سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): در هفته‌ای که گذشت در حوزه تاریخ و سیاست برنامه‌هایی با محوریت کتاب‌های تاریخی برگزار شد و برخی از پژوهشگران و محققان و منتقدان را گرد هم آورد تا درباره یک کتاب یا یک موضوع تاریخی بررسی و بحث کنند. در این گزارش مروری داریم بر برنامه‌هایی که در هفته گذشته برگزار شد.

کمبود متخصص در سندشناسی

حجت‌الاسلام احمد خزائی، رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در چاپ کتاب‌های مؤسسه و شاخص شدن آنها در جایزه جلال و کتاب سال جمهوری اسلامی گفت: در کار پژوهش و تحقیق مانند هر کار صنعتی، تجاری و بازاری نکته نخست بحث ضرورت‌هاست و پس از آن بحث اولویت‌ها، نیازسنجی و بازار. ضمن این‌که جامعه خواننده انتظار چه نوع پژوهش یا کتابی را دارد؟ نخست باید به این پرسش پاسخ داد؛ در تاریخ ابهامات و لایه‌های پنهان کجاست؟ کدام یک از اضلاع تاریخ و تاریخ‌نگاری تکمیل نشده است آن را رصد کنیم که این موضوع گاهی با نگاه به شبهه‌هاست که دریابیم شبه‌ها در چیست؟

کتاب «همیشه جهادگر» دوربینی برای دیدن جامعه آن زمان

در مراسم رونمایی از کتاب «همیشه جهادگر» که شنبه ۱۷ تیر با حضور سردار علیرضا افشار از مسؤولان وقت جهاد سازندگی و از فرماندهان سپاه و راوی کتاب و محسن رضایی رئیس دبیرخانه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و فرمانده وقت سپاه پاسداران در سالن جلسات مؤسسه ایران برگزار شد، محسن رضایی گفت: کار جهادی فقط به معنای جنگ و رویارویی نظامی نیست و امروز کار فرهنگی هم جهاد است. جهاد اقتصادی و کمک به معیشت مردم هم نوعی جهاد است و اینگونه اقدامات هم اجر همان جهاد را دارد.

نخستین پژوهشگر اورارتوشناسی در ایران

بنیاد ایران‌شناسی شعبه آذربایجان شرقی با همکاری انجمن ایرانی تاریخ شعبه آذربایجان شرقی همایش بزرگداشت ایرانشناس و محقق تاریخ تبریز مرحوم دکتر محمدجواد مشکور را برگزار کرد. در این مراسم کتاب «راوی روزگاران» (مجموعه مقالات اهدایی به دکتر مشکور) که از سوی دکتر سیدسعید میرمحمدصادق گردآوری شده است، رونمایی شد. ژاله آموزگار در این مراسم گفت: استاد مشکور هم در زمره بزرگان سده‌ای قرار می‌گیرد که من آن را سده زرین بزرگان و دانشمندان تکرارنشدنی می‌نامم که در طی آن شخصیت‌های ارزنده‌ای قد برافراشته‌اند و هر کدام در حد توانایی و تخصص‌شان در اعتلای سرزمین عزیزمان ایران کوشیده‌اند. دورانی که علم و عالم مقام و منزلتی داشت و عالم در برابر علمی که آموخته بود و جامعه‌ای که او را پرورده بود، خود را مسئول احساس می‌کرد.

طرح نمایی دیگر از تاریخ در تاریخ اجتماعی

نشست علمی معرفی و نقد کتاب «جَت طایفه‌ای در شرق هرمزگان؛ خوانشی ‌قوم‌نگاری از منظر تاریخ اجتماعی» به همت گروه تاریخ اجتماعی و اقتصادی پژوهشکده تاریخ ایران با همکاری مرکز اسناد فرهنگی آسیا و انتشارات نشر و پژوهش شیرازه، در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. صفورا برومند، مدیر گروه تاریخ اجتماعی و اقتصادی پژوهشکده تاریخ ایران گفت: برخی تاریخ اجتماعی را علل شکل‌گیری دگرگونی‌های سیاسی تلقی می‌کنند و برخی تاریخ اجتماعی را از تاریخ سیاسی متمایز می‌سازند. بدین معنا که تاریخ اجتماعی را عاملی برای معرفی زندگی عامه مردم در نظر می‌گیرند و بدین ترتیب با تکیه بر مطالعات بین‌رشته‌ای، نمای دیگری از تاریخ را مطرح می‌کنند.


بررسی نماد قوچ منقوش بر نگاره‌ها و دست بافته‌ها بر پایه حکمت خسروانی

طرح پژوهشی تبیین هرمونیکی نماد قوچ منقوش بر نگاره‌ها و دست بافته‌ها بر پایه حکمت خسروانی (مطالعه موردی: قوم بختیاری)، از سری طرح‌های پژوهشی پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به انجام رسید. زهرا زارع، پژوهشگر و مجری طرح گفت: نماد قوچ به عنوان یکی از نمادهای بنیادین در فرهنگ ایرانی، همواره در اسطوره‌ها، قصه‌ها، هنرهای گوناگون، و نیز آداب و آیین‌های ایرانی حضوری چشمگیر داشته است.

مشروطه گیلان حاصل شورش‌های فرودستان و قشر پیشه‌ور بود

عباس پناهی، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه گیلان به مناسبت صدوچهاردهمین سالروز فتح تهران توسط مجاهدین گیلانی در نشست «نقش مجاهدان گیلانی در استقرار مشروطیت دوم، فتح تهران و تشکیل مجلس دوم» که یکشنبه 18 تیر برگزار شد، گفت: من معتقدم که مشروطه گیلان یک جنبش اجتماعی است که بسیار مهم و اصیل بوده اما آن‌گونه که باید و شاید تاکنون معرفی نشده است. مشروطه گیلان حاصل شورش‌های دهقانان، ماهیگیران، اعتراضات قشر پیشه‌ور شهری و نقش انجمن‌ها است. فرودستان روستایی و ماهیگیران و بازرگانان شهری و نقش انجمن‌ها بسیار در انقلاب مشروطه گیلان مهم است و سبب شد تا انقلاب مشروطه شکل بگیرد.

رونمایی از نقش‌برجسته مرد ساسانی در موزه ملی ایران

نقش‌برجسته مرد ساسانی که هفتم تیرماه از بریتانیا به ایران برگشت داده شد، پس از اصالت‌سنجی، از ۱۹ تا ۳۱ تیرماه در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است. این سنگ‌نگاره حدود ۳۵ سال پیش از ایران‌ به امارات و سپس بریتانیا قاچاق شده بود. جبرئیل نوکنده، رییس کل موزه ملی ایران گفت: این نقش‌برجسته، ساسانی و از جنس آهک است.

روشن شدن نقاط تاریک تاریخ مغول

سمیرا بهزادی، پژوهشگر تاریخ در نشست «نگاهی به وضعیت زنان در دوره مغول و ایلخانان» گفت: دوره مغول در تاریخ ایران مهجور است و سعی من بر این است تا نگاه جامعه را نسبت به مغول تغییر بدهم. پیش از اسلام زن در تاریخ ایران مقام مادرشاهی داشت. در دوره ساسانیان زن ملکه می‌شود و به پادشاهی می‌رسد. از دوره مادها تا هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان زن مقام و ارج داشته است. چنگیزخان به سرزمین‌های متمدن ایران حمله می‌کند، تحت تاثیر تمدن ایران قرار می‌گیرد. اعتقاد و مدارای فرهنگی- مذهبی مغولان سبب می‌شود تا زن با مرد برابر شود و چه بسا بالاتر قرار بگیرد.

چرا یاسپرس انسان را مبدا تاریخ قرار می‌دهد؟

سیدحسین حسینی در نشست بررسی کتاب «آغاز و انجام تاریخ» اثر کارل یاسپرس که در پژوهشکده تاریخ ایرانِ پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، سخنانش را با اشاره‌ای به زندگی و آثار کارل یاسپرس آغاز کرد و گفت: کتاب آغاز و انجام تاریخ اثری غنی و یکی از منابع مهم فلسفه تاریخ است. یاسپرس از نمایندگان اصلی فلسفه اگزیستانسیالیسم است و او را از بزرگ‌ترین روان‌درمان‌گران قرن بیستم می‌دانند. یاسپرس در مقدمه می‌نویسد که هدف و مسئله‌اش این است که سه سوال را بررسی کند: تاریخ از کجا می‌آید؟ به کجا می‌رود؟ چه معنایی دارد؟ می‌توان گفت کتاب بر اساس این پرسش‌ها سه بخش دارد؛ در بخش اول به مباحث فلسفی می‌پردازد و در بخش دوم به فلسفه سیاسی و آینده‌پژوهشی. بخش سوم نیز به معنا و فایده‌ تاریخ اختصاص دارد. برخلاف فیلسوفان اسلامی یاسپرس می‌خواهد از فلسفه تاریخ برای امروز و مسائل دوران معاصر استفاده کند.

دیپلمات‌ها با صدای بلند حرف می‌زنند

محمدجواد لاریجانی، معاون اسبق و امور بین‌الملل و دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه در رونمایی از مجموعه چهار جلدی «دیپلماسی با صدای بلند» که در مؤسسه فرهنگی روزنامه ایران برگزار شد به اهمیت و چرایی انتشار این مجموعه پرداخت و گفت: انقلاب اسلامی یک حادثه بزرگ تاریخی بود که سه جریان مهم اجتماعی در آن وجود دارد. یکی از این جریان‌ها بچه‌های انقلاب و دیگری جمهوری اسلامی است.

«دیپلماسی با صدای بلند» پاسخگوی بخشی از پرسش‌های جوانان ایرانی

علی‌اکبر صالحی، وزیر امورخارجه اسبق در رونمایی از مجموعه چهار جلدی «دیپلماسی با صدای بلند» گفت: نسل جوان ما نسل پرسشگر شده است هر چند نسل ما هم پرسشگر بودیم اما روی چگونگی بودیم اما نسل امروز درگیر چراییهاست. رهبری امسال خواستند که شخصیت امام را به نسل جوان بشناسانیم. برای من چهار بعد امام مهم بود، دولتمندی و دولت‌سازی دو بعدی است که برای شناختن امام لازم و ضروری است. امام با این ویژگی توانست انقلاب را پیش ببرد و با بعد سیاسی خود موجب پیروزی انقلاب شد.

یادداشت‌هایی از حجاب

کتاب «رأی حلال» مجموعه یادداشت‌های روزانه نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی به قلم مجتبی رحماندوست است. نماینده مجلس نهم خاطراتش را در این کتاب ثبت کرده که خواندنش مرور بخشی از تاریخ پارلمانی ماست. در این یادداشت‌ها دغدغه رحماندوست در کمیسیون اجتماعی وضعیت و مطالبات جانبازان و ایثارگران است. در کنار آن موضوعات متنوع دیگری هم به چشم می‌خورد از جمله موضوع حجاب و عفاف که نماینده مجلس نهم پیگیر آن بوده و در مجلس و خارج از آن در جلسات متعدد شرکت کرده است.

شهید رسول حیدری در بوسنی نماد پرچم ایران است

محفل شب خاطره با عنوان «مارش نامیرا» که مراسم پیاده‌روی در یادبود قربانیان نسل‌کشی سربرنیتسا در بوسنی و هرزگوین است به همت هیئت هنر و حوزه هنری انقلاب اسلامی سه‌شنبه 20 تیرماه در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد. این مراسم به بررسی فاجعه کشتار سربرنیتسا و بیان خاطره از سوی رزمندگان ایرانی حاضر در جنگ بوسنی و هرزگوین و همچنین فعالان هنری و رسانه‌ای ایرانی همراه با مردم بوسنی در پیاده‌روی «مارش میرا» اختصاص داشت.