حسن سودمند افشار، مدیر مرکز نشر دانشگاهی در گفت‌وگو با ساره گودرزی خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه مسئله حذف تدریجی کتاب از منابع دانشگاهی یک معادله چندمجهولی است، عنوان کرد: یک علت خاص دلیل بروز این مسئله نیست و معتقدم که بی‌انگیزگی در جامعه، ازجمله استاد و دانشجو مهم‌ترین دلیل است، همین مسئله موجب شده بحث کتاب در جامعه دانشگاهی خیلی جدی گرفته نشود.
وی ادامه داد: وقتی استاد درگیر مشکلات معیشتی است به نوعی روی کارش تاثیر می‌گذارد و همین موجب شود تا کمی استانداردهایش را پایین بیاورد و به سمت جزوه‌محوری پیش برود.
سودمند افشار با بیان اینکه دانشجو نیز در این میان بی‌انگیزه است، افزود: دانشجو نیز در کنار مسائل اقتصادی و کاغذ و کتاب، به این فکر می‌کند که اگر مدرک هم بگیرم وقتی کار و شغلی در انتظارم نیست، چرا در این شرایط اقتصادی متحمل هزینه شوم، کتاب تهیه کنم؟ بنابراین با یک جزوه درسم را ادامه می‌دهم.
وی همچنین درباره رواج جزوه‌نویسی در دانشگاه‌ها نیز توضیح داد: وقتی انگیزه اندک باشد، استانداردهای آموزشی هم به‌اصطلاح پایین آورده می‌شود و افراد چه دانشجو و چه استاد جزوه را به کتاب ترجیح می‌دهند.
وی از مسائل اقتصادی به‌عنوان عامل دوم حذف تدریجی کتاب در دانشگاه‌ها گفت: برخی معتقدند، گرانی کتاب و کاغذ نیز در حذف تدریجی کتاب از دانشگاه‌ها نقش دارند، اما قیمت بسیاری از کالاها، افزایش داشته و به‌نظر می‌رسد، کتاب در مقیاسه، افزایش قیمت زیادی نداشته است.
تغییر ذائقه نسل جدید
مدیر مرکز نشر دانشگاهی تغییر ذائقه نسل جدید را یک موضوع جدی دانست و گفت: نسل قدیمی با قالب فیزیکی و نسخه کاغذی کتاب ارتباط بهتری می‌گیرد اما نسل جدید و جوان اینگونه نیستند و ترجیح می‌دهد مطالب درسی و غیردرسی خود را در قالب الکترونیک و فایل بر روی تلفن همراه خود دریافت و مطالعه کند.
سودمند افشار ادامه داد: معتقدم این موضوع به دلیل تغییر ذائقه نسل جدید نسبت به نسل قدیمی رخ داده، فکر می‌کنم که تغییر ذائقه یکی از عوامل اصلی حذف تدریجی کتاب از منابع دانشگاهی است.
وی اختصاص تسهیلات برای دانشجویان از سوی دولت را یک ضرورت دانست و عنوان کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گاهی تسهیلاتی برای خرید کاغذ و کتاب به جامعه نشر تخصیص می‌دهند؛ به‌عنوان مثال در روزهای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به دانشجویان بن اختصاص داده می‌شود، اما معتقدم این حمایت‌ها باید بیشتر باشد.
سودمند افشار همچنین به تاثیر پاندمی کرونا در افت جایگاه کتاب در منابع دانشگاهی اشاره کرد و افزود: با شیوع کرونا آموزش، مجازی شد؛ به‌نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی تغییر ذائقه همین مسئله است؛ زیرا به تبع مجازی شدن آموزش و کلاس‌ها، مخاطبان به سمت کتاب الکترونیک و جدایی از کتاب کاغذی رفتند.
وی در ادامه تاثیر رسانه در تقویت جزوه‌خوانی و کمرنگ شدن نقش کتاب در برنامه درسی استادان دانشگاه را با اهمیت دانست و گفت: باید یک انقلاب عمومی در سطح جامعه ایجاد شود و مردم با کتاب آشتی کنند، با نسل جوان بیشتر ارتباط برقرار کنیم و نیاز داریم که در رسانه‌ها و جراید، موضوع کتابخوانی و اهمیت به منابع کتابخانه‌ای را پُررنگ‌تر کنیم.
به‌گفته سودمند افشار، آمار کتابخوانی در سطح جامعه چندان زیاد نیست، همین موضوع نشان می‌دهد که از بحث مطالعه به شکل کلی و کتاب به‌صورت اخص دور شدیم، در مرحله اول باید نسبت به اهمیت مطالعه و کتابخوانی فرهنگ‌سازی کنیم، اختصاص یارانه‌های بیشتر به کتابخوانی ویژه به دانش‌آموزان، دانشجویان و خانواده‌ها نیز می‌تواند در این حوزه موثر باشد.
وی با بیان اینکه ناشران دانشگاهی باید به سمت تولید کتاب چندرسانه‌ای بروند، ادامه داد: می‌توان با یک کد QR CODE، فایل صوتی و تصویری را برای کتاب‌ها فعال کرد، جذاب‌تر کردن کتاب یکی از راه‌های اصلی افزایش سرانه مطالعه عمومی در سطح جامعه به‌ویژه در حوزه دانشگاهی است، که مباحث درسی در آن کلان است، این افزونه‌ها می‌تواند به جذابیت کتاب کمک کند.
نظر شما