انفجار ساختمان حزب جمهوری اسلامی و شهادت آیت‌الله بهشتی و یارانش، یکی از فرازهای مهم دهه اول انقلاب است؛ اتفاقی که شاید همین اهمیتش باعث شد حساسیت‌هایی پیرامونش شکل بگیرد و نتیجه، سکوت طولانی سینمای ایران در قبال این رخداد بود. در طول سالیان تنها کوشش‌های انجام‌شده، تولید برنامه‌ها و مستندهای مناسبتی درباره این رخداد بود؛ مستندهایی که اغلب هم شتاب‌زده و ژورنالیستی بودند. در این گزارش به فیلم‌های سینمایی و مستندهایی که از روی این واقعه اقتباس کرده‌اند می‌پردازیم.
ماجرای نیمروز - ۱۳۹۵
ماجرای نیمروز روایتی تاریخی از تابستان پرآشوب و پرالتهاب دهه شصت است. تاریخی که از چشم جادویی سینما مغفول مانده تا اینکه پس از سی‌وهفت سال درباره‌اش فیلمی داستانی ساخته شد. فیلم به ذات قصه‌گو است و تقریباً تمام وقایع آن روزها را با جزئیات تشریح می‌کند و مخاطبی که با آن روزها آشنا نیست می‌تواند لذت کافی را از فیلم ببرد. اما فیلم کمی شیطنت هم می‌کند و مخاطب را مثلاً در مورد مسعود کشمیری وادار به تحقیق و پژوهش می‌کند. اینکه فیلمی مخاطب را وادار به مکاشفه در تاریخ کند ضعف نیست؛ بلکه عظمت فیلم بیشتر به چشم می‌آید.
همه شخصیت‌های ماجرای نیمروز یک طرف، کمال یک طرف. کاراکتر کمال (هادی حجازی‌فر) اغناکننده و جنس جور دهه شصت است. با احترام به عقلانیت رحیم (احمد مهران‌فر)، تیزهوشی صادق (جواد عزتی)، جرئت حامد (مهرداد صدیقیان) و مکاشفه‌گری مسعود (مهدی زمین‌پرداز)، کمال همان بچه حزب‌اللهی عمل‌گرایی است که دوستش داریم و در سینما نبوده، ولی خیلی دلمان برایش تنگ شده است. پوست و گوشت استخوانش حزب‌اللهی است. جان کف دست دارد و برای تحقق آرمان‌هایش لحظه‌ای کوتاه نمی‌آید. کمال شوق‌انگیزترین کاراکتر فیلم است که اشک شوق را در چشم جاری می‌کند. آن‌هایی که دهه شصت را با همه وجود درک کرده‌اند حتماً دلشان برای کمال تنگ خواهد شد. چقدر کمال کمال‌گرای کمال‌یافته در این سرزمین زندگی می‌کردند و عده‌ای از آن‌ها جام شهادت نوشیدند، عده دیگری روی ویلچر نشسته‌اند و عده قلیلی هم که سرپا مانده‌اند دوران بازنشستگی را با نوه‌هایشان می‌گذرانند. امروز کمال‌های جوان بسیاری در صف انقلاب داریم که می‌توانیم بوی خمینی را از وجودشان استشمام کنیم.
ترور سرچشمه - ۱۳۹۶
مستند «ترور سرچشمه» ساخته محمدحسین مهدویان به یک واقعه تاریخی معاصر یعنی انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در روز هفتم تیر ۱۳۶۰ پرداخته است. تا قبل از ساخت این فیلم، مستندی که مشخصاً به این موضوع بپردازد، ساخته نشده و این برای نخستین بار است که مستندی به‌صورت ویژه به وقایع هفتم تیر می‌پردازد. مهدویان ازجمله فیلم‌سازانی است که موفق شده با بهره‌گیری استعداد سینمایی‌اش، روایتی خاص از تاریخ انقلاب را به سبد فرهنگی سینمای ایران بیاورد. او در سینمای داستانی خود از عناصر مستند بسیار بهره می‌گیرد و سینمای مستندسازی او سابقه مفصل‌تری دارد. مینی‌سریال/مستند «آخرین روزهای زمستان» درباره زندگی شهید حسن باقری و «سلام حزب‌الله» درباره شکل‌گیری حزب‌الله لبنان نه‌تنها مستندهای تاریخی‌سیاسی قابل توجهی به‌شمار می‌روند بلکه مقدمه‌هایی هستند بر شکل‌گیری شکل خاص فیلم‌سازی مهدویان که در «ایستاده در غبار»، «ماجرای نیمروز ۱» و «ماجرای نیمروز ۲؛ رد خون» شاهد آن هستیم. محمدحسین مهدویان در یادداشتی درباره کارگردانی این مستند مینویسد: «بسیاری معتقدند حادثه هفتم تیر سال ۱۳۶۰ و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی که شهادت دکتر بهشتی و ۷۲ نفر از مسئولان و چهره‌های مؤثر نظام را به دنبال داشت، شاید بزرگ‌ترین ضربه‌ای است که به نظام جمهوری اسلامی وارد شده است و بعد از گذشت سال‌ها هنوز سؤالات بسیاری در مورد علت و انگیزه این حادثه تروریستی، عاملان اصلی و تأثیرات مقطعی و درازمدت آن وجود دارد.»
ضد - ۱۴۰۰
«ضد» دومین اثر امیرعباس ربیعی در مقام کارگردانی است؛ فیلمی که در چهلمین جشنواره فیلم فجر برای کسب سیمرغ به رقابت با فیلم‌های دیگر پرداخت که برنده سیمرغ بهترین طراحی صحنه و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد. از بازیگران این فیلم می‌توان به مهدی نصرتی، لیلا زارع، نادر سلیمانی، لیندا کیانی و مهشید جوادی اشاره کرد.
امیرعباس ربیعی که در جشنواره سی‌ونهم با فیلم «لباس شخصی» خود را به سینمای ایران معرفی کرد، در اثر جدید خود دوباره به سراغ دهه ۶۰ و اتفاقات آن زمان رفته است. فیلم «ضد» که به یکی از برهه‌های تاریخی مهم در ابتدای انقلاب اسلامی می‌پردازد، درامی سیاسی است که به نمایش ابعاد کمتر دیده‌شده از شخصیت شهید بهشتی می‌پردازد.
آیت الله سیدمحمد بهشتی که در سال ۱۳۶۰ و در ماجرای انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید، یکی از چهره‌های مهم انقلاب اسلامی است که تاکنون در موردش فیلمی ساخته نشده است. شخصیتی که با وجود انبوه مقالات و مصاحبه‌های موجود از ایشان، کمتر برای مخاطبان امروزی شناخته شده است. این فیلم با تمرکز بر جریان نفوذ، به ماجرای شهادت آیت‌الله بهشتی پرداخته که با استقبال بسیاری از مخاطبان روبه‌رو شده است و به دلایلی نامشخص از جشنواره فجر ۱۴۰۰ تا امروز در توقیف به سر می‌برد.
نظر شما