سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): مهدی چوبینه، مولف کتاب درسی جغرافیا و استاد دانشگاه در مراسم گرامیداشت استادان پژوهشگر حوزه علوم جغرافیایی که از سوی مرکز آموزش عالی شهدای مکه دانشگاه فرهنگیان با همکاری انجمن جغرافیایی معلمان، سه‌شنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۲ در سرای خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، گفت: می‌دانید که شرایط سنی به گونه‌ای است که هر چه سن بالاتر می‌رود امکان ناامیدی بیشتر می‌شود ولی در جمع جوانان هنوز جای امیدواری هست. امید که جوانان بهتر از ما راهی که شروع شده است را دنبال کنند.
وی افزود: معمولاً برای چنین مناسبت‌هایی چند سوال به ذهنم می‌رسد. پژوهش چیست؟ چرا پژوهش می‌کنیم؟ شایسته است که چه کسانی به کار پژوهش بپردازند؟ چیستی، چرایی، کیستی و چگونگی در اینجا هم صدق می‌کند. سابقه توجه به پژوهش در برنامه درسی در کتاب درسی علوم سال دوم ابتدایی آورده شده است. دانشمندان چگونه فکر می‌کنند؟ فرهاد کنجکاو از دیدن یک کرم به این سوال رسیده بود که این کرم از کجا آمده است؟ این الفبای پژوهش در برنامه‌های درسی دوره ابتدایی است. سنگ بنای پرسشگری از آنجا شروع شد. در جغرافیای دوره پیش دانشگاهی نیز فصلی هست که چگونه پژوهش کنیم؟
چوبینه بیان کرد: در آنجا هم به الفبای پژوهش اشاره می‌شود. تعریف پژوهش را در کتاب‌های پژوهشی می‌بینید اما اشکالاتی وجود دارد. چه فرقی بین پژوهش و تحقیق هست؟ اولین چیز این است که این دو چه تفاوتی دارند که اسامی مختلف دارند؟ زمانی که تحقیق تمام می‌شود، تازه پژوهش شروع می‌شود. اگر تحقیق ادامه یابد و تحقیقات دیگری هم به آن اضافه شود، وارد مرحله پژوهش شده‌ایم. هر پژوهش با یک سوال شروع می‌شود و برای پاسخگویی به آن سوال است که حس می‌کنیم به پاسخ نزدیک شده‌ایم. اغلب افراد تا همین جا ادامه می‌دهند و از ادامه بازمی‌مانند.
وی در ادامه گفت: تعریف جغرافیا رابطه بین انسان و محیط است که این سوال پیش می‌آید یعنی چه؟ به منظور بهینه‌سازی زندگی انسان ما به پاسخ می‌رسیم. چه فرقی بین پژوهشگر با کسانی که حوصله ندارند تا کار را ادامه بدهند، وجود دارد. پژوهش با یک سوال شروع می‌شود و با یک یا چند سوال ادامه می‌یابد. چه کسانی پژوهش می‌کنند؟ کسانی که شناخت در آن موضوع پژوهش را داشته باشند. سواد لازم برای پاسخ دادن به سوالات باید باشد. ما اساساً چطور باید مدعی شویم که با سواد هستیم و یا به دیگران بگوییم که باسواد هستیم؟
این مولف کتاب درسی جغرافیا در ادامه گفت: پیش از شروع یک کار پژوهشی باید آموزش لازم صورت بگیرد. چرا که یک فصل از کتاب پیش‌دانشگاهی به پژوهش اختصاص دارد. پژوهشگر باید صبور باشد. پژوهش کار جوان‌پسند است. در دانشگاه‌ها اغلب اساتید نقش هدایت‌گر و راهنما را دارند. پژوهشگر باید برنامه‌ریزی را بداند. دو مدل برنامه‌ریزی داریم. نیازسنجی و تعیین هدف. بنابراین اگر با برنامه‌ریزی آشنا نباشیم، امکان اینکه موفق باشیم، کم است. بلندپرواز باشیم و زوایای مختلف مورد پژوهش را بشناسیم. از تجارب دیگران استفاده کنیم. اگر هر یک از ما این قدم‌ها را به جلو برداریم کار ادامه می‌یابد. جسارت داشته باشیم. پژوهشگر موفق یک پژوهشگر جسور است. آموزش و پرورش زیربنای توسعه هر کشوری است. اگر پژوهش به درستی انجام بگیرد در سایر موارد هم جایگاه بهتری خواهیم داشت.
چوبینه افزود: ضرورت پژوهش اگر برای همه مشخص باشد در حوزه ما به عدد صد می‌رسد. در آموزش و پرورش باید به چه موضوعاتی پرداخت؟ نظام‌های آموزشی بر چهار ستون برنامه، معلم، فضا و تجهیزات، مخاطب و یادگیرنده استوار است. جغرافیا تنها رشته‌ای است که بزرگترین آزمایشگاه را دارد. بین معلمی و پژوهش یک رابطه است. رابطه متقابلی بین معلمی و پژوهش‌گری وجود دارد. اگر معلم خوبی باشید پژوهشگر خوبی خواهید بود و بالعکس.
تقی ابوطالبی، سرپرست مرکز آموزش عالی شهدای مکه در این مراسم بزرگداشت گفت: مولای متقیان می‌فرمایند اگر در جامعه‌ای همه آدم‌ها مثل هم فکر می‌کنند، پس کسی فکر نمی‌کند. نواندیشی محور پژوهش و تحقیق است. در قرآن کریم همواره خدای رحمان تاکید دارد که ای بشر خودت را بشناس، اگر خودت را شناختی مرا شناختی. خداوند همیشه ما را دعوت به بررسی و تحقیق و پژوهش می‌کند.
وی بیان کرد: بدون شک تولید و توسعه علم و دانش و دستیابی به دانش روز اگر بخواهیم کشور را ارتقا بدهیم، بایستی در نوآوری و پژوهش و تحقیق ببینیم که مرهون زحمت پژوهشگران است. در آذرماه بحث هفته پژوهش مطرح می‌شود تا این ماموریت خطیر انجام بگیرد و در سایه تحقیق و پژوهش به تازه‌ها برسیم. معلم امروز ما باید نواندیش باشد. نیازها، نیازسنجی و نیازآفرینی. آنچه که گروه هدف ما نیاز دارد، بستر آن در دانشگاه‌هاست.
محمدعلی میرزایی، رئیس انجمن جغرافیایی معلمان نیز در این مراسم گفت: انجمن جغرافیایی معلمان فعالیت‌های مستمر و زیادی دارد که در طول سال برگزار می‌کند، از جمله چاپ کتاب، پژوهش و سمینار که امیدوارم برنامه‌ای که انجمن تدارک دیده است، مقبول بیفتد و ثمرات آن ترقی علم جغرافیا باشد.
نظر شما