سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): برخی نویسندگان و کارشناسان بر این عقیده هستند که ادارات ارشاد می‌توانند با تنظیم تفاهم نامه بین ارگان های مختلف برای چاپ کتاب و حمایت از نویسندگان اعتبار جذب کنند زیرا هزینه چاپ کتاب بسیار بالاست و چون مخاطب‌های نمایشنامه‌ها مخاطب‌های تخصصی به شمار می‌آیند، تعداد آنان کم است انتشاراتی ها از نظر صرفه اقتصادی برای چاپ نمایشنامه‌ها بهانه می‌آورند.
بر اساس نظر کارشناسان نمایشنامه‌نویسی باید در این استان حمایت شود تا حوزه نمایشنامه‌نویسی هم بدرخشد و افتخار کسب کند و در نمایشگاه‌های کتاب‌های شهرستان استان ویژه برنامه و نشست تخصصی برگزار شود تا نویسندگان بومی استان به مردم معرفی شوند، در این خصوص با محمدرضا عبادیانی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر شهرستان شاهرود به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
- شما از چه زمانی نوشتن نمایشنامه را آغاز کردید؟
من از سال ۸۳ نمایشنامه‌نویسی را زیر نظر عبادی در اداره ارشاد و با گذارندن کلاس‌های نصرالله قادری آغاز و این حرفه را به صورت جدی از سال ۸۴ آغاز کردم. سال ۹۱ عشق با طعم خردل را یکی از دوستان روی صحنه اجرا کرد. خود نیز نقطه عطف را در سال ۹۲، کمدی اشتباهی را در سال ۹۷، افسانه شهر سراب را در سال ۱۴۰۰ و نقطه صفر مرزی کارگردانی کردم. مصطفی ولی‌زاده سال ۹۴ تراژدی جشن تولد را کارگردانی کرد. نمایشنامه نقطه مرزی در همدان و اردبیل نیز اجرا شده است.
- نظر شما در خصوص جنشواره‌هایی که برای نمایشنامه‌نویسی برگزار می‌شود، چیست؟
چند جشنواره تخصصی نمایشنامه‌نویسی در کشور برگزار می شود که می‌توان به جشنواره اکبر رادی و کاغذ سفید که در حال برگزاری است برای نمایشنامه‌نویسی است، اشاره کرد، اما تعداد جشنواره تخصصی نمایشنامه‌نویسی در کشور خیلی کم است. نمایشنامه‌ها به طور عمده در همین جشنواره‌های تئاتر بررسی می‌شوند برای نمونه جشنواره فجر که اصالت آن برای تئاتر محسوب می شود، متن‌ها نیز در این جشنواره مورد قضاوت قرار می‌گیرند. اسم این جشنواره را نمی‌توان جشنواره تخصصی نمایشنامه‌نویسی گذاشت هرچند که کارشناس‌های متخصص در این جشنواره‌ها نظرات خود را در مورد آثار بیان می‌کنند.
دو الی سه جشنواره تخصصی نمایشنامه‌نویسی برگزار می‌شود و تعداد زیادی از آثار در جنشواره‌هایی مثل فجر، رضوی، مقاومت، ارسباران و جشنواره‌هایی از این دست بررسی می‌شود. خود این جشنواره تئاتر خوب است و تعداد جشنواره‌هایی که در حوزه نمایشنامه دقت دارند، زیاد است و از نظر کیفی هم سطح جشنواره بالاست و رقابت جدی بین نمایشنامه‌نویس‌ها در جشنواره‌های نمایشنامه‌نویسی و جشنواره‌های تئاتر مشاهده می‌شود که خود این به ارتقا نمایشنامه‌نویسی در سال‌های اخیر منجر شده است.
- کارگاه‌های نویسندگی که در استان برگزار می‌شود، چه میزان می‌تواند بر قلم نویسندگان تاثیر بگذارد؟
استان سمنان در حوزه نمایشنامه‌نویس بومی با کمبود مواجه است. نمایشنامه‌نویس بومی کسی است که در استان ساکن و اهل خود استان است. نمایشنامه‌نویس بومی متن‌هایی بر اساس سلیقه و ذائقه فرهنگ زیست بوم استان می‌نویسد اما تعداد نفرات نمایشنامه‌نویس بومی کم است.
اگر فرآیندی طی شود که افراد علاقمند به حوزه نمایشنامه‌نویسی آموزش ببینند، به طبع آثاری را می‌نویسند که اهالی استان آن را بپسندند. کارهای نمایشی که با نمایشنامه‌های بومی اجرا می‌شود به دلیل اینکه در خصوص مسائل استان است با استقبال بهتر و مخاطب بیشتری روبه‌رو می‌شود. استان سمنان در حوزه داستان، رمان و شعر، استان مستعدی است اگر در حوزه نمایش نامه نویسی هم بیاد به طور حتم درخشش حاصل می شود.
- شما برای انتشار نمایشنامه‌های خود با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنید؟
مشکل عمده نویسنده‌ها، هزینه چاپ کتاب است مخاطب نمایشنامه‌نویسی مخاطب خاصی است چرا که کتاب‌هایی مانند کتاب رمان و مجموعه شعر، مخاطب‌های زیادی دارد و افراد مختلفی کتاب‌های رمان و مجموعه شعر را مطالعه می‌کنند اما نمایشنامه یک حوزه تخصصی است و مخاطب آن به صورت تخصصی نمایشنامه را مطالعه می کند و در آنجا غرفه ای مشخص شود نویسندگان بومی در آنجا معرفی شوند یا برنامه ویژه ای را برای رونمایی از کتاب بگذارند که از کتاب‌ها رونمایی شود و با نویسندگان مصاحبه و آنها را معرفی کنند، حتماً تاثیر خود را می‌گذارد.
نمایشگاهی که در شاهرود برگزار می شود به نسبت خوب است اگر همین نمایشگاه کتاب هم برگزار نشود، مردم همان چهار جلد کتاب را هم نمی‌خوانند اما نمایشگاه بستگی به این دارد که با چه کیفیتی برگزار شود. من در نمایشگاه کتاب که امسال در شاهرود برگزار شد، غرفه‌ای را ندیدم که در آن نویسندگان بومی را معرفی کنند.
برای مثال ممکن است ناشری که کتاب من را منتشر کرده، در نمایشگاه حضور یابد اما اینکه برنامه‌ای در آنجا برگزار شود تا در آن برنامه نویسنده بومی به مردم معرفی شود، وجود ندارد. در شهرستان‌های استان سمنان اینکه مردم از فلان نویسنده در شهرستان شناخت کسب کنند با مشکلاتی روبه‌رو هستند که برای این در شهرستان‌های استان نشست‌های تخصصی در نمایشگاه کتاب و جشن امضا برگزار کنند. تعداد مخاطب نمایشنامه کم است. انتشاراتی ها نیز از نظر اینکه نمایشنامه مخاطب زیادی ندارد و از نظر اقتصادی به صرفه نیست برای چاپ کتاب بهانه می آورند.
نهادهای متولی می توانند با انتشاراتی که شکل دولتی هم دارند، درصدی از یارانه را برای نویسنده به ویژه نویسنده‌های تخصصی تخصیص دهند. هزینه چاپ کتاب با این قیمت‌ها خیلی سخت شده است. من خود از طریق سرمایه‌گذار توانستم هزینه را تامین و کتاب را چاپ کنم البته این یک بخشی از ماجراست بخشی دیگر چالش چاپ کتاب، پخش کتاب است.
- پخش کتاب در استان چگونه انجام می‌شود؟
برای نشر کتاب می‌توان از سرمایه‌گذار یا موسسه‌ای کمک گرفت؛ یا خود نویسنده برای چاپ کتاب سرمایه‌گذاری کند یا با انتشاراتی به نتیجه می‌رسد اما چون پخش کتاب ضعیف است و کتاب به دست مخاطب نمی‌رسد، برای نویسنده برگشت مالی ندارد و انگیزه وی برای چاپ اثر و چاپ کتاب خودش کاهش می یابد.
یک حلقه گمشده در فرآیند بین نشر و پخش وجود دارد که بخشی از آن را نمایشگاه‌های کتاب جبران می‌کند ولی تمام این کاستی را نباید با نمایشگاه کتاب رفع کرد. اگر شبکه پخش خوبی برای ارائه کتاب در نظر گرفته شود، مشکل پخش کتاب حل می‌شود.
- اداره ارشاد متولی فرهنگ به شمار می‌رود، شما در حوزه تئاتر فعال هستید چه انتظاری از اداره ارشاد دارید؟
ما از اداره ارشاد توقع حمایت مالی نداریم که هزینه‌های مالی فعالیت‌های تئاتر را پوشش دهد. اداره ارشاد می‌تواند با استفاده از ارتباطات و امکانات خود حلقه وصلی بین نویسنده با مخاطب، نویسنده با ناشر برقرار کند. این اداره می‌تواند با مراوده‌های خود تفاهم نامه‌هایی را بین نویسنده و ارگان‌های دیگر بنویسد تا ارگان‌های دیگر از نویسنده حمایت کنند.
یک نویسنده نباید برای معرفی و حمایت اثر خود با ۱۰ ارگان صحبت کند زیرا که این کار تخصصی است و باید توسط اداره ارشاد انجام شود زیرا ممکن است نویسنده نتواند با ارگان و سرمایه‌گذار رایزنی کند. جذب سرمایه‌گذار و همکاری با سازمان‌ها چون در حوزه‌های مختلف از بودجه برخودارند، کاری تخصصی است و اگر اداره ارشاد با سازمان‌های دیگر تفاهم نامه‌ای در این زمینه تنظیم کند، راحت‌تر می‌توان سرمایه‌گذار را برای چاپ کتاب جذب کرد.
اداره ارشاد می‌تواند با شهرداری، فرمانداری، سپاه، اوقاف، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان‌های دیگر تفاهمنامه‌ای را تنظیم کند. برای مثال شهرداری می‌تواند از کتاب‌هایی که در حوزه آسیب اجتماعی و فرزندآوری چاپ می‌شوند حمایت کند. اداره ارشاد با تفاهم نامه‌ها می‌تواند بودجه سازمان‌ها را جذب کند. از نظر من، مهمترین تصمیم این اداره، شکل‌گیری حلقه وصل نویسنده با سازمان‌ها است که در این زمینه عملکرد ضعیفی را از خود نشان داده‌اند.
- به نظر شما تبلیغ و ترویج کتابخوانی در استان کافی است؟
این موضوع در کل کشور لنگ می‌زند و علت آن این است که روش جدی برای اینکه مردم به سمت کتابخانه ترغیب شوند، دیده نمی‌شود، همین چند نمایشگاهی که برگزار می‌شود خوب است اما کافی نیست. از نظر من جریان کتابخوانی باید از مدارس شروع شود. اگر دانش‌آموز در مدرسه فارغ از فضای درس و نمره به سمت کتابخوانی تشویق شود، فرد از همان سن به کتاب خواندن علاقمند می‌شود و لازم نیست خیلی به او فشار بیاوریم.
از طرفی دیگر، قیمت کتاب هم بسیار بالاست و مردم به سختی کتاب را در سبد خرید خود قرار می‌دهند و تعداد تیراژ کتاب هم این موضوع را روایت می‌کند وگرنه اگر مردم کتاب بخوانند، تعداد تیراژ کتاب‌ها هم افزایش می‌یابد اما ترویج کتابخوانی در استان سمنان کافی نیست.
- مدرسه با چه روش‌های دیگری می‌تواند این فرهنگ را ترویج کند؟
مدارس ما درگیر امتحانات، درس، نمره و کنکور هستند و در آموزش و پرورش به کتابخوانی نمی‌پردازند این در حالی است که می‌توان یک کتابخانه ساده در مدرسه قرار داد و از بین ساعت‌های تحصیلی، ساعتی را به کتابخوانی اختصاص داد. برای مثال در این خصوص مدرسه کتاب‌هایی را که دانش آموزان دوست دارند، تهیه کنند و یک ساعت کتاب را به دانش آموز امانت دهد تا دانش آموز آن را مطالعه و به کتابخانه تحویل دهد.
- در این مصاحبه، چندین بار به نمایشگاه کتاب اشاره کردید. نمایشگاه کتاب چه میزان می‌تواند به معرفی نویسندگان بومی کمک کند؟
نمایشگاه به طور قطع تاثیر دارد چون نمایشگاه فضایی است که تنوع کتاب در آن زیاد است و برای قیمت کتاب‌ها تخفیف در نظر گرفته می‌شود، مردم ترغیب می‌شوند کتاب خریداری کنند. حال اگر در آنجا غرفه‌ای مشخص شود، نویسندگان بومی در آنجا معرفی شوند یا برنامه ویژه‌ای را برای رونمایی از کتاب بگذارند که از کتاب‌ها رونمایی شود و با نویسندگان مصاحبه و آنها را معرفی کنند، حتماً تاثیر خود را می‌گذارد؛ اگر همین نمایشگاه‌های کتاب هم برگزار نشود، مردم همان چهار جلد کتاب را هم نمی‌خوانند اما نمایشگاه بستگی به این دارد که با چه کیفیتی برگزار شود.
نظر شما