تصویرها فقط بهخاطر فهم بیشتر مطالب مهم نیستند؛ بلکه باید این موضوع را یادآور شویم که حافظه تصویری کودک بسیار قویتر از حافظه شنیداری اوست؛ بنابراین تصاویری که کودک در بچگی در کتابها میبیند، ممکن است سالهای سال در ذهن او باقی بماند یا حتی در بعضی از مواقع پاک هم نشود. از اینرو، تصویرسازی کتابهای کودک بسیار مهم است.
تصویر در کتابها باعث ارتباط بهتر کودک و کتاب میشود. یکی از عواملی که سبب تقویت روحیه کتابخوانی در کودکان میشود، همین وجود تصویر در کتاب است. بسیاری از خانوادهها بر این باور هستند که یادگیری مطالعه از زمانی آغاز میشود که کودک بتواند الفبا را به خاطر بسپارد و کلمات را ادا کند؛ اما واقعیت این است که اساس مطالعه و علاقهمندی به مطالعه در دوران کودکی و با تصویر شکل میگیرد.
تصویر در کتابها و نشریههای کودکان همواره از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. امروزه بویژه موضوع تصویرگری کتابهای کودکان به یکی از رشتههای مورد علاقه دانشجویان رشته هنر بدل شده است. در سنجش با گذشته، شمار دانشجویانی که به رشته تصویرگری بویژه تصویرگری کتابهای کودکان جلب میشوند، بسیار بالاست؛ اما متأسفانه منابع مطالعاتی به زبان فارسی در این زمینه چندان زیاد نیست.
با وجود این مسئله، کتاب درخور توجهی تدوین شده است که میتواند کمکحال تصویرگران و علاقهمندان به تصویرگری کتاب کودک باشد. «تصویرگری کتابهای کودکان: تاریخ، تعریفها و گونهها» نخستین کتاب تئوریک و نظری درباره تصویرگری کتابهای کودکان است. این اثر را
زهره قایینی نوشته است؛ اثری جامع که به تاریخ تصویرگری در جهان و ایران، تعریفها، گونهها، تجزیه و تحلیل عناصر دیداری و مخاطبشناسی میپردازد.
این کتاب دارای چهار بخش و ۱۳ فصل است. بخش نخست آن به تاریخ تصویرگری کتاب کودک در جهان و ایران اختصاص یافته است. در فصل نخست تاریخ تصویرگری در دوران کهن روایت میشود و فصل دو به جایگاه تصویر در نخستین کتابهای مصور چاپی کودکان در اروپا پس از اختراع دستگاه چاپ تا دوران شکوفایی کتابهای تصویری در سالهای پایانی سده نوزدهم در کشورهای اروپایی بویژه انگلستان میپردازد. فصل سه به جایگاه تصویر در نخستین کتابهای مصور کودکان پس از ورود دستگاه چاپ به ایران و رایجشدن کتابهای چاپ سنگی کودکان با یک فاصله بیش از دویستساله با اروپا میپردازد. در فصل چهار و پنج تصویرگری در ایران از ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷ بحث میشود.
بخش دوم کتاب چهار فصل دارد؛ در فصل شش تصویرگری در سده بیستم بررسی میشود و در فصل هفت تصویرگری ایران از ۱۳۵۷ تا به امروز بحث میشود. فصل هشتم به تاریخ تصویرهای نو بر افسانههای کهن اختصاص دارد. تصویرگری اینگونه ادبی در طول تاریخ، در جهان و ایران، به بررسی جداگانهای نیاز دارد که در این فصل به شکل جداگانهای مطالعه و تحلیل شده است. فصل ۹، آخرین فصل از بخش دوم درباره جایزههای جهانی تصویرگری و شناساندن برندگان دو جایزه بینالمللی ادبیات کودکان، جایزه هانس کریستین اندرسن و جایزه یادبود آسترید لیندگرن از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١٠ است.
بخش سوم کتاب شامل سه فصل است که به دیدگاههای نظری شامل تعریفها، گونهها و عناصر دیداری در کتابهای مصور و تصویری میپردازد. در هر فصل تلاش شده است از بهترین کتابهای تصویری و مصور از تصویرگران بزرگ جهان و ایران نمونه آورده شود.
بخش چهارم و فصل سیزدهم این کتاب به موضوع مخاطبشناسی میپردازد. کارشناسان و پژوهشگران گستره تصویرگری کتابهای کودکان و همچنین هنرمندان تصویرگر، افزون بر آگاهی از تاریخ و دیدگاههای نظری نیاز دارند مخاطب آثاری که درباره آنها گفتوگو میشود یا برای آنها اثری را میآفرینند، به خوبی بشناسند و از واکنشهای آنها به تصویر و تأثیری که این آثار بر زندگی آنها میگذارد آگاه شوند.
زهره قایینی، مؤلف این کتاب، کارشناس ارشد کتابداری دارد و کارشناس ادبیات کودکان است. او از اعضای باسابقه شورای کتاب کودک، از پایهگذاران مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و یکی از دو نویسنده اصلی مجموعه ۱۰جلدی «تاریخ ادبیات کودکان ایران» است. او در حال حاضر مدیریت مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و برنامه «با من بخوان» را بر عهده دارد و عضو هیئت مدیره دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) است.
نظر شما