به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به روال هر سال ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ با شعار «بخوانیم و بسازیم» به‌عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتاب‌خوان در مصلای تهران برگزار شد. در این دوره از نمایشگاه ناشران حاصل یک سال تلاش مولفان، پژوهشگران و مترجمان را در معرض دید عموم قرار دادند و طالبان دانش و علاقه‌مندان به مطالعه و کتابخوانی فرصتی مناسب یافتند تا کتاب‌های مورد نیاز خود را از نمایشگاه سی‌وپنجم خریداری کنند. ناشران حوزه تاریخ نیز همچون ناشران دیگر حضوری پررنگ داشتند و علاقه‌مندان حوزه تاریخ با تازه‌های نشر آشنا شدند. سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران همچون گردهمایی‌های دیگر نقاط قوت و نقاط ضعفی داشت که در این گزارش به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

در روزهای مختلف برگزاری نمایشگاه سی‌وپنجم، به دلیل اهمیت موضوع چهار کتاب «جاسوس»، «کمیته‌های انقلاب اسلامی»، «شهید مطهری» و «دین‌داری و تحولات اجتماعی» چاپ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، با حضور نویسندگان، کارشناسان و منتقدان در غرفه ایبنا مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

کتاب «جاسوس» به یکی از مهم‌ترین و پرتنش‌ترین پرونده‌های امنیتی تاریخ انقلاب اسلامی پرداخته است. محمدرضا سعادتی که پرونده و ماجرای دستگیری تا اعدام او در این کتاب به تصویر کشیده شده است، اولین متهم جاسوسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. احمدرضا کریمی، پژوهشگر تاریخ و محمد رحمانی مولف کتاب «من اعتراف می‌کنم» برای نقد و بررسی کتاب «جاسوس» حضور یافتند و به نقد و بررسی این کتاب پرداختند.

احمدرضا کریمی در این باره گفت: بنیانگذاران سازمان مجاهدین حتی آنانی که در مخلص‌ترین شکل بودند، قائل به این بودند که در ارتباط سیاسی باید با کسانی که با رژیم پهلوی دشمن هستند، همکاری کرد و محمد رحمانی در این نشست با اشاره به سازمان مجاهدین خلق گفت: اساساً قبل از پیروزی انقلاب سازمان مجاهدین خلق سازمانی برانداز بود و این حق را برای خود قائل بود که با دشمنان رژیم همکاری کند، بعد از پیروزی انقلاب سازمان اینطور خودشان را توجیه می‌کنند که پیروزی این انقلاب با ریختن خون ما به دست آمده است و ما برای رهبری ارجحیت داریم. در واقع مشروعیت پیروزی با ریختن خون ما به دست آمده است. کتاب «کمیته‌های انقلاب اسلامی»؛ نهادی که هویت آن با موجودیت انقلاب گره خورده است، نیز با حضور مولف و کارشناسان مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در این نشست که در غرفه ایبنا برگزار شد، محمدصادق کوشکی، مولف کتاب، جواد شادانلو، پژوهشگر و نویسنده و مجتبی هنرمند، از پیشکسوتان کمیته انقلاب اسلامی حضور داشتند. مجتبی هنرمند در این نشست گفت: تداوم انقلاب اسلامی به دلیل وجود کمیته‌های انقلاب اسلامی بود. پیش از تشکیل کمیته‌ها مجموعه‌هایی مانند مساجد افراد را متشکل می‌کردند و برای فعالیت آموزش می‌دادند. بعدها کسانی که در کمیته‌ها بودند به افرادی پخته و مسئول تبدیل شدند. این افراد مجموعه‌های دیگری مانند جهاد و کمیته امداد را شکل دادند.

کتاب «شهید مطهری» که به نقش جایگاه روحانیت در جامعه ایرانی اشاره دارد نیز در نمایشگاه سی‌وپنجم مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نهاد روحانیت و دستگاه رهبری دینی از دیرپاترین و اثرگذارترین نهادهای اجتماعی در همه جوامع به ویژه جامعه ایرانی است. جایگاه ویژه و اثربخش این نهاد، گرچه در طول قرون و اعصار و در دوره‌های مختلف تاریخ ما با فراز و فرودها و افت و خیزهایی روبه‌رو بوده اما هیچ‌گاه به صفر نرسیده و از صحنه اجتماع غایب نبوده است. حجت‌الاسلام امین اسدپور، مدرس سطوح مختلف حوزی با حضور در غرفه ایبنا گفت: شهید مطهری تلاش کرد تا در کتابش نشان دهد که سرچشمه تمام نهضت‌های اخیر ایران به نهاد دین ربط دارد؛ از اسدآبادی گرفته تا میرزای شیرازی تا میرزای نائینی تا آیت‌الله کاشانی تا دوره انقلاب اسلامی. شهید مطهری سلسله‌جنبان حرکت اصلاحی را در نهاد دین جست‌وجو می‌کند بنابراین نگاهی امیدبخش به آن دارد.

«دین‌داری و تحولات اجتماعی» از دیگر کتاب‌هایی بود که به دلیل اهمیت موضوع در نمایشگاه کتاب تهران مورد نقد و بررسی قرار گرفت. سیدمحسن طباطبایی‌فر، نویسنده کتاب در این نشست گفت: اسلام سیاسی حدود یک قرن است که شکل گرفته و در ایران نیم قرن است که به صورت جدی مطرح شده است. ما همواره تاکید داشته‌ایم که اسلام امری سیاسی است و این بُعد خیلی پررنگ شد. اما باعث یک آسیب نیز شد و آن اینکه از امر اجتماعی فاصله گرفتیم. به نظر می‌رسد نهاد حوزه و روحانیت در چند سال اخیر از کارکردهای اجتماعی‌اش فاصله گرفته است. روحانیت باید در کنار امر سیاسی به امر اجتماعی هم بپردازد. البته درست نیست که روحانیت امر سیاسی را رها کند. دین نباید از سیاست جدا باشد.

با هدف همفکری و هم‌افزایی و همراهی با مقاومت فلسطین و به دلیل اهمیت موضوع فلسطین در جهان اسلام غرفه فلسطین به همت دانشجویان فلسطینی در نمایشگاه کتاب تهران برپا بود. در غرفه کمیته مشترک دانشجویان فلسطینی در ایران نقشه فلسطین بر روی میزی در جلوی غرفه قرار داده شده بود و بازدیدکنندگان شبهاتی که برایشان وجود داشت، به خصوص در مورد جنگ، روند مذاکرات صلح، در مورد آینده این جنگ، در مورد جغرافیای منطقه، مردم غزه و… سوال می‌پرسیدند.

در این راستا نشست‌هایی همچون ««وعده صادق» از هر نوشته‌ای صادق‌تر بود»، رونمایی از کتاب «اخگر به گریبان»»، «در فلسطین چه می‌گذرد»، «از خاطرات سیاست‌مدار مرموز تا بررسی طوفان الاقصی»، «نشست تبیینی با موضوع «فلسطین، کلید رازآلود ظهور»، نشست بررسی کتاب «تروریست‌های صهیونیست»، «رحیق مشرقی؛ معطری که از شرق می‌آید» نیز در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

سالن یاس نیز در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران کوششی درخور بود که فرصت خوبی را برای آشنایی مخاطبان با تازه‌های نشر و خصوصاً در حوزه تاریخ و سیاست فراهم آورده بود. در بدو ورود به شبستان بازدیدکنندگان ضمن بازدید از این غرفه با تازه‌های چاپ و نشر آشنا می‌شدند و امکان خرید آگاهانه برایشان فراهم می‌شد.

غرفه‌های پررونق ناشران انقلاب اسلامی از رشد خوب تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی حکایت داشت. سلیقه مخاطب از سوی این ناشران به خوبی در نظر گرفته شده و کتاب‌های تولیدی پاسخگوی سلایق مختلف بود. غرفه موزه عبرت ایران با ارائه کتاب‌هایی «از دانشگاه تهران تا شکنجه‌گاه ساواک»، «گلوله‌های کاغذی»، «افعی در جقه همایونی»، «شب را نهایت است»، «قلعه فلک‌الافلاک» و… به نوعی آینه عبرت بود و با استقبال خوبی نیز روبه‌رو شده بود.

موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه‌ی انقلاب اسلامی و… با ارائه عناوین جدید در ردیف پرفروش‌ها قرار گرفتند که نشان از توجه ویژه مخاطب به این حوزه دارد.

انتشارات سازمان بازرسی کل کشور نیز برای نخستین بار با ۴۵ عنوان کتاب در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرده بودند و به عنوان اولین تجربه با ارائه کتاب‌هایی همچون «دائره‌المعارف نهادهای مبارزه با فساد» مخاطبان زیادی را به خود جلب کرد.

حوزه جغرافیا اگرچه مانند حوزه تاریخ و سیاست پررونق نبود اما این حوزه نیز مخاطبان خاص خود را داشت و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح با ارائه کتاب‌هایی همچون کتاب‌های «اطلس تاریخ اسلام»، «اطلس شیعه»، «جغرافیای نظامی حوزه غرب آسیا»، «نام خلیج‌فارس در جغرافیای قدیم»، «رژیم حقوقی دریای خزر» و ارائه نقشه‌های گوناگون پاسخگوی این دسته از مخاطبان بود.

کهن‌ترین نسخه شناخته‌شده از دیوان حافظ و کتابی مهم درباره خلیج فارس نیز از سوی موسسه پژوهشی میراث مکتوب به نمایشگاه کتاب تهران آورده شده بود. کتاب‌های ایران‌شناسی نیز از سوی بنیاد ایران‌شناسی و ناشران تخصصی این حوزه در معرض دید مخاطبان قرار گرفته بود و علاقه‌مندان خاص خود را داشت و پاسخگوی نیاز این دسته از مخاطبان بود.

یمن به عنوان مهمان ویژه در سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران و کشورهای عراق، تاجیکستان، ترکیه و… در بخش ناشران خارجی حضور داشتند اما در کل حضور ناشران خارجی در نمایشگاه سی‌وپنجم چندان پررونق نبود.

سی و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از نوزدهم اردیبهشت ماه آغاز و تا روز بیست و نهم در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار شد.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.