سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): نخستین دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۹ با هدف شناسایی و معرفی کتاب‌های برتر، کمک به اعتلای سطح دانش و فرهنگ مکتوب در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی ترویج و تقویت گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه تاریخ و حمایت و تشویق پدیدآورندگان متعهد و متخصص این حوزه با مشارکت خانه کتاب و ادبیات (ایران) و پژوهشکده تاریخ معاصر راه‌اندازی و نخستین دوره آن همان سال برگزار شد. همچنین کتاب‌هایی در دومین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی» داوری شدند که در بازه زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹ منتشر شده بودند. در سومین آیین این جایزه همه کتاب‌هایی که طی دو سال شمسی گذشته (بازه زمانی ۱۴۰۰-۱۴۰۱) با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای نخستین‌بار در موضوع تاریخ معاصر (از ابتدای قاجار تاکنون) منتشر شده بودند، ارزیابی و داوری شدند.
جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در موضوع تاریخ معاصر (از ابتدای قاجار تاکنون) را مورد ارزیابی قرار داده است. این آثار به دو بخش تألیف و ترجمه تقسیم می‌شوند. موضوع‌های اصلی هر گروه شامل همه شاخه‌های تاریخ انقلاب اسلامی به این شرح است: «کلیات»، «خاطرات، زندگینامه و شرح‌حال‌نویسی»، «مستندنگاری»، «تحقیقات و پژوهش‌های تاریخی»، «تاریخ شفاهی» و «اسناد و پژوهش‌های اسنادی». رضا قریبی، دبیر اجرایی سومین دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی که در سه دوره دبیر اجرایی جایزه را به عهده داشته مروری بر آثار این سه دوره داشته است.
-شما تاکنون در هر سه دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی به عنوان دبیر اجرایی جایزه حضور داشته اید. کمی درباره سوابق دو دوره گذشته این جایزه بفرمایید؟
همان‌طور که می‌دانید سه دوره اخیر جایزه جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی با همکاری پژوهشکده تاریخ معاصر و خانه کتاب و ادبیات ایران به انجام رسید. هدف اصلی از برگزاری این جایزه ارتقای فرهنگ و حافظه تاریخی جامعه ایرانی و حفظ استقلال و هویت فرهنگی، شناسایی و معرفی کتاب های برتر در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی، کمک به اعتلای سطح دانش تاریخی و مقابله با تحریف تاریخ انقلاب اسلامی بود.
اولین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۹ و در دو بخش «تشویقی رقابتی» و «رقابتی» برگزار شد. در بخش «تشویقی رقابتی» آثاری که در سال‌های ۱۳۵۷-۱۳۹۷ منتشر شده بودند بررسی شد. در بخش «رقابتی» هم آثاری که در سال‌های ۱۳۹۷-۱۳۹۶ منتشر شده بودند به داوری گذاشته شدند.
دومین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی هم در بهمن ۱۴۰۰ در بخش‌های گوناگون از جمله در بخش کلیات، خاطرات و زندگی‌نامه‌ها، مستندنگاری، تحقیقات و پژوهش‌های تاریخی، تاریخ شفاهی، اسناد و پژوهش‌های اسنادی برگزار شد. البته در این دوره یک بخش جانبی هم وجود داشت که به گرامیداشت یاد و نام پژوهشگران و فعالان حوزه تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی که مرحوم شده بودند و همچنین برخی از کارگردانان مجموعه‌های تلویزیونی، برخی از ناشران انقلابی و فعالان رسانه که در حوزه انقلاب اسلامی کوشش‌هایی کرده بودند تقدیر شد. البته جای خوشحالی است که در سومین دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی که در ۲۶ دیماه ۱۴۰۲ ما شاهد برگزاری آن مراسم، در تالار رودکی خواهیم بود در بخش جانبی این جایزه هم از فعالان فرهنگی کشور تقدیر خواهد شد.
-در دوره اول جایزه و در بخش «تشویقی رقابتی» چه آثاری برگزیده شدند؟
در گروه رمان‌های تاریخی کتاب «گرگ‌سالی» از مرحوم امیرحسین فردی، کتاب «عاشقی به سبک ونگوگ» از محمدرضا شرفی خبوشان، کتاب «مفتون و فیروزه» از سعید تشکر در این بخش برگزیده شدند. در گروه اسناد و پژوهش‌های اسنادی هم مجموعه کتاب‌های «سیر مبارزات امام خمینی به روایت اسناد»، مجموعه «کتاب‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک» کاری از مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و همچنین مجموعه کتاب‌های اسناد لانه جاسوسی در ۷۷ جلد از برگزیدگان این گروه بودند. در گروه مستندنگاری و در بخش عکس‌نوشت دو کتاب «انقلاب (مجموعه عکس) در ۴ جلد، اثر اکبر ناظمی و همچنین کتاب «روزهای انقلاب؛ واقعه‌نگاری عکاس فرانسوی از انقلاب اسلامی» اثر میشل ستبون به‌عنوان برگزیده این بخش انتخاب شدند. کتاب «خاطرات و مبارزات محمدتقی فلسفی»، «خاطرات شهید فضل‌الله محلاتی» و «عشق و تلاش» خاطرات محمدجواد حجتی کرمانی هم برگزیدگان گروه تاریخ شفاهی بودند. در بخش داستان کودک و نوجوان هم محمدرضا بایرامی با کتاب «فصل پنجم: سکوت»، جعفر ابراهیمی با «پایان شب سیه» و هادی حکمیان با «تنگه زاغ» سه برگزیده گروه داستان کودک و نوجوان اولین دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی شدند.
در این دوره همچنین حجت‌الاسلام سیدحمید روحانی با مجموعه «نهضت امام خمینی (ره)»، عبدالله شهبازی با کتاب «ظهور و سقوط پهلوی» (جلد دوم)، و مرحوم حجت‌الاسلام علی ابوالحسنی (منذر) برای تألیف کتاب «فراتر از روش آزمون و خطا» برگزیده شدند. در بخش روزشمار هم «روزشمار انقلاب اسلامی» از انتشارات سوره مهر، کتاب «داستان سیاسی، داستان انقلاب» از محمد حنیف و همچنین «فرهنگ شعارهای انقلاب اسلامی» اثری از مرکز اسناد انقلاب اسلامی دیگر برگزیدگان این دوره بودند. علاوه بر این، در بخش خاطرات «نقد عمر» از مرحوم حجت‌الاسلام علی دوانی، جلد اول از خاطرات آیت‌الله ریشهری و کتاب «زوایای تاریک خاطرات» به قلم جلال‌الدین فارسی دیگر منتخبان این دوره به شمار می‌رفتند.
-برگزیدگان بخش «رقابتی» نخستین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی چه آثاری بودند؟
در بخش رقابتی و در گروه رمان تاریخی، کتاب «باران تمشک» از مصطفی فعله‌گری اثر برگزیده و کتاب «رؤیای آق‌تاریم» به قلم مصطفی جمشیدی شایسته تقدیر شد. در گروه اسناد و پژوهش‌های اسنادی کتاب «مازندران به‌روایت اسناد ساواک» از محمدباقر نوذری‌گرمه، اثر برگزیده و کتاب «نفوذ بهاییان در حکومت پهلوی» از مجتبی مجدآبادی شایسه تقدیر شد. در گروه مستندنگاری آقای موسی کیخا با «پایان مجسمه» و سعید علامیان با کتاب «دارساوین» در این گروه به ترتیب برگزیده و شایسته تقدیر شناخته شدند. در گروه تاریخ شفاهی «انقلاب اسلامی در اراک»، در گروه داستان کودک و نوجوان کتاب «پاییز مزه خرمالو می‌دهد»، در گروه خاطرات کتاب «خون دلی که لعل شد» به قلم محمدعلی آذرشب دیگر آثار برگزیده این دوره بودند. در گروه تحقیقات و پژوهش‌های تاریخی در این دوره کتاب برگزیده نداشتیم و تنها کتاب «حوزه نجف و تحولات سیاسی ایران» به قلم حمید بصیرت‌منش اثر شایسته تقدیر در این دوره بود.
-مروری هم به دومین دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی داشته باشیم. در این دوره چه آثاری برگزیده و شایسته تقدیر شدند.
در دومین دوره کتاب تاریخ انقلاب اسلامی و در بخش تحقیقات و پژوهش‌های تاریخی، «کتاب ایران در فرایند انقلاب» به قلم دکتر سید مصطفی تقوی مقدم اثر برگزیده شد و کتاب‌های «سند انتخاب» از آقای محسن سام و کتاب «انقلاب اسلامی در اردبیل» اثر مرحوم رحیم نیکبخت میرکوهی کتاب‌های شایسته تقدیر اعلام شدند. در بخش مستندنگاری اثر برگزیده نداشتیم و کتاب «ایام سبزوار» تألیف محمود شم‌آبادی از انتشارات راه‌یار شایسته تقدیر شد. در بخش تاریخ شفاهی هم «مسجد رهبر؛ تاریخ شفاهی مسجد کرامت» اثر مرتضی انصاری‌زاده اثر برگزیده و کتاب «به‌رنگ صبر» از خانم فاطمه تقوی شایسته تقدیر اعلام شد. در بخش خاطرات، زندگینامه و شرح حال‌نویسی و اسناد و پژوهش‌های اسنادی هم کتاب «سلوکی در پرواز؛ گذری بر حیات سیاسی آیت الله باریک‌بین» اثر برگزیده شد.
-در دوره سوم جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی گروه‌هایی که آثارشان برگزیده شده را مرور کنید.
گروه خاطرات، زندگینامه و شرح حال‌نویسی، «نظریه‌پردازی در تبعید» از حجت‌الله علی‌محمدی به عنوان برگزیده و «سیدالعلماءالاعلام آیت‌الله شهید مدنی» از سید محمدجواد قربی «مهدی عراقی را بکش» از سیدمصطفی حسینی و عبدالرضا نعمت‌اللهی شایسته تقدیر شدند. در گروه تاریخ شفاهی «خانه‌دار مبارز» از مرضیه ذاکر و «هشتاد سال تکاپوی فرهنگی؛ خاطرات فرهنگی سیاسی مرتضی آخوندی» از ضا اکبری آهنگر شایسته تقدیر شدند. در گروه مستندنگاری، اسناد و پژوهش‌های اسنادی «جهل مقدس» از عباس علی‌بخشی به عنوان برگزیده و «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (مجموعه خراسان رضوی، شمالی و جنوبی)» و «خلخال در انقلاب اسلامی» از سید محمدمسعود نقیب شایسته تقدیر شدند. در گروه تحقیقات و پژوهش‌های تاریخی و کلیات کتاب «تشکیل دولت پهلوی اول و تأثیر آن در فروپاشی نظام ایلی (با تأکید بر ایل بختیاری)» از خدابخش قربان‌پور دشتکی به عنوان برگزیده شناخته شد.
نظر شما