به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست تخصصی بررسی کتاب‌های دینی کودک و نوجوان از ویژه برنامه‌های چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی کتاب سلام با نگاهی به مجموعه «سلام بر گل نجمه» چهارشنبه (هشتم آذر ۱۴۰۲) با حضور علی اصغر کاویانی، علی باباجانی و جمعی از مروجان کتاب و کتابخوانی در حوزه علمیه نور الزهرا (س) برگزار شد.

آداب نوشتن برای کودک و نوجوان

علی اصغر کاویانی در این نشست گفت: از طرف استاد مجید ملامحمدی، دبیر انتشار مجموعه «سلام بر گل نجمه» به من پیشنهاد شد که درباره تاریخ زندگی امام رضا (ع) قصه‌ای برای کودکان و نوجوانان بنویسم که منجر شد به نگارش «قصه یک پیراهن». نوشتن قصه و داستان برای این گروه سنی بسیار دشوار است. از این جهت که بسیاری از مسائل برای آنها قابل بیان نیستند و از طرفی باید برخی از مسائل را برای آنها بازگو کرد. ادبیات کودک ادبیاتی «تعلیمی» است. نوشتن «قصه یک پیراهن» به تحقیق نیاز داشت و باید به ساختاری می‌رسیدم که برای کودک جذاب باشد و قصه بتواند در آن ساختار قرار بگیرد.

وی افزود: معنای تعلیمی بودن ادبیات کودک این است که آموزشی بودن باید در هر دو وجه نگارش و تصویرش لحاظ شود. از دیگر ویژگی کتاب‌های کودک و نوجوان انتقال هیجان و نشاط به خواننده است. اگر هیجان را از کتاب‌های این گروه سنی بگیریم چیزی از کتاب باقی نمی‌ماند، چرا که ادبیات کودک و نوجوان ادبیاتی فعال است. کتابی که در آن ایستایی، خمودی، کسالت و… وجود داشته باشد از ادبیات کودک و نوجوان دور می‌شود.

کاویانی به دیگر ویژگی‌های ادبیات کودک و نوجوان اشاره کرد و ادامه داد: نویسنده در ادبیات کودک و نوجوان باید تاریخ را از یک برهه زمانی به زبان حال و کنونی تبدیل کند. به عبارتی باید موقعیت‌سازی مناسبِ زمان حاضر انجام دهد تا کودک بتواند با آن هم‌ذات پنداری و آن را درک کند.

این نویسنده و منتقد با بیان اینکه ادبیات کودک یا برای کودک یا درباره کودک است، گفت: فعال بودن کودک و نوجوان از جمله ذات ادبیات کودک و نوجوان است. نویسندگان در مجموعه «سلام بر گل نجمه» محدود به تعداد کلمه خاص بودند و در برخی از آثار نویسنده خیلی زود به پایان داستان می‌رسد. این به معنای دخالت نویسنده در اثر است. ما باید اجازه دهیم قصه خودش به پایان برسد. در این مجموعه برخی از قصه‌ها جایی به پایان می‌رسند که نباید به پایان برسند.

کاویانی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه کسی برای ادای تکلیف شروع به نوشتن کتاب نکند، گفت: برای نوشتن در حوزه کودک و نوجوان باید تحصیلات و تجربه داشته باشید. پس از کسب این دو مهارت می‌توان وارد عرصه نوشتن برای کودک و نوجوان شد. ساختار ادبیات کودک و نوجوان را باید شناخت. این ساختار شامل شناخت موضوع، نوشتن سناریو، تبدیل سناریو به قصه و داستان، طراحی و ویرایش داستان است. یادگیری این ساختار اهمیت زیادی دارد. در کنار همه این موارد باید نویسندگان کودک و نوجوان را بشناسید و قالب‌های انتخابی آنها را دوست داشته باشید و دنبال کنید و شیوه آنها در نوشتن را یاد بگیرید و تمرین کنید. بعد از طی این مراحل وارد فاز خلق آثار خلاقانه می‌شوید و می‌توانید آثار خاص خودتان را تولید کنید.

او درباره شیوه تصویرسازی برای داستان کودکان و نوجوان چنین توضیح داد: برای بیان تاریخ زمان گذشته باید از عناصر و ابزارهای مناسب کودکان عصر حاضر استفاده کنید تا بتوانید آنها را به تاریخ گذشته نزدیک کنید تا اندیشه مدنظر برای آنها قابل فهم باشد.

تنوع نویسندگان مجموعه کتاب‌های «سلام بر گل نجمه»

علی باباجانی نیز در این نشست با اشاره به موضوع و محتوای مجموعه کتاب‌های «سلام بر گل نجمه» گفت: این کتاب‌ها با موضوع امام رضا (ع) از سوی انتشارات به‌نشر برای گروه سنی کودک و نوجوان در دو موضوع «یک قصه یک حدیث» هر کدام بر اساس یک حدیث از امام رضا (ع) و «قصه‌های مثل ماه» درباره زندگی آن حضرت (ع) منتشر شده است.

وی یکی از ویژگی‌های مجموعه کتاب‌های «سلام بر گل نجمه» را حضور طیف وسیعی از نویسندگان حوزه کودک و نوجوان برای نگارش این کتاب‌ها عنوان کرد و ادامه داد: این کتاب‌ها از نظر کثرت نویسنده و تصویرگری متنوع است.

باباجانی با بیان اینکه خانواده‌ها و گروه‌های مروج کتاب و کتابخوانی به دنبال کتاب مناسب به ویژه کتاب‌های مذهبی هستند، گفت: مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) بر تولید محتوای مناسب برای کودکان و نوجوانان تاکید دارند. کتاب‌های ترجمه شده موجود در بازار موجب ترویج فرهنگ غربی در کشور ما می‌شود. انتشارات به‌نشر با انتشار این مجموعه چهل جلدی توانست خوراک فرهنگی مناسبی برای مخاطبان ارائه کند.

این نویسنده در پایان بیان کرد: در کتاب‌های «یک قصه یک حدیث» یک حدیث به نویسنده پیشنهاد داده می‌شود و نویسنده با توجه به نوع نگاه‌اش آن را متناسب با درک و فهم کودکان امروز به قصه و داستان تبدیل می‌کند. بعد از نوشتن یک کتاب که خودش فرایندهای طولانی را طی می‌کند باید برای الگوسازی و قهرمان‌سازی شخصیت‌های آن، از آن فیلم، انیمیشن، پادکست، اسباب‌بازی، برچسب و… ساخت و روانه بازار کرد. مجموعه کتاب «سلام بر گل نجمه» نتیجه تلاش چندین ساله نویسندگان است. برای تبدیل احادیث به قصه برای کودکان و نوجوانان باید احادیث قابل درک و فهم برای آنها را انتخاب کنیم.

در پایان این نشست به سوال‌های مروجان کتاب و کتابخوانی درباره نحوه نوشتن کتاب برای کودکان و نوجوانان، معرفی کتاب خوب، قهرمان‌سازی از طریق کتاب و… پاسخ داده شد.