادلی دارند.



وی با تأکید بر اینکه لوتراها یا زبان‌های رمزی، زبان نیستند بلکه نوعی تبدیل زبان‌اند، افزود: یعنی اگر به فرض دو نفر فارسی‌زبان با لوترای واروی استارابادی یا شالی باهم گفت‌وگو کنند، مراتب دستوری و نحوی آن‌هم فارسی است. حالا این مورد درباره مراوده دو انگلیسی‌زبان یا فرانسوی‌زبان نیز صدق می‌کند. لوتراها مانند دستگاه‌های آبمیوه گیری هستند که هر نوع میوه‌ای را در آن بریزند افشره‌ همان میوه را تحویل می‌دهد. درنتیجه می‌توان با هر زبان و نحو دستور همان زبان از لوترا سود برد.

قائمی درباره این قاعده سپس مثالی آورد و گفت: دانشجویان گرگانی در دهه‌ سی تا چهل خورشیدی در خوابگاه دانشجویان تبریز، انگلیسی را به زبان لوترای واروی استارابادی صحبت می‌کردند و یا برخی از سربازان گرگانی در زمان جنگ جهانی دوم در محل کارشان با لوترای واروی استارابادی حرف می‌زدند که دیگران متوجه حرف‌های آن‌ها نشوند.

وی در ادامه، اظهار کرد: هر لوترایی به‌طورمعمول باید همه‌ کلماتِ جاری زبان‌ها را قابل‌تبدیل باشد. همچنین تمام لوتراها دارای قوانین هستند و در اول یا وسط و یا آخر آن‌ها تغییراتی انجم می‌گیرد. حرف یا حروفی کم یا زیاد می‌شود و پیوندی در اول، وسط و یا آخر و یا به‌اصطلاح تزریقی در وسط صورت می‌گیرد.



پژوهشگران داخل و خارج رمزگشایی نشده بود که آن را پس از پنجاه سال کوشش و با کمک 30 گویشورِ بلدِ این زبان توانسته‌ام در بی‌قانونی، قانون هر دسته از کلمات هم‌خوان را در مصوت‌های بلند آوایی و مکانی آن‌ها تنظیم کنم و قواعد آن را بنویسم.

کریم الله قائمی سپس، عنوان کرد: قدیمی‌ترین و معتبرترین زبان‌های رمزی در ایران، لوترای واروی استارابادی است که در کتاب «حدود العالم من المشرق و المغرب» از نویسنده‌ای گمنام است که نوشته است: مردم شهر استاراباد غیر از زبان فارسی گرگانی به زبان دیگری سخن می‌گویند به نام لوترای استرابادی که تاریخ کتابت آن اثر 372 قمری ثبت‌شده است. حدود هزار و صدسال پیش و گرگانی‌های امروز هم به آن لوترای واروی استرآبادی می‌گویند و قدمت اصلی و مخفی آن خیلی قبل از این‌ها است.

پس از تشریح مصوّت‌های رایج در این لوترا و نیز اشاره مبسوط به شش لوترای زرگری، سرگری، شرگری، مرغی، گنجشکی و شَتی توسط کریم الله قائمی که با استقبال ویژه حاضران قرار گرفت؛ یحیی ضمیری و حجت عمادی، دو تن از گویشوران در قید حیات، بر روی صحنه به زبان واروی استارابادی و شالی استارابادی با یکدیگر به گفت‌وگو نشستند.

در بخش پایانی مراسم، در حضور جمعی از مسئولان و اهالی فرهنگ و ادب، کتاب لوترا زیان رمزی: لوترای واروی استارابادی و لوترای شالی استارابادی به قلم کریم الله قائمی که زیر نظر جهانگیر نصری اشرفی و ویراستاری معصومه افشار در شمارگان 200 جلد و 244 صفحه توسط نشر درنگستان منتشرشده است، رونمایی به عمل آمد و سپس جشن امضایی برپا شد.



به گزارش ایبنا، کریم الله قائمی، نویسنده، پژوهشگر، طنزپرداز، مترجم زبان تبری، شاعر و صاحب مانیفستِ شعرِ گفتار در ایران است که در اقسام شعر تبری، فارسی و گویش گرگانی آثاری قابل‌توجه دارد.

وی متولد ششم تیرماه 1318 خورشیدی در شهرستان کردکوی و مقیم گرگان است و تجربه پژوهشگری در 7 زبان رمزی منطقه گلستان را دارد.

تا به امروز از او کتاب‌هایی چون سورم سرا، زیلوی سادگی، هشت کتاب طنز: کاریکریماتور منتشرشده و بیش از 25 کتاب پژوهشی هم در دست چاپ دارد که می‌توان به اثری 2 جلدی چون «فرهنگ واژگان گویش گرگانی» اشاره کرد.