سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جایزه شهید حاج حسین همدانی می‌تواند مسیر را برای تولید آثار در حوزه دفاع مقدس، دفاع از حرم و جبهه مقاومت هموار کند، تا به حال آثار ارزشمندی را به مخاطبان خود معرفی کرده است. گلعلی بابایی؛ دبیر علمی این دوره از جشنواره در گفت‌وگو با ایبنا به توضیح محورهای این جشنواره پرداخت.
این دوره از جایزه شهید همدانی چه تفاوت‌هایی با دوره‌های قبل دارد؟
تفاوت خاصی با دوره‌های قبل ندارد و دقیقا همان اهداف و برنامه‌هایی که در دو دوره قبل بود، را با همان شیوه قبل دنبال می‌کند. حالا منتظر هستیم که آثار به دست ما برسد. اگر تفاوتی هم باشد در آثار ارسالی است. اما در مجموع در شاکله اصلی جشواره تغییرات چندان مشهودی نداشتیم.
سرداوران این دوره مشخص شده‌اند؟
هنوز در مرحله فراخوان آثار هستیم و این فراخوان تا آخر مرداد مهلت دارد، باید منتظر بمانیم تا هم کتاب‌ها برسند و هم مشخص شود که کدام داوران کتاب ارسال کرده‌اند. چون نمی‌توانیم از داورانی که کتاب به جشنواره ارسال کرده‌اند به‌عنوان داور استفاده کنیم. برای همین اول باید جمع‌آوری آثار انجام بگیرد و بعد از نویسنده‌هایی که صاحب‌نام هستند و البته کتاب به جشنواره ارسال نکرده باشند از برای داوری استفاده کنیم.
انتخاب داوران به چه صورت است؟ تیم خاصی برای انتخاب داوران دارید؟
بله تیم داریم. در جلسات سیاستگذاری که با حضور هیئت امنای جشنواره برگزار می‌شود، دبیر علمی پیشنهادهای خود را می‌دهد. درخصوص این پیشنهادات بحث و تصمیم‌گیری‌های لازم صورت می‌گیرد و درنهایت داروان منتخب اعلام می‌شوند.
برنامه و ایده خاصی دارید که نویسنده‌های جوان هم ترغیب شوند که درباره شهيد همدانی و مدافعان حرم بنویسند و هم آثارشان را برای جشنواره ارسال کنند؟
این رقابت، یک رقابت عمومی است. تیم داوری، به اینکه نویسنده جوان باشد یا باتجربه نگاه نمی‌کند. بیشتر، موضوع و قابلیت اثر برای دریافت و رتبه مورد توجه است. برای همین باید جوان‌ها بیشتر تلاش کنند و اثرات قابل قبولی ارائه دهند.
البته ما هم شاهد هستیم که بعضی از دوستان جوان هستند که آثارخوبی را ارائه می‌دهند و جزء برترین‌ها هم قرار می‌گیرند. اما اینکه بخواهیم یک بخش مجزایی را در جشنواره برای جوان‌ها اختصاص دهیم، باید بگویم که خیر در جشنواره همچین قابلیتی در نظر گرفته نشده است.
با توجه به اینکه تا به حال دو دوره این جشنوراه برگزار شده، تاثیری در افزایش آثار درخصوص شهدای مداقع حرم و خود شهید همدانی صورت گرفته است؟
ببینید، هدف این جشنواره سوق دادن آثار به سمت شهید همدانی نیست. شهید همدانی یک نماد است، یک فرمانده نظامی است که چون توجه زیادی به بخش فرهنگی و ادبیات داستند، جشنواره به اسم ایشان نامگذاری شده است. ولی هیچ وقت هدف جشنواره این نبوده است که سوژه اصلی شهید همدانی باشند، بلکه سوژه و آثار و محور اصلی جشنواره در رابطه با محور مقاومت و مدافعان حرم است. حالا ممکن است شخصیت اصلی مدنظر شهید همدانی یا حاج قاسم باشد یا یک بسیجی و پاسدار و رزمنده ساده یا هرکس دیگری باشد.
اصلا هدف این نیست که بخواهیم آثار مربوط به شخصیت شهید همدانی را افزایش دهیم. عنوان این جشنواره هم که به اسم این شهید بزرگوار انتخاب شده است را هم توضیح دادم. چون ایشان به زمینه ادبیات و فرهنگ دفاع مقدس توجه زیادی داشتند، به نام ایشان کلید زدیم. حتی وقتی که ایشان در سوریه به عنوان فرمانده جبهه مقاومت حضور داشتند، پیگیر بودند تا کتاب‌ها و آثار زیادی در مورد جنگ ایران و عراق، ترجمه شود. بعد کتاب‌ها را در سوریه بین رزمندگان سوری و لبنانی و افغانستانی که در حال جنگ بودند برای مطالعه دادند و بازخوردهای خوبی هم گرفته بودند.
یعنی خاطرات همرزمان شهید همدانی و یا منش فرماندهی ایشان تاثیری در انتشار آثار این مسابقه و جشنواره نداشته است؟
خیر، اصلا تاثیری نداشته است. چون اصلا موضوع این نیست، اصلا قرار نیست که محور شهید همدانی باشد.
شهید همدانی در زمان حیات‌شان هم خودشان را کنار می‌کشیدند تا دیگران را مطرح کنند. ما هم اینجا دنبال برجسته کردن آقای همدانی نیستیم. شهید همدانی فقط یک بهانه هستند که دیگران دیده شوند. آثاری درباره دیگر شهدا، فرماندهان و رزمندگانی که در جبهه بودند در جشنواره معرفی و دیده شود.
چقدر تلاش شده است که در این جشنواره درباره جنگ سوریه و مقابله با داعش پژوهش انجام شود؟ آیا اصلا این جشنواره به سمت تربیت پژوهشگر حرکت می‌کند؟
ما قالب‌های مختلفی داریم و به موضوعات فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، سیاسی، بین المللی و نظامی می‌پردازیم. حالا آثار می‌توانند در تمامی این قالب‌ها از جمله شعر، خاطره، داستان، پژوهش و مستند ارائه شوند. چون وقتی آثار را در قالب‌های مختلفی می‌بینید، خودبه‌خود بین این آثار موارد پژوهشی هم پیدا می‌کنید. آثار مستندی که در رابطه با مدافعان حرم نوشته شده خیلی زیاد است. غیر از این، بخش خاطرات، بخش مستقلی است. در بخش داستان و رمان هم آثار قابل توجهی داریم که مورد دبررسی قرار می‌گیرند.
ما در دوره دوم این دوسالانه، ۸۸۳ عنوان کتاب را با همین قالب‌هایی که گفتم جمع‌آوری و بررسی کردیم.بخش پژوهشی هم در این آثار قابل توجه و چشمگیر بود. اما به هر حال چون در موضوع ذفاع از حرم با یکسری از آثار طبقه‌بندی شده مواجه هستیم، نویسندگان با محدودیت‌های روبه‌رو هستند. این محدودیت‌ها و معذوریت‌ها می‌تواند مانعی برای انتشار آثار خوب و همه‌گیر باشد.
در این دو دوره‌ای که برگزار شده، مدارک و اسناد خاصی هم ارائه شده است که بتوان به‌عنوان سند معتبر به آنها رجوع کرد؟
مدارک، مدارکی است که در کتاب‌های مستند، پژوهشی و کتاب‌های تاریخی چاپ شده است و در آنها بررسی شدند. هر کدام از گونه‌ها در این دو دوره برگزیده داشته‌اند و اسناد و مدارکی که در آن‌هاست می‌تواند مورد بازبینی قرار گیرد. ولی همان طور که عرض کردم هنوز محدودیت‌هایی وجود دارد. هنوز خیلی از واقعیت‌ها گفته نشده و موانعی وجود دارد. درت مثل جنگ خودمان. وقتی ما در سال ۶۷، کار نویسندگی را با کتاب‌های دفاع مقدس خودمان شروع کردیم، اجازه نداشتیم که بعضی موضوعات را بگوییم.
اما الان خیلی از آنها علنی گفته می‌شود و هیچ ابایی از گفتن آنها نیست. یعنی این اطلاعات از آن حالت طبقه بندی خودش بیرون آمده‌اند. ولی هنوز در مورد مدافعان حرم بعضی از مطالب و اطلاعات جزو اطلاعات طبقه‌بندی شده محسوب می‌شود.
بیشتر آثاری که دریافت می‌کنید و در دوره‌های قبل دریافت کردین در چه موضوعاتی هستند؟
بیشتر آثار در زمینه زندگی‌نامه‌ها و خاطرات شفاهی است. کمترین آثار هم در بخش پژوهش است. تعداد کارها در زمینه مستند و مستندنگاری رشد قابل توجهی داشته است. خیلی از ناشران هم بیشتر در زمینه آثار مستند مشغول به کار هستند
چقدر تلاش دارید که فراخوان این جشنواره در شهرستان‌ها هم دیده شود و نویسندگان شهرستانی هم در این جشنواره شرکت کنند؟
با توجه به گسترش فضای مجازی، مرز شهرستان و حتی کشور برداشته شده است و مطلبی که در فضای مجازی منتشر می‌شود. در همه جا حتی در آمریکا هم دیده می‌شود چه برسد به شهرستان‌ها. امروز این فراخوان‌ها، به‌صورت سراسری در فضای مجازی منتشر می‌ود و همگان از آن مطلع می‌شوند. با توجه به این نکته آثاری که دریاف می‌کنیم، از تمام نقاط کشور ارسال می‌شود و تفکیکی بین آثار تهران‌ها با شهرستان و روستا نیست. اینکه آثار از شهرستان به دست ما برسد به همت خود نویسنده و ناشر بستگی دارد که آثار را برای ما ارسال کند. ما ممکن است برخی آثار را در نمایشگاه کتاب یا ناشر تخصصی حوزه مقاومت کاوش و بررسی کنیم ولی خب ممکن است آثاری که مثلا در سیستان و بلوچستان، زاهدان، شیراز و یا اصفهان است ،از چشم ما دور بماند. در این شرایط خود نویشندگان و ناشران باید به فراخوان توجه کنند و با توجه به آدرس و کدپستی که داده شده است آثار را ارسال کنند.
چهارشنبه ۲۱ تیر ۱۴۰۲ - ۱۸:۵۲
نظر شما