به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در این نشست غلامعلی حدادعادل با ابراز خرسندی از برداشته‌شدن گام‌های مؤثر در حوزه گویش‌پژوهشی در یک سال گذشته تصریح کرد: پیش از این می‌دانستیم فعالیت‌ها در حوزه گویش‌شناسی در چند مؤسسه در حال انجام است اما متاسفانه این فعالیت‌ها به صورت جزیره‌ای است و هر سه سازمان عملاً از فعالیت و روندی که در پیش گرفته‌اند بی اطلاع بودیم، اما خوشحالم که توانسته‌ایم گامی در جهت همگرایی این فعالیت‌ها برداریم.
وی افزود: در جایی که نمی‌توانیم تغییر در ساختارها به وجود بیاوریم، می‌توانیم با همکاری کارهای خوبی را انجام دهیم. با چنین هدفی برای مشارکت سه مؤسسه درباره گویش‌پژوهی تصمیم گرفته شد تا نشست‌های مشترک و تخصصی گویش‌شناسی هر سه ماه یک بار پی گرفته شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تاکید کرد: باید بکوشیم این نشست‌ها تداوم داشته باشد و البته لازم است فعالیت‌های ما به برگزاری نشست‌های سه ماه یک بار محدود نشود، بلکه کار علمی و عملی بکنیم و هم‌افزایی داشته باشیم.
وی گفت: گویش‌ها در جهان به‌ویژه ایران گستردگی و تنوع بالایی دارند و این گونه‌گونی زبانی در ایران، بخشی از زیست‌بوم فرهنگی ما محسوب می‌شود که باید برای حفظ آن اهتمام داشته باشیم.
حدادعادل با بیان این مطلب که سابقه فعالیت‌های گویش‌شناسی در ایران از سابقه زبان‌شناسی بیشتر است، افزود: در سده گذشته که هنوز زبان‌شناسی چندان شناخته‌شده نبود، چه خاورشناسان و چه ایران‌شناسان به پژوهش‌های گویشی اقدام کرده بودند و از آن زمان تاکنون نیز بسیاری از افراد در ایران به صورت غیرحرفه‌ای در این حوزه کار کرده‌اند. اگر بخواهیم کتابخانه‌ای از فعالیت‌های گویشی در ایران راه‌اندازی کنیم که با همت علاقه‌مندان به گویش و نه لزوماً گویش‌‌شناسان نوشته شده، تعداد کتاب‌های آن بیش از 1000 جلد خواهد شد.
وی با اشاره به در خطر بودن گویش‌ها گفت: خوشحالم که بخشی از گویش‌های ایران برای جلوگیری از فراموشی به صورت صوتی ضبط شده‌اند و مستندات آنها در پژوهشگاه میراث فرهنگی نگهداری می‌شود. سال‌های نخست پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان جهاد سازندگی نیز در این حوزه فعالیت‌هایی انجام داد که از محل نگهداری پوشه‌های صوتی و مستنداتی که گردآوری کرده بودند، بی‌اطلاع هستیم. امیدواریم به این پوشه‌ها و مستندات صوتی دسترسی پیدا کنیم و پژوهشگران بتوانند از آنها برای کارهای پژوهشی استفاده کنند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تأکید بر تقسیم کار و همکاری سه مؤسسه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: اگر هر مؤسسه بر اساس فلسفه وجودی خودش عمل کند و از منظر خاصی به گویش نگاه کند و دستاوردها را در اختیار دو نهاد دیگر قرار دهد از موازی‌کاری نیز جلوگیری می‌شود و نگاه‌های متفاوت موجب می‌شود تا پژوهش‌های گویش‌شناسی کامل شوند.
حدادعادل گفت: در تکمیل اطلس زبانی کشور نیز می‌توانیم با همکاری سه نهاد به نتایج بهتری دست پیدا کنیم و با استفاده از ظرفیت استان‌ها و آموزش و پرورش کار را پیش ببریم و از قابلیت‌های معلم‌ها برای گردآوری گویش‌ها در کشور استفاده کنیم. البته تحقق این امر مستلزم ایجاد انگیزه و آموزش معلم‌هاست.
وی در بخش دیگر سخنانش بر ضرورت تأمین بودجه گردآوری گویش‌ها از سوی دولت تأکید کرد و افزود: گردآوری گویش‌ها و تدوین اطلس زبانی بسیار اهمیت دارد و اتفاقاً با اینکه کار ارزشمند و بزرگی است اما آن چنان بودجه کلانی نمی‌خواهد.
در ادامه، محمد دبیرمقدم، معاون پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با بیان بخشی از نتایج انجام شده در جلسات پیش از این نشست گفت: طی جلسه مشترک با حضور نمایندگان سه نهاد برخی از موارد برای دستور کار این نشست مشخص شد باید تمام مواردی که در نشست‌های پیشین در دستور بوده، پیگیری شود.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزاری کارگاه‌های آموزشی درباره گردآوری زبان‌ها و گویش‌های محلی ایران و تدوین شیوه‌نامه‌ای کامل و مورد تأیید هر سه نهاد برای گردآوری گویش‌ها، مشارکت در تدوین و تکمیل پیکره گویشی، تهیه بانک اطلاعاتی صوتی زبان‌ها و گویش‌ها و مشارکت نهادهای مرتبط در تهیه اطلس زبان ایرانی را از موارد تأییدشده عنوان کرد.
سیروس نصراله‌زاده، رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این نشست با اشاره به فعالیت‌هایی که در حوزه گویش‌پژوهی انجام شده این فعالیت‌ها را یکپارچه ندانست و گفت: بخشی از گویش‌های ایرانی در ایران کنونی و بخشی در جهان ایرانی است که وظیفه داریم به هر دو بپردازیم.
وی با ابراز امیدواری از به سرانجام رسیدن پیکره گویشی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، به تشریح تاریخچه فعالیت‌های گویش‌پژوهشی در آن پژوهشکده پرداخت.
مژگان اسماعیلی، رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به تاریخچه فعالیت این مرکز درباره گویش‌پژوهشی گفت: سابقه تدوین اطلس زبانی ایران که در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی در دست تدوین است به دهه پنجاه و طرح «فرهنگساز» می‌رسد و پژوهشگاه علاوه بر آنچه از طرح «فرهنگساز» به میراث‌فرهنگی سپرده شده با وجود کمبودها با تلاش و پیگیری بر این گنجینه افزوده است.
وی با استقبال از مشارکت در تکمیل اطلس زبانی کشور و تقسیم کار در این باره، کمبود بودجه، نیروی انسانی، تغییر مدیریت‌ها، مهاجرت را تنها برخی از مشکلات سر راه این طرح دانست و افزود: باید بتوانیم با بیان اهمیت موضوع، سازمان برنامه و بودجه را برای تأمین بودجه مجزا به منظور اجرای این طرح کلان و ملی متقاعد کنیم.
فریار اخلاقی، مدیر گروه زبان و گروه رایج پژوهشکده زبان‌شناسی، متون و کتیبه‌ها در ادامه این نشست گفت: آنچه از گردآوری اطلس فرهنگستان دوم و سازمان جغرافیایی ارتش به میراث فرهنگی رسیده حدود ۱۱هزار نمونه گویشی در قالب 5500 نوار قابل دسترسی است.
او تصریح کرد: از سال ۱۳۸۰ تدوین اطلس زبانی در میراث فرهنگی شروع شد و در انجام این پروژه به‌منظور دستیابی به نمونه‌های زبانی یکدست از سراسر کشور و ایجاد امکان بهره‌برداری از نمونه‌هایی که دهه ۵۰ گردآوری شده بود با همان شیوه‌نامه و پرسشنامه طرح «فرهنگساز» در سراسر کشور فعالیت را ادامه دادیم اما علاوه بر آن در هر روستا به‌ویژه از سال ۱۳۹۴ به این سو گردآوری نمونه‌های صوتی و در صورت امکان تصویری گفتار پیوسته از تک‌گویی گویشور یا مکالمه گویشوران را نیز در دستور کار قرار دادیم.
مدیر گروه زبان و گروه رایج پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون با اشاره به برخی مشکلات پیش روی این طرح از کمبود بودجه و نیروی انسانی و مشکلات نرم‌افزار سخن گفت و افزود: از سال ۱۳۹۶ در قالب تفاهم‌نامه‌با برخی از استان‌ها در گردآوری نمونه‌های زبانی و آوانویسی داده‌ها برای تدوین اطلس‌های استانی همکاری کرده‌ایم.
در ادامه این نشست که با تقدیر از ایران کلباسی، زبان‌شناس ایرانی و استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به پاس شش دهه فعالیت در حوزه زبان‌شناسی همراه بود، پژوهشگران حوزه گویش‌پژوهشی سه مؤسسه به بحث و تبادل نظر در خصوص فعالیت‌های پیش‌رو و همکاری‌های آینده پرداختند.
دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۲ - ۱۱:۳۱
نظر شما