حسن علایی، مدیر گروه مطالعات فرهنگی، اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: کلان پروژه‌ای در مرکز تحت عنوان «امام و دفاع مقدس» تعریف شده است که مولفان و پژوهشگران در حال تدوین سرفصل‌هایی هستند که در این رابطه تعیین شده است.
او افزود: استحضار دارید دفاع مقدس را بدون نقش امام خمینی (ره) نمی‌توان تعریف کرد که متاسفانه در رابطه با تبیین نقش امام در دوران دفاع مقدس غفلت زیادی صورت گرفته است. به عبارتی آن‌طور که شاید و باید نقش امام در جنگ تبیین نشده است. به ویژه نسل جدید ما اصلاً نمی‌دانند امام در موضوع جنگ چه نقشی در پیشبرد آن داشت. هر چند در این مورد پژوهش‌هایی انجام شده و کتاب‌هایی منتشر شده است اما نتوانسته‌اند اصل مطلب و نقش ویژه امام را به درستی تبیین کنند. چنانچه یکی دو سال قبل نیز مقام معظم رهبری به این نقیصه اشاره کردند.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی، اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس اظهار کرد: مقام معظم رهبری فرمودند جدا از تبیین نقش امام در دفاع مقدس غفلت شده و نیاز است به این موضوع حتماً پرداخته شود.
حسن علایی گفت: بر حسب آنچه که درباره اهمیت موضوع اشاره شد، کلان پروژه‌ای در این رابطه تعریف شده با نام «امام و دفاع مقدس» که در بخش نخست هفت سرفصل زیر این مجموعه کلان تعریف کردیم که عنوان نخست کتاب «امام خمینی و مبانی دینی جنگ تحمیلی» است که چون امام فرمودند جنگ ما، جنگ اسلام و کفر است. پژوهشگران ما در این موضوع به دنبال این هستند که جنگ تحمیلی از منظر امام به چه معناست و مبانی دینی جنگ چیست؟
او ادامه داد: کتاب دوم که تعریف کردیم «مبانی و اصول فرماندهی امام خمینی (ره) در جنگ» است و در این عنوان تلاش بر آن است که شرح دهیم امام جنگ را چگونه مدیریت کرد؟ خب، همه به این قائلیم که اگر نقش امام نبود جنگ تحمیلی با این دستاوردها هیچ وقت به نتیجه نمی‌رسید. در این کتاب پژوهشگران درصددند فرماندهی و مدیریت امام در هشت سال جنگ تحمیلی از چه اصول و مبانی تبعیت می‌کرد؟
این فعال فرهنگی بیان کرد: سومین عنوان، «نقش امام خمینی (ره) در مبانی اخلاقی و عرفانی دفاع مقدس» است. به چه معنا؟ به این معنا که جنگ یک رویکرد اخلاقی و عرفانی هم داشت. چون جنگ ما مبتنی بر جهاد اسلامی بود و رزمندگان بر اساس جهاد فی سبیل الله رهسپار جبهه‌های جنگ شدند، این از اخلاق و عرفانی برخوردار بود که همین موتور محرکه و انگیزه اصلی حضور نیروهای داوطلبانه و نیروهای مردمی در جنگ شد. در این عنوان دنبال این هستیم مباحث و مبانی عرفانی که امام در جنگ به آن اشاره کردند و فرماندهان و رزمندگان ما را به آن سمت سوق دادند، چه مبانی دارد؟
حسن علایی گفت: «امام خمینی و مدیریت روانی جنگ» عنوان چهارمی است که پژوهشگران در حال پژوهش روی آن هستند. همان‌طور که می‌دانید بخش عمده جنگ‌ها، عملیات روانی جنگ است و ما اعتقاد داریم که در هشت سال دفاع مقدس امام عملیات روانی علیه دشمن چه در سطح فرماندهان چه در سطح افسران و مردم عراق انجام داد. از طرف دیگر امام نسبت به فرماندهان خودی با اقداماتی باعث ارتقا، انگیزه و روحیه نیروهای خودی شد. لذا در این موضوع دنبال آن هستیم که امام از حیث عملیات روانی چه راهبرد و اقداماتی داشت؟
او افزود: موضوع پنجم «فرمانروایی امام به مقتضای دوره‌های مختلف جنگ». اطلاع دارید ما در جنگ ایران و عراق، چند مقطع داشتیم؛ یک مقطع هجوم سراسری رژیم بعث عراق، مقطع دوم، اشغال قسمت‌های عمده سرزمین ما بود. دیگر مقطع، بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی. در مقطع انتهایی، پایان جنگ، امام با قبول قطع‌نامه ۵۹۸ جنگ را با شرایط خاص و حفظ منافع ملی پیش بردند.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی، اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس اظهار کرد: در این رابطه پژوهشگران به دنبال تبیین نقش امام در دوره‌های مختلف جنگ هستند. چه زمانی که رژیم بعث عراق به ایران تجاوز و بخشی از خاک کشور را اشغال می‌کنند. زمانی هم که رزمندگان مناطق اشغالی را از دشمن بازپس می‌گیرند. چه در زمان‌هایی که بنا به دلایلی رزمندگان ما مجاب می‌شوند که به بخش‌هایی از خاک عراق برای استمرار دفاع ورود پیدا می‌کنند. بخش آخر هم دوره پایانی جنگ.
حسن علایی گفت: در هر دوره امام خمینی (ره) بنا به مقتضات هر دوره مواضع، راهبردها و اقداماتی داشتند ما در چنین پژوهشی دنبال این نقش هستیم. موضوع ششم «نقش امام در تعیین راهبردهای جنگ» است، در واقع در این قسمت اقدامات امام را به سه بخش تقسیم می‌کنیم؛ مواضع و سیاست‌های امام در مقابل جنگ تحمیلی، راهبردهای امام در جنگ تحمیلی و اقداماتی که ایشان در جنگ انجام دادند. در این پژوهش دنبال نقش ما در تعیین راهبردهای جنگ هستیم. در اصل راهبردها با سیاست‌ها، مواضع و اقدامات و تاکتیک‌ها متفاوت است.
او ادامه داد: مورد هفتم در پژوهش، بررسی نقش امام در بسیج نیروهای مردمی است. یکی از اقدامات ویژه امام پای کار آوردن مردم در جنگ بود. با این شیوه نیروهای بسیجی و داوطلب را به کمک ارتش و سپاه فرستاد. این راهکار باعث شد که با دفع تهاجم دشمن جنگ را با دستاوردهای بسیار به پایان برساند. در اینجا به بررسی نقش امام در بسیج نیروهای مردمی هستیم که با چه اقداماتی توانستند نیروهای مردمی را داوطلبانه وارد جنگ کنند که با قرار گرفتن در برابر دشمن بتوانند پیروزهایی را نصیب ملت ایران کنند.
این فعال فرهنگی بیان کرد: هفت عنوانی که برشمردم زیر کلان پروژه امام و دفاع مقدس دنبال می‌کنیم و امیدواریم در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ این پژوهش‌ها به صورت کتاب منتشر شود.
نظر شما