به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «جرز و آوارهای طلایی» نوشته محمود دهقانی درباره گذشته و روزگار کنونی ساختمان‌های تاریخی و برجا مانده‌های باستانی در استان‌های کشور است. در نخستین بخشِ کتاب، آثار باستانی خوزستان از جمله زیگورات چغازنبیل و آرامگاهِ دانیال شوش آغاز می‌شود. پس از آن در همین بخش به فروریزی ساختمانِ متروپلِ آبادان که شهری بر جلگه آبرفتی است می‌پردازد.

وی در کرمانشاه آثار باستانی را بر می‌شمارد و می‌نویسد: یکی از استان‌های پیشینه داری است که گنجایش بالایی در پذیرش گردشگر دارد. وی درباره صنعت گردشگری هر دو استان خوزستان و کرمانشاه به‌دلیل هم مرزی با عراق بر این باور است که می‌شود گردشگران عراقی را جذب کرد.

در مازندران نویسنده به دو شهر فرح آباد (طاهان) و بهشهر (اشرف) روزگارِ شاه عباس یکم صفوی می‌پردازد. آغازِ شهرسازی ساروتقی وزیر مازندران به فرمانِ شاه و شمار شهروندان فرح آباد و بهشهر بررسی می‌شود. شهرهایی که مسیونرکاتولیک «پیترو دلاواله» نیز در سفرنامه خود از آنها یاد کرد. باغِ عدن گونهِ بودنِ باغِ شاه (ملت)، کاخ چشمه با معماری بی همتا، آب بند عباس آباد و دریاچه فراز کوه جهان مورا در بهشهر توصیف می‌شود. از ویرانی کاخ جهان نما در کنار رود تجن فرح آباد، با شبیخون «استینکو رازین» افسر قزاق و یاغیان با چند کشتی به فرح آباد و میانکاله نیز پرده برمی‌دارد.

در فارس از شهرِ شاپورِ ساسانی کازرون نیز غافل نمانده و چشم خواننده را بر آن بخش از کشور میخکوب می‌کند. جایی که سنگ نگاره‌های آن بیشتر از صدها کتاب حقایق تاریخی و باستانی را آشکار می‌کنند. او می‌گوید نیازی به راست یا نادرست بودن گفتار پیشینه نگاران یونانی و غیره نیست چرا که نگاره زانو زدن «والرین» در پیش پای اسب شاپور ساسانی خود کتابی در باره درگیری ایران با امپراتوری روم به نمایش گذاشته و پیشینه آنرا برای بازدید کنندگان و گردشگران بیشاپور آشکار می‌کند.

دهقانی از پیشینه معماری بارگاه امام حسین (ع) در عراق نیز غافل نمانده و از آغاز تا روزگار کنونی را پیش روی خواننده می‌گذارد. در استان بوشهر دیار رئیس علی دلواری، از ضعف مدیران میراث فرهنگی می‌نالد که چرا سودجویان بالاپوش کشیش کلیسای بوشهر را به یغما برده‌اند. نویسنده آنگاه در شهرستان اِوَز بخش لارستان استان فارس نیز از چهارتاقی محلچه و آینده گردشگری لارستان و شهرستان اِوَز می‌نویسد. در استان هرمزگان از دژها و برجا مانده های نیروی دریایی فرامرزی پرتغالی‌ها در هرمز و یورش دریا سالار «آلفونسو د آلبو کرک» از گاوای هند به قشم، لارک و هرمز نوشته که با نبود نیروی دریایی توانمند در دوره شاه اسماعیل یکم، پرتغالی‌ها توانستند براین بخش خلیج فارس برای ۱۱۵ سال چنگ بیندازند.

وی در خرم آباد لرستان نیز از ساختمان‌ها و آثار باستانی به‌ویژه گرداب سنگی، پل شکسته و دژ سپهر سپهران (فلک الافلاک) دانستنی‌های ارزشمند به خواننده می‌دهد. در قزوین تختگاه شاه تهماسب یکم از «ارشی خانه» و دروازه عالی قاپوی کاخ می‌نویسد. در فارس تختگاه هخامنشیان و دودمان زند شیراز، از ساختمان‌ها و آثار گزارش می‌دهد. چرا که شیراز از شهرهای دیرینه گردشگر پذیر ایران است.

نویسنده در تبریز تختگاه شاه اسماعیل یکم نه تنها از ساختمان‌ها و بر جامانده‌ها بلکه از احد حسینی هنرمند تندیس ساز پرآوازه تبریزی و بیرون کشیدن «مونالیزا» از چهارچوب قاب داوینچی به تندیس که در سال ۱۳۷۷ در گالری «برنانوس» خیابان «ژرژ برنانوس» پاریس نگاه بازدیدکنندگان اروپایی را به تندیس میخکوب کرد، خبر می‌دهد.

در کتاب «جرز و آوارهای طلایی» از «اوژینو گالدیری» نوآبادگر ایتالیایی کاخ‌های صفوی اصفهان نیز یاد می‌شود. همچنین خواننده با شرایط محیط زیست، آب انبارهای ایران و استرالیا آشنا و توصیف زیبایی از شهر ملبورن خواهد خواند. کتاب از معمار پرآوازه دانمارکی «یورن اتزون» خالق طرح ساختمان خانه «اوپرا» ی سیدنی، پارلمان کویت و ساختمان بانک ملی در تهران نیز به خواننده آگاهی می‌دهد. در بخش پایانی از عاشق عیسوی و سفر به ایران شاه عباس صفوی و از عکس عروس در آب حوض و شاه حسین صفوی پرده برمی‌دارد.

کتاب «جرز و آوارهای طلایی» نوشته محمود دهقانی در ۳۸۶ صفحه به قطع وزیری از سوی انتشارات «جستارنامه فرهنگ و هنر اسلامی» به چاپ رسیده است.