به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ماهرخ ابراهیم‌پور: غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و  ادب فارسی در نخستین سالگرد حجت‌الاسلام محمود دعایی گفت: یک سال است که جای دعایی در جلسات فرهنگی و علمی جمهوری اسلامی خالی است. از این لحاظ که او پای ثابت این‌گونه جلسات بود. او در جلسات به اعتبار موضوع آن شرکت می‌کرد نه به اعتبار عرض و طول آن.

او افزود: گاهی جلسات ساده، مختصر و کم جمعیت هم بود بدون تبلیغات هم دعایی در آن شرکت می‌کرد در عین حال در جلسات مفصل و بزرگ هم. خیلی هم منتظر دعوت و اصرار دیگران نمی‌ماند به نفس برنامه‌های فرهنگی و مطبوعاتی اهمیت می‌داد وقتی هم می‌آمد خیلی ساده و بی‌پیرایه بود. 

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی عنوان کرد: اصلا یکی از دعواهای دعوت‌کنندگان با دعایی در این بود که چرا در ردیف نخست نمی‌نشیند که جایش آنجا بود. اما او اصرار داشت از در عقب سالن وارد شود و هر جایی که مقدور بود، بنشیند. گاهی با صاحب مجلس دست به گریبان می‌شد و جایش هم تکان نمی‌خورد و یک گوشه در میان مردم را ترجیح می‌داد. 

غلامعلی حداد عادل گفت: دعایی ساکت و آرام در جلسه می‌نشست بدون این‌که بخواهد سخنرانی بکند یا روی سن بیاید و جایزه‎ای را اعطا کند. حالا بعضی اوقات خواهش می‌کردند او به روی سن می‌آمد. اما واقعا بی‌ریا و ساده و از صمیم قلب یک عضو ثابت جلسات فرهنگی بود. 

او ادامه داد: این سید دوست داشتنی که من فکر می‌کنم همه بر سر این سخن اتفاق نظر داشته باشند همان طور که یار گره‌گشا هم برازنده اوست(عنوان مراسم نخستین سالگرد یار گره‌گشا بود) در هر جلسه که شرکت داشت روز بعد گزارش جلسه را در روزنامه اطلاعات منتشر می‌کرد. خیلی اوقات روزنامه اطلاعات تنها روزنامه‌ای بود که گزارش این‌گونه جلسات را درز می‌کرد در حالی که دیگران اصلا اعتنایی به این نوع برنامه‌ها نداشتند.  

رئیس بنیاد سعدی بیان کرد: روزنامه اطلاعات قدیمی‌ترین روزنامه‌ای است که به حیات خودش ادامه می‌دهد و درست به دلیل این قدمت تعدادی خواننده سالخورده و سنتی در ظرفیت خودش داشت. هنر سید محمود دعایی در این بود که این خوانندگان را از گرد روزنامه اطلاعات پراکنده نکرد. نوع خوانندگان قدیمی روزنامه اطلاعات را برای روزنامه نگه داشت و روزنامه اطلاعات را در اختیار کسانی گذاشت که در بسیاری از روزنامه‌های دیگر یا آنها رغبت نداشتند مطلبی بنویسند یا در روزنامه‌ها دیگر از آنها استقبال نمی‌شد، اما آنها در روزنامه اطلاعات حرف‌شان را می‌زدند.  

غلامعلی حداد عادل گفت: هر فردی حرفی برای نوشتن در روزنامه اطلاعات داشت، شرط دعایی این بود که آن فرد ضد انقلاب یا تابلودار از این حیث نباشد یا شاختارشکن، حال ممکن است بحثی داشته باشد که نقدی به برخی از نهادها، سازمان‌ها و مسئولان بیان کند. افرادی مثل باستانی پاریزی بود که در روزنامه اطلاعات خواننده داشت و نویسنده ثابت برخی مطالب در روزنامه بود و تنها در این روزنامه می‌نوشت. انگار او برای اطلاعات و اطلاعات برای او ساخته شده بود! جای دیگری قلم نمی‌زد همین طور محمد اسلامی ندوشن. 

او افزود: این نوع شخصیت‌های دلسوز برای ایران و فرهنگ و زبان فارسی را دعایی در روزنامه اطلاعات حفظ کرد و کار درستی هم بود. چنان‌که رهبری انقلاب نیز به این سیاست درست دعایی را که خاص روزنامه اطلاعات بود، تائید کرد برای همین وقتی خواستند جانشینی بعد از فوت دعایی برای روزنامه معین کنند، به عباس صالحی هم توصیه کردند که شیوه مهم و مثبت مدیریت روزنامه اطلاعات را رعایت کند و از دست ندهد. 

نصحیت امام به دعایی 
سید حسن خمینی در ادامه این برنامه گفت: وقتی سید محمود دعایی روزنامه (صدای روحانیت ایران) راه‌اندازی کرد و در بغداد صدای مبارزان ایران بود، چند برنامه از این رادیو پخش شد، آن‌طور که خودش نقل کرد، بعضی نزد امام گلایه کردند که در این رادیو مواردی مشکل‌دار وجود دارد. امام که ظاهرا از این موضوع اطلاع نداشت، دعایی را فراخواند. زمانی که دعایی این فعالیتش را آغاز کرد، حاج مطصفی، فرزند ارشد امام از این موضوع اطلاع داشت.

او افزود: وقتی دعایی نزد امام رفت درباره فعالیتش در رادیو روحانیت ایران توضیحاتی داد و به امام صفحاتی از برنامه‌هایی که اجرا کرد به امام داد. قرار شد امام بررسی انجام دهد و بعد درباره ادامه فعالیت رادیو روحانیت خبر دهد. چند روز بعد امام دعایی را نزد خود خواند و گفت: من دو نکته را به شما گوشزد می‌کنم؛ نخست این‌که در این رادیو دروغ نگویید بعد هم به کسی دشنام ندهید!

تولیت مرقد مطهر امام خمینی(ره) اظهار کرد: دعایی از سخن امام تعجب کرد که کجا دروغ گفته است؟! امام اشاره کرد به متن یکی از خبرها که در آن آمده بود: «شما گفتید برخلاف اینکه رژیم چنین القا می‌کند روحانیت به سبب این‌که با بورژواها و زمین‌دارها ارتباط دارد، لذا با اصلاحات ارضی و ... مخالف است، رهبر بزرگ این انقلاب یک متر هم زمین ندارد!    

این در حالی است که من در خمین زمین دارم و از پدرم به من ارث رسیده است. چرا دروغ نوشتید؟ نکته دیگر اینکه چرا درباره بعضی از وابستگان رژیم ستم‌شاهی از الفاظ و ادبیات ناشایست استفاده می‌کنید؟» دعایی می‌گوید البته آن موقع مرسوم بود که بعضی نسبت‌ها را به بعضی از اعضای خاندان سلطنتی می‌دادند. 

سید حسن خمینی گفت: به نظرم این دو نکته که امام به دعایی توصیه کرد در زندگی او ثابت ماند و این بزرگوار تا آخر به این دو اصل پایدار ماند و لذا دعایی در روزنامه اطلاعات نماد دروغ نگفتن شد و نماد صادق ماندن ماند. او هرگز از ادبیات کوچه بازاری در روزنامه استفاده نکرد. 

دعایی؛ کنشگری مرزی
هادی خانیکی در ادامه این برنامه گفت: دعایی یک کنشگر مطبوعاتی بود ولی کنشگری که مبنا را بر همگرایی گذاشته بود نه واگرایی. واقعا خانواده مطبوعات و رسانه‌ها را در سطوح مختلف در حدود متفاوت پدری می‌کرد و به همین دلیل بدون این‌که کسی بداند حامی روزنامه‌نگاران بود. 

او افزود: او یک کنشگر مرزی بود. در مرز نشستن کار بسیار سختی است؛ چون هم در جامعه به آنها اعتراض می‌شود هم در سطح نهادهای رسمی و حاکمیتی. اما در کنشگری مرزی دعایی به تمام توانست کارش را به انجام برساند. چنانکه بزرگان سیاست و فرهنگ ایران که در هیچ جا، جایی نداشتند در روزنامه اطلاعات قلمی داشتند و بعدها ترجیح دادند تنها در اطلاعات مطالبی را قلمی کنند. شاید نکته جالب اینجا باشد که کاش امثال دعایی تکثیر شود تا شاید آن گسست‌ها و رمیدگی‌ها را پر کنند و نهال گفت‌وگو بنشیند.

در این مراسم حسین دعایی، حسین مرعشی و محمدجواد ظریف در سخنانی یاد حجت‌الاسلام دعایی را زنده نگه داشتند.  

در این باره بخوانید:



نخستین سالگرد درگذشت سید محمود دعایی برگزار شد-1
دعایی همه سهم‌الارثش را در راه مبارزه صرف کرد/ سند منتشر نشده‌ای حاکی از مهر پدری امام به دعایی