سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): به مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران، خبرنگاران ایبنا به سراغ چهره‌های فرهنگی، ادبی و هنری رفته و از آنها خواسته‌اند تا به مخاطبان این رسانه، کتاب‌هایی را به عنوان پیشنهاد خرید از نمایشگاه کتاب تهران معرفی کنند. عبدالله صلواتی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر رجایی، در گفت‌وگو با ایبنا، ۶ کتاب پیشنهادی خود برای خرید از نمایشگاه امسال را به مخاطبان معرفی کرد که سه مورد در حوزه فلسفه اسلامی است.
۱. دروس معرفت نفس (در سه مجلد)
اثر علامه حسن زاده آملی
«دروس معرفت نفس» دربردارنده صد و پنجاه درسگفتار در شناخت گوهر آدمی است، آغاز سخن از وجود و موجود است و واقعیت داشتن یا نداشتن مشهودات خارجی؛ سپس درباره غایت داشتن یا نداشتن هستی و حرکت جوهری و تکاملی ذاتی آن سخن می‌رود؛ و پس از آن در زمینه خیر و شر هستی، مفارق بودن نفس و قوا و تجلیات آنها، حدوث جسمانی نفس، بقای روحانی آن، کیفیت سیر آدمی در مراتب و مدارج روحانی، علم و وعاء آن در آدمی و نحوه تدبیر نفس بدن را و احوال نفس در حیات پس از مرگ بحث می‌شود. همگی این مسائل نکات فخیمی را در باب امور الهی و ریاضی و طبیعی شامل می‌شوند و در مطاوی آنها از سخنان اولیاالله و ارباب حکمت و ادب بهره گرفته شده است. در دفتر سوم گفتاری مستوفا در قیاس برهانی مندرج شده که بسیاری از دقایق منطقی مستلزم بحث در آن آمده است. گزافه نیست اگر گفته شود که این دوره از درس‌ها شامل امهات مسائل حکمت اسلامی درباره انسان است.
۲. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام (در سه مجلد)
اثر غلامحسین ابراهیمی دینانی
مولف در این اثر، برای اولین بار با اشاره به نوشته‌های اصلی مخالفان فلسفه، تاریخ اندیشه فلسفی در جهان اسلام را آشکار می‌کند و خواننده را با تفکر اندیشمندان ضدفلسفی آشنا می‌نماید. نویسنده گاه به صورت اجمالی و گاه مفصل، دیدگاه متفکرانی نظیر خواجه نصیرالدین طوسی، شیخ مفید، ابن سینا، ابوسعید سیرافی، زکی ارسوزی، سیف‌الدین آمدی، جلال‌الدین دوانی، میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانی، آذرکیوانیان و باقی علما را تشریح می‌کند و از حدود فلسفه و شریعت، معتزله، انجمن سری اخوان‌الصفا، تعاطی افکار و داد و ستد اندیشه‌ها، فیلسوفان مسلمان شرقی و غربی، دیدگاه فلسفی در وجوب و اختیار، حکمت معنوی تشیع، حوزه‌های فلسفی ری، اصفهان و شیراز سخن می‌گوید. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام نوشته‌ی غلامحسین ابراهیمی دینانی، در سه جلد، به همت نشر طرح نو به انتشار رسیده است.
۳. اسلام در سرزمین ایران؛ چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی
اثر هانری کربن
این کتاب که مشتمل بر چهار مجلد حجیم است، عصاره مهم‌ترین پژوهش‌های کربن است. از مجموع هفت دفتر که در چهار مجلد این اثر گردآمده اند، دفتر اول (مجلد اول) حاوی وجوه معنایی امامیه، یعنی شیعه دوازده امامی است. در استخراج این مبانی به سرچشمه آنها، یعنی احادیث صادر شده از خود امامان نظر شده و در عین حال بازتاب و بسط این احادیث در بزرگ‌ترین شارحان سخنان ائمه درعصر صفوی نشان داده شده است. در این کتاب شاهد فصول مشترک میان هرمنوتیک معنوی (یعنی تأویل) به‌کار گرفته شده در تشیع و در مسیحیت و نیز مسائل مشترک در امام‌شناسی شیعی و مسیح‌شناسی خواهیم بود. دفتر دوم (دومین مجلد) تماماً به کار عظیم احیاء توسط سهروردی (قرن ششم هجری)، یعنی احیای یک حکمت نوری اختصاص دارد که می‌بایست همچنان پژوهش‌های متعددی به بررسی تطبیقی و مقایسه آن با فلسفه نور قرون وسطایی غرب (فلسفه روبرت گروستست) اختصاص یابد. تمام دفتر سوم (در سومین مجلد) که به روزبهان بقلی شیرازی اختصاص یافته است، به طرح مسائلی منتهی می شود که در حلقه «خاصان محبت» گردآمده پیرامون دانته و نیز دیگرانی قبل از وی، مطرح بوده است. دفتر چهارم (در سومین مجلد) به معرفی تنی از چند برجسته‌ترین چهره‌های مابعدالطبیعی تشیع و تصوف (سیدحیدر آملی، علاءالدوله سمنانی) اختصاص دارد. دفتر پنجم (در چهارمین مجلد)، از طریق شناساندن چند شخصیت شامخ، به معرفی مکتب اصفهان می‌پردازد. دفتر ششم (در چهارمین مجلد) معنای شیخیه را آشکار می‌سازد و سرانجام دفتر هفتم (در چهارمین مجلد) به طور کامل به امام دوازدهم به‌مثابه قطب و نقطه تمرکز شور و اشتیاق شیعی که در اندیشه فتوت یا جوانمردی اوج می‌گیرد، اختصاص می‌یابد. در اینجا ما خودبه‌خود شاهد مقارناتی میان این سنت یا سنت‌های شهسواران (شوالیه ها) در غرب و نیز با سنت یوآخیمی‌ها خواهیم بود.
۴. قدرت انگاره
اثر احدفرامرز قراملکی
بسیاری از تمامیت خواهیها، کژیها و استبدادها در حوزه عمومی و خصوصی، در قلمرو تفکر، اخلاق، فرهنگ، سیاست، اقتصاد، و رسانه از ذهن ما و نحوه نگرش ما به عالم و آدم و رویدادها و وضعیتها آغاز می‌شود. دستهایی غالباً نامرئی اما قدرتمند مدام در حال تغییر نگرش ما به مسائل و پدیدهها هستند و اگر نتوانیم این دستها را شناسایی و کنترل و مدیریت کنیم بسیاری از آموزشها، پژوهشها، مدیریتها، و برنامهریزیهای ما ناکارآمد یا کمتوان می‌شوند و کتاب قدرت انگاره سرآغاز خودآگاهی سیستمی ماست در فقرۀ دستهای غالباً نامرئی در ذهن ما.
۵. ما ایرانیان
اثر مقصود فراستخواه
«ما ایرانیان» اثری است به قلم مقصود فراستخواه در زمینه‌کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی که رفتارهای ایرانیان را از این پنجره بررسی می‌کند. ما ایرانیان در واقع نتیجه‌ی تحقیقات گسترده‌ی مقصود فراستخواه است که به شکل سخنرانی‌هایی از وی در نیمه ی دوم دهه هشتاد شمسی ایراد شده است. آنچه به طور مرکزی در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته، پاسخ به این سوال است که آیا به خلقیات و رفتار ما ایرانیان ضعف‌هایی وارد است؟
فصل نخست کتاب «ما ایرانیان» به بررسی فاکتورهایی که فرهنگ یک جامعه را تشکیل می دهند پرداخته است. با توجه به تنوع جغرافیایی، مذهبی و نژادی کشور، کاوش فرهنگی ایران امری بسیار دشوار است. اما بخش دوم که به خلق و خوی ایرانیان پرداخته، از یازده عنوان تشکیل شده که به طور کلی ریشه‌شناسی رفتار در ساختارهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی، مطالبی در باب ملیت، دین و آیین و معارف، قومیت، هویت، اسطوره و ادبیات، نگرش و باورهای اجتماعی، جامعه شناسی اقشار، نهادها، شهر و روستا، چالش های نوگرایی و تغییرات فرهنگی کشور ایران را بررسی می‌کند. بخش سوم رویکردهای نظری و بخش چهارم الگوهای اسناد بیرونی و درونی و تحلیل نهادی را زیر ذره بین قرار می دهد. در فصل پنجم نظریات مرجع پایه به طور مفصل تشریح می‌شوند و فصل ششم کتاب «ما ایرانیان» تاریخ اجتماع و تاثیرات آن بر خلقیات اجتماعی را تجزیه و تحلیل می‌کند. فصل هفتم کتاب رویکرد بررسی تاریخ را ادامه می‌دهد و به تاریخ معاصر و مشکلات آن می‌رسد و نهایتاً در فصل هشتم تاملی در شخصیت و منش ایرانیان صورت می‌گیرد.
۶. من و بیکران
اثر عبدالله صلواتی
زیست اخلاقی بیکران بنیاد، می‌تواند نقش بسیار مهمی در فرهیختگی و بالندگی دانشگاه داشته باشد، به ویژه برای دانشگاه در الگووارۀ فرهنگ. بنابر آنکه دانشگاه در الگووارۀ فرهنگ دلشورۀ شهر و مردمان آن و کیفیت زندگی آنها را دارد و این اثر دانشگاهی در همین الگوواره قوام یافته و درصدد است تا در همان هوایی که مردم نفس می‌کشند، تنفس کند و در کنار مردم بماند و پنجره‌های بگشاید به سوی بیکران. به تعبیری دقیق‌تر، این کتاب درصدد است تا بیان کند در عمارت شهر، پنجره‌های رو به دریای بیکران باز می‌شود که ارمغان آن، زیست اخلاقی تمام عیار است. بنابراین این اثر، افزون بر آنکه می‌تواند مرجع تخصصی برای محققان و دانشجویان حوزۀ اخلاق باشد، برای اثربخشی در کلاس های درس، بهسازی زندگی شهری، تعالی تعاملات روزمره فردی و نهادی و اخلاق مداری سازمان‌ها مفید به نظر می‌رسد. همچنین مطالعۀ آن به همه بزرگوارانی که در حوزۀ تعلیم و تربیت به عنوان استاد یا مدیر نقش دارند پیشنهاد می‌شود.
نظرات