سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مهدیه سادات نقیبی: کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» نوشته دکتر محمدحسین فرج نژاد، پژوهشگر و منتقد سینما، در سال ۱۳۸۸ از انتشارات هلال منتشر شده است. این کتاب به بررسی ابعاد مختلف نفوذ اندیشه صهیونیستی در سینمای غرب می‌پردازد. فرج نژاد در این کتاب با رویکردی تحلیلی، به واکاوی نمادها، اسطوره‌ها و روایت‌های رایج در فیلم‌های هالیوودی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این فیلم‌ها در راستای اهداف و آرمان‌های صهیونیستی ساخته می‌شوند. یکی از فیلم‌هایی که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است، فیلم «on life» به معنای یک زندگی ساخته ۲۰۲۳ به کارگردانی جیمز هاوس است. این فیلم یک اثر داستانی است که به روایت داستان زنی یهودی می‌پردازد که در تلاش برای نجات جان خود و فرزندش در جریان هولوکاست است و با به‌تصویرکشیدن خشونت و ظلمی که نازی‌ها علیه یهودیان روا داشته‌اند، سعی در جلب همدردی مخاطب با قربانیان هولوکاست دارد. به نظر می‌رسد فیلم «on life» سرشار از اسطوره‌های صهیونیستی است چرا که یکی از این اسطوره‌ها، اسطوره «مرد برگزیده» است. در این فیلم، شخصیت اصلی داستان به‌عنوان یک فرد برگزیده معرفی می‌شود که وظیفه‌ای الهی برای نجات بشریت دارد. این اسطوره در راستای باورهای صهیونیستی است که معتقدند یهودیان قوم برگزیده خداوند هستند و رسالت دارند که دنیا را نجات دهند. بر اساس تحلیل‌هایی که فرج نژاد در کتاب خود از روایت صهیونیستی ارائه داده تا اندازه‌ای به روایت فیلم «on life» نزدیک است. وی با تحلیل‌ها و رویکردهایی که در قبال این روایات دارد نشان می‌دهد که این فیلم چگونه واقعیت را وارونه جلوه می‌دهد و فلسطینیان را به‌عنوان تروریست و وحشی معرفی می‌کند. فرج نژاد همچنین به این نکته اشاره می‌کند که فیلم «on life» به طور کامل تاریخ اشغال فلسطین توسط اسرائیل را نادیده می‌گیرد و به‌جای آن، تصویری مظلومانه از اسرائیل به‌عنوان قربانی تروریسم ارائه می‌دهد. این کتاب به دلیل رویکرد انتقادی که به سینمای غرب دارد، مورد انتقاد برخی از صهیونیست‌ها و حامیان آنها قرار گرفته است چرا که اهداف مختلفی از جمله: افشاگری نفوذ اندیشه صهیونیستی در سینما، آشکارسازی نفوذ عمیق اندیشهٔ صهیونیستی در سینمای غرب به‌ویژه در سینمای هالیوود به‌عنوان هدف اصلی نویسنده در این کتاب لحاظ شده است؛ بنابراین آنچه نویسنده در این کتاب به آن توجه بیشتری داشته بررسی نمونه‌های متعدد از فیلم‌های هالیوودی است که نشان می‌دهد چگونه این فیلم‌ها در راستای اهداف و آرمان‌های صهیونیستی ساخته می‌شوند و به ترویج این اندیشه در میان مخاطبان می‌پردازند. یکی دیگر از اهداف نگارش این کتاب از سوی محمدحسین فرج نژاد افزایش آگاهی مخاطبان در حوزه فیلم و کتاب‌هایی با این عناوین است و البته باید گفت آگاهی مردم در این زمینه به هیچ گروه و صنف خاصی متمرکز نمی‌شود و باید عموم مردم ازاین‌قبیل هجوم تهاجم فرهنگی در سطح رسانه آگاهی کاملی را داشته باشند؛ بنابراین ماهیت واقعی سینمای غرب و پیام‌های پنهانی که در فیلم‌های هالیوودی القا می‌شود، را می‌توان به طور واقع در این فیلم‌ها دید. فرج نژاد با ارائه تحلیل‌های دقیق و مستند در این کتاب، به خواننده کمک می‌کند تا نگاهی نقادانه به این فیلم‌ها داشته باشد و فریب روایت‌های صهیونیستی را نخورد.
کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» اثری ارزشمند است که به خواننده کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از ماهیت سینمای هالیوود و نقش آن در ترویج اندیشه صهیونیستی به دست آورد. تحلیل فرج نژاد از فیلم «on life» نمونه‌ای از روشنگری‌های این کتاب است که می‌تواند به خواننده در نقد روایت‌های صهیونیستی در سینما کمک کند. خواندن کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» و دیدن فیلم «on life» به مخاطب کمک می‌کند درک عمیق‌تری از صهیونیسم داشته باشد و ماهیت، اهداف و کارکردهای این ایدئولوژیک‌ها را به‌درستی بشناسد. اما نمی‌توان گفت کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» به طور مستقیم دنباله‌ای بر فیلم «on life» و یا برعکس آن محسوب می‌شود چرا که این کتاب اثری تحلیلی و انتقادی است که به بررسی ابعاد مختلف نفوذ اندیشه صهیونیستی در سینمای غرب، به‌ویژه در فیلم‌های هالیوودی، می‌پردازد. درحالی‌که فیلم «on life» یک اثر داستانی است که به روایت داستانی خیالی می‌پردازد. با این حال، می‌توان گفت که این دو اثر در برخی از وجوه با یکدیگر مرتبط و شباهت‌های مضمونی چون: پرداختن به موضوع صهیونیسم، خشونت، مظلوم‌نمایی و روایت‌های غالب در سینما دارد. همچنین هر دو اثر به‌نوعی، روایت‌های صهیونیستی را که در برخی از فیلم‌های هالیوودی غالب هستند، به‌نقد می‌کشند. این طور نیست که بگوییم دو اثر ذکر شده از هر لحاظ به یکدیگر مشابه هستند چرا که «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» یک کتاب تحلیلی و غیرداستانی است، درحالی‌که «on life» صرفاً یک فیلم داستانی است و به لحاظ رویکرد کتاب فرج نژاد رویکردی انتقادی و تحلیلی به موضوع دارد، درحالی‌که فیلم «on life» بیشتر بر روایت داستان تمرکز دارد. همچنین دامنه کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» به بررسی طیف وسیعی از فیلم‌های هالیوودی می‌پردازد، درحالی‌که فیلم «on life» تنها بر یک داستان خاص تمرکز دارد؛ بنابراین می‌توان گفت کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» به‌نوعی مکمل فیلم «on life» است، اما این دو اثر به طور کامل دنباله‌ای بر یکدیگر محسوب نمی‌شوند. اگر چه نویسنده در کتاب «اسطوره‌های صهیونیستی در سینما» اهدافی به‌عنوان اهداف حقیقی برای آگاهی‌سازی مخاطبان در نظر داشته؛ اما باید گفت که در کنار این اهداف هم زمینه‌ای را برای گفت‌وگو و بحث درباره اندیشه صهیونیستی و نقش آن در سینما و حمایت از سینمای مستقل و غیر صهیونیستی در برابر اهالی سینما و همچنین تشویق مخاطبان به تماشای فیلم‌هایی که روایت‌های جایگزین را ارائه می‌دهند هم داشته است.
نکته قابل‌اهمیت اینجاست که مخاطب این کتاب و فیلم موردنظر باید درک عمیقی از سینمای غرب و رابطه آن با ایدئولوژی و سیاست داشته باشد چرا که از زوایای گوناگونی می‌تواند این دو اثر را بررسی کند و ذهن او نسبت به موضوع صهیونیسم آگاهانه پیش می‌رود.
در پایان باید گفت نویسنده کتاب محمدحسین فرج نژاد، با واکاوی نمادها، اسطوره‌ها و روایت‌های رایج در فیلم‌های هالیوودی، نشان می‌دهد که چگونه این فیلم‌ها در راستای اهداف و آرمان‌های صهیونیستی ساخته می‌شوند و به طور خاص به فیلم‌هایی مانند «on life» می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این فیلم‌ها از اسطوره‌هایی مانند «مرد برگزیده» و «قربانی بی‌گناه» برای ترویج صهیونیسم استفاده می‌کنند.
نظر شما