خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، به اعتقاد کارشناسان علوم سیاسی امروزه دیپلماسی فرهنگی به یکی از پایه‌های اصلی در روابط بین کشور‌ها شناخته می‌شود. این نوع دیپلماسی ابزار درخور‌توجهی برای توسعه و تقویت روابط کشور‌های همسایه و دارای اشتراکات فرهنگی، دینی، زبانی و تاریخی است. دیپلماسی فرهنگی تبادل ایده‌ها، اطلاعات، هنر و دیگر جنبه‌های فرهنگ میان ملت‌ها به منظور تقویت تفاهم متقابل است.

مرادجان بوری بایف، رئیس موسسه فرهنگی اکو در گفت‌‌و‌گو با ایبنا با اشاره به فعالیت‌های فرهنگی کتاب‌محور موسسه فرهنگی اکو در زمینه کتاب و کتابخوانی درباره بهره‌‌مندی از ظرفیت نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برای توسعه روابط کشور‌‌های عضو این موسسهف چند پیشنهاد را مطرح کرده است: «نخست؛ حضور کشورهای عضو اکو، تک دوره‌ای نباشد؛ بلکه ادامه‌دار باشد و در قالب یک فرایند پایدار انجام شود. موسسه فرهنگی اکو در این مورد می‌تواند همکاری مناسبی با خانه کتاب و ادبیات ایران داشته باشد. و دیگری؛ گردهم‌آری کشورهای منطقه اکو در یک سالن در نمایشگاه کتاب است؛ زیرا این کشورها با یک ساختار واحد و با یک پیشینه مشترک فرهنگی و تاریخی گردهم آمده‌اند و عضو یک سازمان مشترک هستند؛ بنابراین مناسب است که غرفه آن‌ها در یک سالن و در کنار هم در نمایشگاه قرار گیرد.»


موسسه فرهنگی اکو در زمینه کتاب و توسعه کتابخوانی چه رویکرد و فعالیت‌هایی دارد؟
موسسه فرهنگی اکو رسالتی مهم و تاریخی در گسترش اشتراکات فرهنگی و باز نمودن دریچه‌های گفت‌وگو میان 10 کشور عضو را برعهده دارد. این موسسه با هدف توسعه همکاری‌های فرهنگی، هنری، ادبی، ورزشی و گردشگری میان کشورهای اکو تاسیس شده است؛ بنابراین پژوهش در زمینه میراث فرهنگی و هنری کشورها با هدف تقویت آگاهی و ترویج سنن و آداب و رسوم مشترک از مهم‌ترین اهداف این نهاد بین‌المللی است.

تجهیز کتابخانه دیپلماتیک موسسه فرهنگی اکو، حفاظت و نگهداری مجموعه‌ای بالغ بر 6 هزار جلد کتاب از منابع غنی و در اختیار گذاشتن امکانات و منابع اطلاعاتی به متقاضیان کتاب؛ فراهم کردن زمینه نشر تولیدات ادبی در منطقه از طریق انتشارات موسسه فرهنگی اکو که تاکنون آثار پرشماری در موضوعات گوناگون فرهنگی، ادبی، هنری منتشر شده است؛ برقراری روابط بین کتابخانه‌ای؛ تبادل و اهدای کتاب؛ برگزاری اجلاس روسای کتابخانه‌های ملی کشورهای عضو اکو؛ حضور فعال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب؛ برگزاری مستمر مراسم رونمایی و نقد و بررسی کتاب از‌جمله فعایت‌های این موسسه در زمینه کتاب و ترویج کتابخوانی است.

موسسه فرهنگی اکو از قابلیت فراوانی برای فعالیت در عرصه فرهنگ برخوردار است، برای ارتقا این ظرفیت‌ها چه راهکار‌هایی وجود دارد؟
راهبرد اصولی موسسه فرهنگی اکو بر توسعه روابط با کشورهای منطقه اکو استوار است و این مهم از طرق مختلفی با چاپ و نشر کتاب و آثار مفاخر منطقه اکو در موضوعات گوناگون علمی، ادبی، هنری، گردشگری قابل دستیابی است. معرفی مولفان و مترجمان و هنرمندان برجسته منطقه و آثار فاخر آن‌ها ازجمله راه‌های شناساندن ظرفیت‌های فرهنگی مشترک در منطقه اکو است و می‌توان چنین ظرفیت‌هایی را به‌عنوان حلقه وصل و نقطه اشتراک مردمان زیادی در منطقه و جهان به شمار آورد. در این مسیر نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در ایران و سایر کشورهای عضو از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. موسسه فرهنگی اکو هم برای تحقق این امر، همه ساله در بخش بین‌المللی نمایشگاه کتاب تهران حضور فعال دارد.

یکی از این نمایشگاه‌های مهم در منطقه، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است که سی‌و‌چهارمین دوره این رویداد بین‌المللی اردیبهشت‌‌ماه با حضور تاجیکستان به‌عنوان کشور مهمان ویژه برگزار شد. چه پیشنهادی برای ارتقای سطح همکاری کشورهای عضو اکو براساس ظرفیت‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران دارید؟
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، فرصتی بسیار مناسب برای شکوفایی ظرفیت‌های فرهنگی و ارتقای تبادلات علمی میان ناشران و اندیشمندان کشورهای شرکت‌کننده است. این نمایشگاه ظرفیت بسیار خوبی برای نهادینه کردن کتابخوانی فراهم می‌آورد و زمینه مساعدی را برای آشنایی ناشران منطقه و دیگر کشورهای جهان ایجاد می‌کند. به‌عنوان نمونه مهمان ویژه این دوره نمایشگاه کشور تاجیکستان بود که طی 10 روز نمایشگاه، علاقه‌مندان با توانمندی‌ها و ظرفیت‌های نشر این کشور آشنا شدند.

اما در این نمایشگاه، حضور سایر کشورهای منطقه اکو به اندازه کافی نیست؛ به‌عنوان رئیس موسسه فرهنگی اکو با هدف ارتقای سطح همکاری کشورها و حضور فعال ناشران بین‌المللی دو موضوع را مورد تاکید قرار می‌دهم؛ نخست؛ حضور کشورهای عضو اکو، تک دوره‌ای نباشد؛ بلکه ادامه‌دار باشد و در قالب یک فرایند پایدار انجام شود. موسسه فرهنگی اکو در این مورد می‌تواند همکاری مناسبی با خانه کتاب و ادبیات ایران داشته باشد. و دیگری؛ گردهم‌آری کشورهای منطقه اکو در یک سالن در نمایشگاه کتاب است؛ زیرا این کشورها با یک ساختار واحد و با یک پیشینه مشترک فرهنگی و تاریخی گردهم آمده‌اند و عضو یک سازمان مشترک هستند؛ بنابراین مناسب است که غرفه آن‌ها در یک سالن و در کنار هم در نمایشگاه قرار گیرد.

وظیفه کشورهای فارسی‌زبان منطقه اکو در حفظ و گسترش و نگهداری زبان فارسی، به‌عنوان هویت مشترک کشورها چیست؟
زبان فارسی یکی از زبان‌های فاخر منطقه اکو است که کشورهای افغانستان، ایران، تاجیکستان و مردمانی در شبه قاره و آسیای میانه به آن صحبت می‌کنند و به تولید محتوا می‌پردازند. آثار ادبی ارزشمندی از سوی فارسی‌زبانان این کشورها تاکنون به نشر رسیده است که همین موضوع مبین دغدغه مردمان این سرزمین‌ها در حفظ و ترویج زبان مشترک است. بی‌تردید می‌توان ادبیات فارسی یکی از مهمترین حلقه‌ها در سلسه آثار ادبیات جهان و گوهری ممتاز در مشرق زمین است و جایگاه والای آن در میان دیگر زبان‌های ملل مختلف گواه این ادعا است.

معتقدم ضرورت حفظ  و گسترش زبان فارسی، نه به‌عنوان پاسداری از یک زبان، بلکه به مثابه حفظ و گسترش یک شیوه نگرش به حیات انسانی و همه جلوه‌های بروز آن در حوزه فرهنگ تمدن و علوم انسانی باید مورد توجه قرار بگیرد. رودخانه فرهنگ و تمدن در بستر زبان فارسی طی طریق می‌کند؛ بنابراین باید تلاش کنیم به‌عنوان افرادی که دارای یک شناسنامه تاریخی مشترک هستیم از زبان فارسی حمایت کرده و با هدف تقویت و گسترش آن برنامه‌ریزی مناسب داشته باشیم.