به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست خبری پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی با حضور عبدالحسین کلانتری، حجت الاسلام‌رضا غلامی و مهدی عباس زاده در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم برگزار شد.

کلانتری در ابتدای این نشست با اشاره به مسیر تکاملی جشنواره فارابی گفت: جشنواره فارابی مهمترین رویداد حوزه علوم انسانی کشور منطقه و جهان است و در این مقیاس هم روز به روز شناخته تر می‌شود.

او ادامه داد: امسال می‌خواهیم تعامل با کشورهای همسایه و مقصد حوزه ماموریتی جشنواره را تقویت کرده و اخذ مشارکت را داشته باشیم. کشورهایی مانند عراق، تاجیکستان، افغانستان، عربستان، سوریه، قطر، مصر، مالزی، اندونزی و… به صورت متدوال آثارشان در این جشنواره دیده می‌شود اما می‌خواهیم از خلال دیپلماسی علمی‌حضور رسمی‌این مجموعه‌ها را داشته باشیم. در علوم انسانی تجربه تاریخی نشان داده ما محورهای موضوعی و رویکردی زیادی با این کشورها داریم.

او با اشاره به تقویت بخش‌هایی که به حوزه‌های جدید در علوم انسانی می‌پردازد ببان کرد: باید این حوزه‌ها تقویت شود. در مؤسسه هم گروه تخصصی به فناوری‌های جدید می‌پردازد و نشریه‌ای هم منتشر می‌شود. در جشنواره فارابی هم باید تقاطع علوم انسانی با فناوری‌های جدید شناختی، محاسباتی، بایو و … تقویت شود. الان در جهان علوم انسانی محاسباتی و شناختی شکل گرفته و شناخته شده است باید آثار این حوزه‌ها را دریافت کرد.

کلانتری بر توجه به آثار و مطالعات بین رشته ای تأکید کرد و گفت: نتایج علم سنجی نشان می‌دهد تحقیقات، کتاب‌ها و مقالات گروهی بیشتر شده و این کارها باید در جشنواره ضریب گرفته و تشویق شود. همچنین در این دوره باید آثار کاربردی و معطوف به حل مسایل کشور شامل مسایل زیست محیطی، نزاع‌های قومی، گفت‌وگوی ادیان و … باید تقویت شود. می‌توان امسال مشارکت نهادهای ذیربط در این باره را نیز تقویت کرد.

غلامی نیز در ادامه این نشست درباره دوره پانزدهم جشنواره فارابی توضیح داد: می‌دانید که جشنواره فارابی یکی از فاخرترین و برجسته‌ترین جشنواره‌های علمی‌علوم انسانی و اسلامی در ایران و جهان اسلام است که با مناسب‌ترین استانداردهای داوری و مشارکت استادان درجه اول دانشگاهها و حوزه‌های علمیه، هر ساله در ایران برگزار می‌شود. این جشنواره، نه فقط یک فضای نسبتاً رقابتی و سازنده در محیط علوم انسانی و اسلامی ایجاد کرده بلکه توانسته ضمن معرفی استعدادهای برتر و نخبگان علوم انسانی، و زمینه سازی برای حمایت از آنها، فرصت مساعدی را برای توصیف و ارزیابی فراز و فرودهای علوم انسانی و اسلامی فراهم کند. جشنواره فارابی که سال ۱۴۰۳ پانزدهمین دوره آن برگزار خواهد شد، تابلویی است از وضعیت علوم انسانی و اسلامی. یعنی ما به کمک جشنواره بین‌المللی فارابی می‌توانیم، هم موفقیت‌های خودمان را لمس کنیم و هم به ضعف‌ها و ناکامی‌های خودمان واقف شویم.

او افزود: البته لازمه کسب موفقیت بزرگ در جشنواره بین المللی فارابی، پایان دادن به غربت و مظلومیت علوم انسانی و اسلامی است. من ابایی از بیان این مطلب ندارم که علوم انسانی در کشور از یک غربت و مظلومیت عمیق رنج می‌کشد. واقعیت این است که بخش مهمی از ضعف‌ها و کاستی‌های مدیریتی در کشور به کم توجهی به علوم انسانی و نقش کلیدی و منحصربفرد آن در مسیر محاسبه‌پذیر کردن حکمرانی بر می‌گردد. حکمرانی در دنیای امروز به شدت سخت، حساس و پیچیده شده و اگر از ظرفیت‌های علوم انسانی و فناوری‌های نرم مانند فناوری هوش مصنوعی وفناوری‌های شناختی غیره برای آن استفاده نشود، توان مواجهه فعال و مبتکرانه با پدیده‌های حیاتی حکمرانی سلب خواهد شد.

به گفته غلامی، با آنکه نظام آموزش عالی طی دهه‌های اخیر روی کمیت علوم انسانی سرمایه‌گذاری کرده و عدد فارغ التحصیلان را حتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی، به عددی بیش از حدّ انتظار رسانده است اما نمی‌توان انکار کرد که میزان سرمایه‌گذاری نظام آموزش عالی در زمینه کیفیت‌بخشی به علوم انسانی بسیار ناچیز بوده است و ما شرایط کیفی علوم انسای را به هیچ وجه قابل قبول تلقی نمی‌کنیم.

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم با بیان اینکه وقتی از کیفیت بخشی صحبت می‌کنیم منظورمان متمرکز ساختن ظرفیت‌های موجود روی نیازها و مسائل حائز اولویت است عنوان کرد: اختصاص لااقل یک-دهم بودجه پژوهشی کشور به طرح‌های پژوهشی علوم انسانی و افزایش پلکانی سهم علوم انسانی از بودجه تحقیقاتی کشور است، به‌روزسازی کتابخانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی به ویژه غنی‌بخشی به منابع علمی‌روز دنیا است، ایجاد و گسترش حلقات نقد علمی است، تبدیل نقد به سکه رایج، چیزی است که باید عینیت یابد. علاوه بر این، منظور از کیفیت بخشی به ارتباط، گفتگو و تعامل با متفکران برجسته دنیاست، بهاء دادن به ابداع و نوآوری و پایان دادن به ظاهرسازی و تشریفات کاذب و شکل گیری چرخه نوآوری است، توسعه فرصت‌های مطالعاتی است. همچنین مقابله با انحصارگرایی‌ها، مقابله با تابوزدگی‌ها و برداشتن سایه سیاست‌زدگی و جناح‌زدگی از روی سر علوم انسانی است.

او تأکید کرد: واقعیت این است که ما در سالهای گذشته شعار تحول یا کیفیت‌بخشی به علوم انسانی را فراوان می‌شنویم تا حدی که گاهی این شعاردهی‌ها حاشیه‌های سیاسی نیز برای کشور ساخته است، از سال‌ها قبل حاکمیت متهم به مداخله در علوم انسانی شده است اما واقعیت این است که حاکمیت حتی در چارچوب شئونات واقعی خود هم کار ممتازی درباره علوم انسانی نکرده است. شعار زیاد است اما در میدان عمل، نه درک عمیقی از تحول و کیفیت بخشی مشاهده می‌شود و نه کسی حاضر است برای تحول در علوم انسانی هزینه کند.

رئیس دبیرخانه دائمی‌جشنواره بین‌المللی فارابی گفت: از دولت سیزدهم این انتظار می‌رفت و هنوز هم می‌رود که مانند دولت‌های قبل به علوم انسانی پشت نکند و به علوم انسانی بها بدهد. اینها نگرانی‌هایی است که توقع می‌رود نظام آموزش عالی و البته کل دولت به آنها توجه کند. من امیدوارم جشنواره پانزدهم فارابی با کمک همکارانمان در وزارت علوم بهتر از سالهای قبل برگزار شود و ورودی‌های جشنواره و نتایج آن هم از دوره‌های پیش بهتر باشد.

عباس زاده دبیر علمی‌جشنواره فارابی نیز با بیان اینکه سامانه از امروز برای ثبت آثار داخلی و خارجی گشوده می‌شود عنوان کرد: ما چند اقدام توسعه ای را در فارابی انجام دادیم از جمله مساله شناسایی فعال آثار است. ما در فارابی احساس کردیم آثار اساتید مطرح داخلی و خارجی ممکن است در جشنواره مشارکت داده نشود و به همین دلیل سراغ این آثار رفتیم. در این راستا بهره گیری از گروه‌های ۱۶ گانه جشنواره و تعامل با مراکز و دانشگاه‌ها را مد نظر قرار دادیم.

او ادامه داد: شکل گیری شبکه نخبگانی از دو دوره پیش کلید خورد و در این راستا کنگره بین المللی فارابی برگزار شد و دومین دوره آن هم در قزاقستان برگزار می‌شود. برنامه‌های کتابگاه و ارغنون خرد در این راستا اجرا شده و این شبکه نخبگانی شکل گرفته و توسعه یافته است.

او با اشاره به ارتقای کمی‌و کیفی جوایز توضیح داد: در دوره قبل ۵۰ جایزه داشتیم و رقم جوایز نسبت به دوره‌های قبل بهتر شده اما فاصله اش با خوارزمی‌بسیار معنادار است. همچنین پیگیری تحقق حمایت بنیاد ملی نخبگان از برگزیدگان صورت گرفته و در این راستا چندین قالب حمایتی اضافه شد.

عباس زاده گفت: اعطای اعتبار پژوهشی از سوی معاونت پژوهشی وزارت علوم به برگزیدگان در دستور کار دبیرخانه فارابی است تا محققان بتوانند تحقیقات خودشان را دنبال کنند. یک نشست علمی‌هم در ۳۰ آبان با موضوع تحلیل محتوایی جشنواره چهاردهم و تجلیل از داوران داریم و می‌خواهیم در هر گروه علمی‌داور برتر را شناسایی و از آن تجلیل کنیم.

او افزود: ما آثار را در ۱۶ گروه علمی‌دریافت می‌کنیم و کمیته علوم اسلامی‌انسانی هم اضافه شده و مقالات پژوهشی را می‌پذیرد. علاوه بر کتاب و … مقالات پژوهشی نیز در این دوره اضافه شده است. آثار در دو بخش بزرگسال و جوان دریافت می‌شود و از آثار برگزیده و شایسته تقدیر تجلیل صورت می‌گیرد.

به گفته عباس زاده، محققان از ۱۷ تا ۳۰ آبان آثار می‌توانند آثاری را که در سه سال اخیر منتشر شده باشد را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. همچنین با توجه به افزوده شدن بخش‌های ترجمه معکوس، جایزه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در پژوهش و آموزش عالی، امسال جایزه دیپلماسی علمی‌افزوده شده است.

او از برگزاری مراسم اختتامیه در تیرماه ۱۴۰۳ خبر داد و افزود: در بخش بین‌الملل حوزه علم دینی را اضافه کردیم. شخصیت پیشرو و تحقیق برتر از دوره پیش افزوده شده است. شاخص‌های برای شخصیت پیشرو در نظر گرفتیم. در بخش خارجی تحقیقات بین رشته ای را مد نظر داریم داشتن رویکر نقادی نوآوری ارائه الگو و مدل برای حل مسایل از شاخص‌های تحقیق برتر خارجی است.