به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، غزلیات شمس که بدون تردید یکی از شاهکارهای ادبیات و عرفان جهان است تا حدود ۴۰۰ سال پیش این چنین از اقبال عامه برخوردار نبود. فقط معدود مشتاقان آثار مولوی و نیز پژوهشگران عرفان بودند که این اثر شگفت‌انگیز را می‌خواندند و گاهی بر آن شرح می‌نوشتند و خواننده نوشته‌های آنها هم معدود بود. اما مثنوی مولوی از همان آغاز سرایش خوانندگان بسیاری داشت و حتی در مکتب‌خانه‌های قدیم درس داده می‌شد.
حداقل دو دلیل عمده را می‌توان در این دوره برشمرد: نخست اینکه تم اصلی غزلیات شمس «عشق» است و همین واژه عشق از دید سردمداران دینی زمان گذشته مفهومی ناپسند و مخالف اخلاق دینی محسوب می‌شد.
عامل دیگر این بود که مثنوی حاوی داستان‌هایی‌ست که گرچه موارد عمیق عرفانی در لابه‌لای ابیات آن بیان شده اما حداقل بهره‌ای که خواننده از آن می‌برد درک صوری آن داستان‌هاست. اما غزلیات شمس نیاز به آگاهی در باب عرفان مولوی و به‌ویژه شناخت ترمینولوژی آن دارد.
به طور مثال داستان پادشاه و کنیزک در مثنوی (که پادشاهی بود و عاشق کنیزکی شد و … الی آخر) کششی دارد که خواننده عادی را به خود جلب می‌کند. اما درک این بیت از غزلیات شمس بدون پیش‌آگاهی از مفاهیم عرفان و اصطلاحات آن تقریباً غیرممکن است:
هفت اختر بی‌آب را کاین خاکیان را می‌خورد
هم آب بر آتش زنم هم بادهاشان بشکنم
درک مفاهیم: «هفت اختر بی‌آب»، «خوردن خاکیان»، «شکستن آب و آتش» و غیره بدون داشتن پیش‌زمینه قبلی از محالات است.
در مثنوی مولوی یک معلم است که دست شاگرد را می‌گیرد و آرام‌آرام او را به سوی تعالی رهنمون می‌شود اما در غزلیات شمس عاشق شوریده و شیدایی‌ست که در کمال ناهشیاری عشق تسکین‌ناپذیر خود را به حضرت حق بیان می‌کند. در این راه شمس تبریزی، صلاح‌الدین قونوی و حسام‌الدین چلبی نمادهای قابل درک برای انسان از آن مفهوم انتزاعی مطلق هستند.
هر غزل شمس چراغی است که دنیای وجود خواننده را روشن می‌کند و مجموعه این غزل‌ها چلچراغ‌هایی هستند که هستی انسان را با نور خود درخشان می‌کنند. به این سبب است که نام این سلسله شرح غزلیات شمس را مهدی سیاح‌زاده «چلچراغ‌های شمس» گذاشته‌است.
هر چلچراغ دربردارنده ۴۰ غزل است که در این کتاب هفت چلچراغ شامل ۲۸۰ غزل آمده است.
انتشارات مهراندیش اخیراً «چلچراغ‌های شمس» را در ۵۰۴ صفحه و با قیمت ۳۹۰ هزار تومان عرضه کرده است.
نظر شما