سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یوسف ملایی: فوتبال در سرزمین عقاب‌ها، در جام ملت‌های اروپا، نشانی از عقاب تیز چنگ نداشت. «سرخ و سیاه‌ها» علی‌رغم تلاش فراوان و نمایش قابل قبول، با باخت ۲ بر یک مقابل ایتالیا مدافع عنوان قهرمانی، تساوی ۲ بر ۲ برابر شطرنجی پوشان کرواسی و شکست یک بر صفر در مصاف با اسپانیا با یک امتیاز از گروه مرگ رقابت‌های یورو ۲۰۲۴ پس از اسکاتلند، وداع زودهنگامی با این مسابقات داشتند.

آلبانی دومین حضورش در جام ملت‌های اروپا را تجربه کرد. این تیم در نخستین حضورش در سال ۱۹۶۴ به مرحله یک شانزدهم نهایی رسید. همین سال آلبانی نخستین بازی ملی‌اش را در تیرانا برابر یوگسلاوی برگزار کرد که با نتیجه ۳ بر ۲، متحمل شکست شد. بهترین پیروزی آلبانی با نتیجه ۵ بر صفر در باستیا اومبریا، ایتالیا، سال ۲۰۰۳ در برابر ویتنام و برد ۶ بر ۱ مقابل قبرس در تیرانا در سال ۲۰۰۹ کسب شد. بدترین شکست آلبانیایی‌ها نیز سال ۱۹۵۰ با حساب ۱۲ بر صفر مقابل مجارستان در بوداپست رقم خورد. این تیم سابقه حضور در جام جهانی فوتبال نیز ندارد.

سیلوینیو، سکاندار ۵۰ ساله برزیلی که سال‌ها در خط دفاعی بارسلونا بازی می‌کرد، پس از حذف از رقابت‌های جام هفدهم گفت: من به بازیکنان خودم و این کشور افتخار می‌کنم. این فقط دومین حضور ما در مسابقات بود و ما مقابل سه تیم ملی فوق‌العاده بازی کردیم.

نماد ملی آلبانی، جشن بازیکنان آلبانیایی

سرزمین عقاب یکی از نمادهای ملی آلبانی است. ژست دست‌های ضربدری که نماد عقاب است، گاهی اوقات به عنوان جشن توسط بازیکنان آلبانیایی استفاده می شود. پرچم آندورا سه رنگ عمودی آبی، زرد و قرمز با نشان این کشور است.

آلبانی کوچک‌ترین کشور در شبه‌جزیره بالکان واقع در جنوب شرقی اروپا است. از شمال غرب با مونته‌نگرو، از شمال شرق با کوزوو، از سوی خاور با مقدونیه و از طرف جنوب و جنوب شرقی با یونان همسایه است. در سمت غربی آلبانی دریای آدریاتیک و در سمت جنوب غربی آن دریای ایونی قرار گرفته‌اند.

آلبانی اهمیت جغرافیائی مهمی دارد زیرا در محلی کلیدی واقع شده و کوتاه‌ترین بندرگاه از مدیترانه به بالکان و قاره آسیا است. آلبانی جزو کشورهای ناحیه مدیترانه نیز است و در شمال دریای یونان و غرب دریای اژه قرار دارد. آلبانی با ۲۸٬۷۴۸ کیلومتر مربع مساحت، ۱۴۴ مین کشور وسیع جهان است.

رابطه ایران و آلبانی

باوجود فرسنگ‌ها فاصله میان دو کشور ایران و آلبانی، فرهنگ و تمدّن ایرانی تأثیر چشمگیری بر فرهنگ آلبانیایی‌ها داشته است. تاریخ نویسان از گستره و تأثیر عمیق ادبیّات فارسی و به طور کلّی تمدّن ایرانی در قلمرو عثمانی، بویژه در منطقة بالکان در شگفت هستند. شخصیّت های آلبانیایی از سر عشق و علاقه، این زبان و ادبیّات را معرّفی و ترویج کرده اند. حتّی برخی از آنان خود به این زبان شعر سروده‌اند یا براساس الگوی کلاسیک نگارش فارسی، به آفرینش آثار علمی، ادبی و فرهنگی به زبان آلبانیایی پرداخته اند.

کتابخانه ملی آلبانی

یک کتابخانه ملی در آلبانی است که در تیرانا واقع شده‌است.این کتابخانه دارای دو ساختمان با مساحت ۵۰۰‚۲ متر مربع برای موجودی‌ها، ۸۰۰ مترمربع برای سالن‌های مطالعه و ۷۰۰ مترمربع فضای اداری است.

کتابخانه ملی آلبانی از دو ساختمان تشکیل شده که در فاصله ۳۰۰ متری از یکدیگر قرار دارند. از سال ۱۹۴۶ ساختمان قدیمی به‌عنوان کتابخانه ملی انجام وظیفه می‌کند؛ در سال ۱۹۶۶ «کاخ فرهنگ» ساخته شد و سه مؤسسه مختلف «تالار اُپرا»، یک مرکز فرهنگی انتفاعی، و «کتابخانه ملی» در آن استقرار یافتند.

کتابخانه ملی در دسامبر ۱۹۲۲ با ۰۰۰‚۶ جلد کتاب و دیگر مواد کتابخانه‌ای در ساختمان وزارت آموزش و پرورش افتتاح شد، اما شروع به کار آن در سال ۱۹۱۷ بود.

از تلاش‌هایی که برای توسعه مجموعه کتابخانه انجام شده باید از بخشنامه‌ای نام برد که تمامی ناشران را ملزم می‌ساخت طبق قانون واسپاری، دو نسخه از انتشارات خود را به این کتابخانه ارسال کنند. زمانی که جنگ جهانی دوم به پایان رسید، کتابخانه ملی با ۰۰۰‚۱۵ جلد کتاب در یک ساختمان جداگانه مستقر شد. با افزایش موجودی کتابخانه و رشد فعالیت‌ها، تسهیلات آن نیز افزایش یافت. در سال ۱۹۶۶ بخش اصلی کتابخانه ملی در ساختمان جدیدی از کاخ بزرگ فرهنگ مستقر شد.

نویسنده آلبانیایی برنده جایزه بین‌المللی نویشتات

جایزه ۵۰ هزار دلاری نویشتات که به عنوان نوبل آمریکا شناخته می‌شود، در پنجاهمین سالگرد برگزاری خود به میزبانی و حمایت مالی دانشگاه اوکلاهما آمریکا به اسماعیل کاداره، بزرگ‌ترین نویسنده و شاعر آلبانیایی در سن ۸۴ تعلق گرفت.

علی رغم اینکه آلبانی برنده نوبل ادبیات ندارد اما کاداره همواره به عنوان یکی از کاندیداهای قدیمی جایزه نوبل ادبیات مطرح بوده است. وی با رمان «ژنرال ارتش مرده» در سال ۱۹۶۳ میلادی به شهرت جهانی دست یافت.

کاداره در اوایل دهه ۹۰ میلادی به دلیل فشارهای رژیم کمونیستی، آلبانی را ترک و به فرانسه پناهنده شد و پس از فروپاشی رژیم کمونیستی بین پاریس و تیرانا در حال رفت‌و آمد بوده و بیشتر عمرش را در پاریس سپری کرده است. او در سال ۱۹۹۶ به عضویت فرهنگستان علوم اخلاقی و سیاسی فرانسه فرهنگستان علوم اخلاقی و سیاسی فرانسه درآمد و پس از آن نیز به عنوان افسر لژیون دونور معرفی شد.

رمان‌های «مهتاب»، «آوریل شکسته»، «رویدادهای شهر سنگی» و «زمستان سخت» از جمله آثار مهم اسماعیل کاداره است که در ایران ترجمه و منتشر شده‌اند.

جایزه بین‌المللی نویشتات که از سال ۱۹۶۹ تاسیس شده و هر دو سال یک بار برگزار می‌شود در حوزه ادبیات اهدا می‌شود. این جایزه تاکنون به چهره‌های برجسته‌ای چون گابریل گارسیا مارکز، اوکتاویو پاز و الیزابت بیشاپ تعلق گرفته است.

ارزش مالی این جایزه ۵۰ هزار دلار است و مجسمه یک پر عقاب از نقره و یک لوح یادبود نیز به برنده اهدا می‌شود.

اسماعیل کاداره از مشهورترین نویسندگان نیمه دوم قرن بیستم به شمار می‌رود که کتاب‌هایش تاکنون به ۵۰ زبان ترجمه شده است.

آخرین و بزرگترین شاعر پارسی‌گوی آلبانی

نعیم فراشری ‏(۲۵ مه ۱۸۴۶ – ۲۰ اکتبر ۱۹۰۰) شاعر و نویسنده و مترجم آلبانیایی سدهٔ نوزدهم و شاعر ملی آلبانی شناخته می‌شود. او همچنین آخرین و بزرگترین شاعر پارسی‌گوی آلبانی در قرن نوزدهم به‌شمار می‌آید.

محمدنعیم، در روستای فراشر، حومهٔ داخلی بخش پرسمدی از ناحیهٔ مرکزی داغلی در جنوب آلبانی در یک خانوادهٔ نامدار متولد شد. پدرش خالد بیگ و پدربزرگش دورموش بیگ از خاندان مشهوری بودند که از روستای برات به فراشر کوچ کرده بودند. او هنوز کودک بود که پدرش درگذشت. برادر بزرگترش عبدالله فراشری یکی از معروف‌ترین سیاستمداران و آزادیخواهان آلبانی تحت سلطهٔ عثمانی بود، و برادر کوچکترش شمس‌الدین سامی فراشری، صاحب فرهنگ جامع ترکی و قاموس‌الاعلام از دانشمندان مشهور لغت ترک و تاریخ و جغرافیا بود.

وی آثار زیادی نیز به زبان آلبانی (آرنااوت) تألیف کرد. مجموعهٔ اشعار او به زبان آلبانی با عنوان‌های «گلهای تابستان»، «کربلا»، «تاریخ اسکندر بیگ» و «اونیورسوم» در فاصلهٔ سال‌های ۱۸۹۲ تا ۱۸۹۸ سروده شد و تمام این آثار در بخارست (رومانی) چاپ و منتشر شد زیرا امکان انتشار آنها در امپراتوری عثمانی وجود نداشت.

جالب است بدانید ضمن اینکه تندیس یادبود وی در پایتخت آلبانی نصب شده است، عکس او نیز بر اسکناس ۲۰۰ لِکی واحد پول آلبانی آمده است.

از سروده‌های فارسی نعیم فراشری

نوبهارا! دلکش و جان پروری
دختر نازک تن و سیمین بری

روی خندان طبیعت روی توست
بوی باغ و بوی گلشن بوی توست

بر زمین ما فرستادت خدا
دستگیرت کرد بهر هر گدا

بوی یار آید مرا از بوی تو
خوی او باشد پدید از خوی تو

این زمین مرده از تو یافت جان
زان همی بینم جهان را شادمان

از سماوات آمدی ای نوبهار
تا کنی این خاکدان را لاله زار

نماینده اصیل شعر مدرن آلبانیایی

ژتون کلمندی شاعر و روزنامه‌نگار آلبانیایی متولد سال ۱۹۷۸ در شهر پژا، کوزوو، ایت. کلمندی دکترای خود را در زمینه «نفوذ رسانه ها در مسائل امنیتی سیاسی اتحادیه اروپا» گذرانده است.

وی استاد کالج دانشگاه AAB و عضو فعال آکادمی علوم و هنر اروپا در سالزبورگ اتریش است. ژتون کلمندی پس از انتشار اولین کتاب خود با عنوان «قرن وعده‌ها» که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد، در کوزوو شناخته شد. اشعار او به بیش از سی و هفت زبان ترجمه شده و در چندین مجموعه ادبی بین المللی منتشر شده است.

او بهترین شاعر آلبانیایی و شناخته شده در اروپاست. به گفته تعدادی از منتقدان ادبی، کلمندی نماینده اصیل شعر مدرن آلبانیایی است. حکمت کار او در حوزه ادبیات در توجه به بیان شاعرانه، کاوش مدرن در متن و عمق پیام است. ژانر او بیشتر بر اشعار عاشقانه و شعرهای آمیخته با استعاره و نمادگرایی هنری متمرکز است. در حال حاضر در بروکسل، بلژیک و در پریشتینا، کوزوو، اقامت و کار می کند.

ترانه سرای خیر آلبانیایی

ماسیلا لوشا (زاده ۲۳ اکتبر ۱۹۸۵) نویسنده، بازیگر، ترانه‌سرای آلبانی - آمریکایی زاده تیرانا است. که شهرتش را پس از بازی در برنامه جورج لوپز بدست آورد.

وی دوران کودکی خود را عمدتاً در آلبانی، مجارستان و اتریش گذرانده و سپس در سال ۱۹۹۳ به میشیگان نقل مکان کرده است.

تجربه‌های شخصی وی الهام بخش شور و شوق برای کارهای بشر دوستانه او است. لوشا در سال ۲۰۰۶ بنیاد غیر انتفاعی، کودکان جهانی را تأسیس کرد و همچنین ۱۰ هکتار زمین برای امور خیریه در کالیفرنیای جنوبی اهدا کرد.

مترجم گلستان و بوستان سعدی و شاهنامه فردوسی به زبان آلبانیایی

وجیه بخارایی (زادهٔ ۱۲ مه ۱۹۲۰، در برات – درگذشتهٔ ۵ ژوئیه ۱۹۸۷) مترجم، زبان‌شناس و ایران‌شناس آلبانیایی بود که به زبان‌های فارسی، ترکی، عربی، انگلیسی، روسی، فرانسوی، آلمانی و لاتین تسلط داشت. او در سال ۱۹۶۰ میلادی گلستان و بوستان سعدی را به زبان آلبانیایی ترجمه نمود که با استقبال فراوانی مواجه شد. او همچنین اشعار فارسی نعیم فراشری را به زبان آلبانی برگرداند.

بخارایی در اواخر عمر تحت نظر دولت آلبانی قرار گرفت ولی در این دوره به صورت مخفیانه شاهنامه فردوسی را ترجمه کرد.

خالق دستور زبان آلبانیایی

فرانچسکو آنتونیو سانتوری (۱۶ سپتامبر ۱۸۱۹ – ۷ سپتامبر ۱۸۹۴) نویسنده، شاعر و نمایشنامه‌نویس ایتالیایی‌تبار اربرش بود. نمایشنامه او Emira اولین درام اصلی آلبانیایی است که تا کنون نوشته شده‌است.

سانتوری در طول زندگی خود شعر، رمان، نمایشنامه و داستان کوتاه و یک کتاب دستور زبان آلبانیایی نوشت و همچنین ۱۱۲ حکایت‌های ازوپ را اقتباس کرد.

سانتوری اولین شعر خود را با عنوان کتاب آهنگ آلبانیایی در دهه ۱۸۳۰ نوشت و به پایان رساند و آن را در سال ۱۸۴۶ منتشر کرد. آهنگ آلبانیایی غزلی طولانی است که به عشق و طبیعت اختصاص دارد. این شعر تحت تأثیر آهنگ میلوسائو از جیرولامو د رادا بود. در سال ۱۸۴۸ او سرودی به زبان آلبانیایی با عنوان رقص شادی بزرگ ساخت که در ۲۳ فوریه ۱۸۴۸ در مجله د رادا آلبانیایی-ایتالیایی منتشر شد.

نویسنده اولین دائرةالمعارف زبان ترکی

شمس‌الدین سامی فراشری (۱ ژوئن ۱۸۵۰–۱۸ ژوئن ۱۹۰۴) نویسنده، فرهنگ‌نویس، فیلسوف و نمایشنامه‌نویس اهل آلبانی، و چهرهٔ برجسته در جنبش تجدید حیات آلبانی بود. او جایگاه برجسته‌ای در ادبیات عثمانی به دست آورد و به اصلاح زبان ترکی یاری رساند. وی پیرو دین اسلام و مذهب شیعه بود.

سامی بیگ زبان‌های فرانسوی، ایتالیایی، یونانی، و نزد معلمان خصوصی فارسی و عربی آموخت.

سامی به سبب نوشتن نمایشنامهٔ «کاوه» دو سال به طرابلس غرب تبعید شد. در آنجا روزنامه‌ای به نام «طرابلس گراپ» به راه انداخت.

از شمس‌الدین سامی چهل و دو کتاب به چاپ رسیده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به قاموس‌الاعلام، استانبول ۱۳۰۶–۱۳۱۶ قمری (در ۶ جلد)، اولین دائرةالمعارف چاپ شده به زبان ترکی است. قاموس ترکی، کاوه، قاموس فرانسوی، دستور زبان آلبانی، سهراب یا فرزندکش (نمایشنامه) و تطبیقات عربیه اشاره کرد.

فرهنگ کتابخوانی و خانواده محوری

در کشور آلبانی کتاب‌خوانی بسیار رایج است. مردم این کشور همچنین اعتقادات دینی بالایی دارند این موضوع از حجاب کشور آلبانی نیز مشخص است.

در این کشور بانوان در جایگاه ویژه‌ای قرار دارند، همچنین می‌توانند در فضای کاری و در جامعه حضور فعال داشته باشند. خانواده از بخش‌های مهم زندگی در آلبانی است؛ مردم این کشور به خانواده خود بسیار اهمیت می‌دهند و این موضوع بخشی از فرهنگ این کشور است. یکپارچگی و وحدت در این کشور بسیار به چشم می‌خورد.