محمد حاج‌محمدی نویسنده و کارگردان درباره ایده شکل‌گیری نمایش «تقلیدنامه زال و رودابه» به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: ایده ابتدایی نگارش این نمایشنامه از شاهنامه آمد. در نگارش متن، شاهنامه مطابق شرایط زیست امروز باز تعریف شده است؛ درواقع فقط کافی بود تمثیل‌ها را عوض کنیم و در ادامه داستان‌های شاهنامه را با اتفاقات امروز جامعه خودمان مورد بررسی تطبیقی قرار دادیم. من از این دغدغه استفاده کرده‌ام و نمایش را به شیوه تخت‌حوضی که زبان آن عامیانه محسوب می‌شود نوشتم تا در حالی‌که همزمان به کهن الگوها می‌پردازیم، نیاز امروز جامعه را نیز به تصویر بکشیم.
وی ادامه داد: نگارش متن و آرایه‌های نمایشی که در ساختار دراماتیک نمایشنامه وجود دارد، بر اساس نسخه‌های قدیمی تخت حوضی انجام شده است. برای مثال شاه یا حاجی یا میرزا طبق نسخه‌های قدیمی در موضع قدرت هستند و غلام سیاه در موضع همیشگی خودش که صدای قشر ضعیف جامعه است، قرار دارد. عناصری مثل زن‌پوش، سیاه‌پوش، ژولی‌پوش که عناصر نمایش‌های شادی‌آور هستند نیز در نمایش حضور دارند اما شیوه اجرا برگرفته از شبیه‌خوانی است و شاهد تلاقی این ۲ قطب مخالف نمایش ایرانی با یکدیگر هستیم.
حاج محمدی با اشاره به اینکه این نمایش برایش جنبه پژوهشی داشته، یادآور شد: من در این نمایش طبق آموزه‌های داود فتحعلی بیگی که بر سه اصل آموزش، پژوهش و آفرینش استوار است، پیش رفتم و یک اثر پژوهشی را به صحنه ببرم که خوشبختانه در نهایت هم جواب گرفتم. با بازخوردی که از مخاطبان گرفتم به این نتیجه رسیدم که شبیه‌خوانی و تخت‌حوضی می‌توانند در کنار هم قرار بگیرند.
این کارگردان تئاتر درباره مدت زمان تمرین و آماده‌سازی نمایش توضیح داد: ما حدود یک ماه و نیم در اداره ارشاد استان البرز تمرین داشتیم و در شروع نمایش از پیشکسوت‌های تخت‌حوضی و شبیه‌خوانی بهره بردیم. در نهایت، خود را برای حضور در بخش ویژه جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی آماده می‌کنیم. چند شب اجرا در کرج داشتیم و در ادامه هم در تماشاخانه سنگلج به صحنه رفتیم.
وی درباره آماده شدن بازیگران برای اجرا بیان کرد: با توجه به اینکه نمایش موسیقایی و تلفیقی از شیوه‌های اجرایی مجالس شبیه‌خوانی، تخت حوضی و نقالی است؛ روند رسیدن بازیگران به نقش متفاوت‌تر از شیوه مرسوم باقی نمایش‌ها بود. ما سعی کردیم به همان شیوه‌ای که در لاله‌زار نمایش‌ها را تمرین و اجرا می‌کردند، پیش برویم. شیوه تمرین به این ترتیب بود که در هر نوبت تمرین، یک خط داستانی را با توجه به نمایشنامه انتخاب می‌کردیم و براساس آن بداهه‌پردازی انجام می‌گرفت. کلیت نمایشنامه مشخص بود اما قسمت‌هایی از اجرا براساس بداهه‌پردازی شکل گرفت. تمام بازیگران از هنرمندان حرفه‌ای و کار بلد استان البرز هستند که عده‌ای از آن‌ها را فارغ‌التحصیل دانشگاه سوره و دانشگاه هنر و معماری تشکیل می‌دهند. به دلیل نوع لاله‌زاری نمایش، اگر چند بازیگر تازه کار روی صحنه می‌آیند چند نفر هم از کسانی که با این نوع اجرا آشنا هستند باید در صحنه باشند تا بتوانند ریتم را حفظ کنند.
حاج‌محمدی با اشاره به اجرا در جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی گفت: جشنواره آئینی و سنتی یک فستیوال غیررقابتی دوسالانه است و این بزرگترین ضعفی است که این جشنواره دارد چون با ۲ سال یک بار برگزار شدن جشنواره، در حق نمایش‌های ایرانی کم لطفی می‌شود. البته به عنوان آثار منتخب بخش ویژه تعدادی از آثار برای اجرا معرفی شدند که نمایش ما هم جزو آن آثار است. از اینکه در تماشاخانه سنگلج که یکی از قدیمی‌ترین تماشاخانه‌های مختص نمایش‌های ایرانی است نمایش «تقلیدنامه زال و رودابه» نیز اجرا می‌شود خیلی خوشحالم؛ چون در تماشاخانه‌ای به صحنه می‌رویم که پیشکسوتانی چون علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی و هنرمندان بزرگ دیگری روی صحنه رفته‌اند.
وی با اشاره به اینکه در این اجرا با لباسی از سعدی افشار به صحنه‌می‌رود، بیان کرد: در افتتاحیه نمایش امانتی از دست یک دوست به بنده رسید که خرقه سیاه‌پوشی سعدی افشار بود. این بزرگترین افتخار بنده است که در تماشاخانه سنگلج با لباس سعدی افشار اجرا می‌روم.
وی یادآور شد: معتقدم این نمایش بعد ملی دارد و تا امروز نیز از مخاطبانی که به تماشای نمایش نشسته‌اند بازخورد خوبی گرفتیم؛ اما جای تأسف دارد که تماشاخانه سنگلج که قدمتی این‌چنین دارد این روزها به نسبت کم مخاطب است.
در خلاصه داستان نمایش آمده است: زال و رودابه حدیث یکدیگر را از ندیمان و کنیزکان شنیده‌اند. اکنون نوبت آن است که با یکدیگر دیدار کنند. یاقوت، غلام سیاه پادشاه مأمور می‌شود تا این ۲ را به هم برساند. زال را می‌آورد پای ایوان رودابه، در لحظه دیدار آگاه می‌شوند که رودابه ناپدید شده‌است. حال با نقشه یاقوت، پادشاه و وزیر در لباس مبدل راهی شهر می‌شوند تا او را بیابند.
گفتنی است در این نمایش بازیگرانی همچون علی صابر، بهاره سیجانی، زینب دلی‌لر، هلیا وهاب، ریحانه یزدان‌یار، محمد حاج‌محمدی، محمد امیری، علیرضا داننده‌فرد، هادی ملکیان، پدرام عزیزی و مصطفی پیروزی به ایفای نقش می‌پردازند. نمایش «تقلیدنامه زال و رودابه» تا ۳۰ آبان در تماشاخانه سنگلج روی صحنه می‌رود.
نظر شما