به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، همدلی یکی از ارزش‌های بنیادی در روابط انسانی است که به کودکان کمک می‌کند احساسات و تجربیات دیگران را درک کنند و به آن‌ها پاسخ مناسب دهند. در دنیای امروز که چالش‌های اجتماعی و عاطفی روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شوند، آموزش همدلی از سنین پایین اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ اما همدلی به چه معناست؟

همدلی به این معناست که ما به گونه‌ای به دنیای اطراف‌مان نگاه کنیم که انگار جای طرف مقابل‌مان هستیم؛ اینکه بتوانیم احساس خشم، ترس، سردرگمی یا هر حس دیگری را که او تجربه می‌کند، از دریچه و زاویه نگاه او ببینیم و درکش کنیم. لازمه این امر، شناخت احساسات و شناخت عمل همدلی است. کودکانی می‌توانند با دیگران همدلی کنند که در خانواده همین نوع رفتار را از سوی دیگران با خودشان، تجربه کرده و یاد گرفته باشند. نداشتن همدلی با کودکان می‌تواند آسیب‌هایی همچون احساس بی‌ارزشی و نداشتن عزت نفس، سازگاری کم و آموزش‌پذیرنبودن را برای آن‌ها به همراه داشته باشد. لزوم همدلی در یک جامعه، امری حیاتی است و به عزت نفس شخصی، رفتارهای نوع‌دوستانه، مشارکتی و اجتماعی منجر می‌شود و همچنین فقدان همدلی در دوران کودکی، امکان بروز مشکلات روحی در بزرگسالی را افزایش می‌دهد. درست است که کودکان با ظرفیت همدلی به دنیا می‌آیند؛ اما باید در طول زندگی این مهارت در آن‌ها پرورش داده شود؛ چراکه یادگیری همدلی مانند دیگر مهارت‌های خاص مثل زبان یا یک ورزش، نیاز به تمرین و راهنمایی دارد.

خواندن کتاب‌هایی درباره همدردی می‌تواند در درک بهتر این موضوع به کودکان شما کمک کند. کتاب‌های کودک با موضوع همدلی، نه‌تنها به پرورش احساسات مثبت در کودکان کمک می‌کنند؛ بلکه آن‌ها را به یادگیری مهارت‌های اجتماعی و عاطفی نیز ترغیب می‌کنند. این کتاب‌ها با داستان‌های جذاب و شخصیت‌های شناسایی‌شدنی، فضایی را فراهم می‌آورند که کودکان بتوانند در آن به بررسی احساسات خود و دیگران بپردازند. در این گزارش به مرور تعدادی از این کتاب‌ها که بر رشد همدلی در کودکان تأکید دارند، پرداخته‌ایم که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

«شهر آفتابی»

کتاب «شهر آفتابی» از نشر پرتقال است که ایمی جون بیتس با همراهی جونیپر بیتس آن را در ۳۷ صفحه نوشته و تصویرگری‌اش کرده و پیام ابراهیمی نیز آن را به فارسی برگردانده است.

این کتاب درباره یک چتر قرمز خوش‌رنگ است؛ چتری که بسیار بزرگ است، آنقدر بزرگ که هر گاه باران ببارد می‌تواند همه را در زیر خود جای دهد. برای او فرقی نمی‌کند که شما قدبلند باشید یا قدکوتاه، بزرگ باشید یا کوچک، کچل باشید یا پرمو؛ او حتی اهمیت نمی‌دهد که شما چند تا پا دارید! هرچقدر هم که تعداد شما زیاد باشد باز هم زیر این چتر جادویی جا برای همه هست. این چتر مهربان عشق خود را به صورت یکسان بین همه تقسیم می‌کند و همه می‌توانند زیر این چتر مهربان پناه بگیرند تا دوباره خورشید زندگی‌بخش بتابد و همه‌جا را روشن و گرم کند. کتاب «شهر آفتابی» تصویرهایی لطیف، زیبا و ساده دارد که به راحتی احساسات و مفاهیم موردنظر نویسنده کتاب را به شما منتقل می‌کند. ایمی جون بیتس، این داستان را به کمک دخترش جونیپر بیتس نوشته است. وقتی که جونیپر ۱۳ سال داشت و به همراه مادرش زیر باران شدیدی بودند، ایده یک چتر مهربان که بزرگ می‌شود و کِش می‌آید تا بتواند برای همه جا باز کند به ذهن‌شان می‌رسد؛ داستانی که به وسیله این مادر و دختر خلق شد، سرشار از مفاهیمی چون مهربانی، سخاوت، دلگرمی، دوستی و صلح است.

خواندن این کتاب برای کودکان و گفت‌وگو درباره آن با بچه‌ها سبب ایجاد همدلی و آموزش نوع‌دوستی میان آن‌ها می‌شود. علاوه بر این، مفهوم این کتاب یعنی گذر از روزهای بارانی و رسیدن به روز آفتابی، استعاره از پایان‌یافتن سختی‌ها در زندگی و تجربه خوشی‌ها و لذت‌ها نیز است.

«قصه‌ی درون»

این کتاب یک جلد از مجموعه کتاب‌های «ارتباط بدون خشونت، زبان زندگی» از انتشارات بازی و اندیشه است که للند بریگهام و کریس هارتستین در ۳۲ صفحه آن را نوشته و تصویرگری کرده‌اند و آفاق خسروی نیز به فارسی ترجمه‌اش کرده است.

کتاب «قصه‌ی درون» درباره فکرها، احساس‌ها و نیازهای اساسی درونی انسان‌هاست. درون الکس، شخصیت این داستان هم مثل بقیه است. او باید به مدرسه برود و در عین اینکه این مسئله برایش مهم است، می‌ترسد که بچه‌های دیگر بابت عینکش مسخره‌اش کنند. می‌دانیم که هر کسی هر جا که باشد نیازهای مشابهی دارد: نیاز به احساس امنیت، عشق، آزادی، درک‌شدن، تعلق، ارتباط، احترام و استراحت. الکس هم باید قصه درونش را گوش بدهد و تحلیل کند تا فکرها، احساس‌ها و نیازهایش را بشناسد و بتواند راحت‌تر با آن‌ها کنار بیاید. کودکان با شناخت، درک و پذیرش احساس‌ها و نیازهای خود، احساسات دیگران را هم راحت‌تر می‌پذیرند و احترام‌گذاشتن به شرایط دیگری و همدلی برایشان ساده‌تر می‌شود.

«جشن دردسرساز»

این کتاب یک جلد از مجموعه کتاب‌های «ارنست و سلستین» از انتشارات پرتقال است که گابریل ونسان در ۲۸ صفحه آن را نوشته و تصویرگری کرده و احسان کرم‌ویسی به فارسی ترجمه‌اش کرده است.

در «جشن دردسرساز»، ارنست (خرس) و سلستین (موش کوچولو) می‌خواهند به جشن عروسی دوست‌شان، ژروم بروند. قرار است سلستین ساقدوش باشد؛ پس ژاکت مخمل صورتی‌اش را می‌پوشد و به ارنست هم کمک می‌کند تا آماده شود. آن‌ها به راه می‌افتند؛ اما ارنست آنقدر تند می‌رود که زمین می‌خورد و بینی‌اش را زخمی می‌کند. سلستین نگران و سراسیمه به داروخانه می‌رود و به دکتر می‌گوید چه شده. بعد با باند و دارو برمی‌گردد و زخم ارنست را پانسمان می‌کند، تا خانه با او حرف می‌زند، حسابی مراقبش است و دلداری‌اش می‌دهد. شب که می‌شود حال ارنست بهتر است و باهم جشنی دونفره می‌گیرند. از نظر ارنست، سلستین قشنگ‌ترین ساقدوش جهان است.

این کتاب ماجراهای دوستی و رفاقت شیرین موش کوچولو و خرس بزرگ و تصویری از همدلی را برای کودکان روایت می‌کند.

«من تواَم، تو منی»

کتاب «من تواَم، تو منی» از نشر نردبان است که جینین سندرز آن را در ۴۰ صفحه نوشته و سوفیا کاردوسو تصویرگری‌اش کرده و امیرحسین میرزائیان نیز به فارسی برگردانده است.

کتاب مصور «من تواَم، تو منی» درباره معرفی احساسات گوناگون، دوستی و محبت و همدلی با دیگران هنگام برخورد با مشکلات است. پسرک این کتاب در ارتباط با هر رویداد تلاش می‌کند تا از درِ همدلی وارد شود؛ چون به یاد می‌آورد که خودش هم تجربه‌های مشابهی داشته است؛ پس بی‌تفاوت از کنار افراد رد نمی‌شود و آن‌ها را تنها نمی‌گذارد.

شخصیت اصلی کتاب، پسرکوچولویی است که تجربیات گوناگونی را درباره احساسات خود و اطرافیانش برای مخاطب بیان می‌کند. او می‌داند وقتی که مامان دل‌درد دارد، می‌تواند او را بغل کند؛ چون به یاد می‌آورد وقتی که خودش هم سرما خورده بود، مامان همین کار را برای او انجام داد و چقدر هم آن‌زمان احساس خوبی را تجربه کرد یا وقتی که برادرش هنگام بازی زمین می‌خورد و زانویش زخمی می‌شود، به جای بی‌تفاوتی جلو می‌رود و به او کمک می‌کند تا به زانوی زخمی‌اش چسب‌زخم بزند؛ چون روزی هم برادرش همین کار را برای او انجام داده بود.

کودکان با خواندن کتاب «من تواَم، تو منی» می‌توانند از راوی مهربان داستان الهام بگیرند و همدلی را در خود تقویت کنند.

«با یکدیگر همدلی کنیم»

این کتاب جلد هشتم از مجموعه کتاب‌های «باهم بودن را یاد بگیریم» از انتشارات قدیانی است که شری جی ماینرز در ۲۴ صفحه آن را نوشته و تصویرگری کرده و فرزانه کریمی نیز به فارسی ترجمه‌اش کرده است.

کتاب‌های این مجموعه علاوه بر تصاویر و متن‌های ساده، هر یک، چند بازی و فعالیت گروهی را نیز معرفی می‌کنند که والدین و مربیان می‌توانند با اجرای آن‌ها، کودکان را با شیوه‌های گوناگون گفت‌وگو، بازی و نمایش همراهِ مهارت‌های مهم اجتماعی آشنا کنند. همچنین متناسب با موضوع هر یک از این کتاب‌ها، سوال‌هایی نیز مطرح شده است که با آن‌ها می‌توان توجه کودک (یا گروهی از کودکان) را به موضوع موردنظر جلب کرد.

«خرگوش گوش داد!»

کتاب «خرگوش گوش داد!» از نشر پرتقال است که کوری دورفلد آن را در ۳۶ صفحه نوشته و تصویرگری‌اش کرده و رضی هیرمندی نیز به فارسی برگردانده است.

در کتاب «خرگوش گوش داد!»، تیلور ناراحت است از اینکه ساختمانی که او با مهره‌هایش ساخته بود، خراب شده است و همه‌چیز زیرورو شده. همه می‌خواهند تیلور را دلداری بدهند. اول مرغ می‌آید کلی سروصدا و قدقد می‌کند و از تیلور می‌خواهد با او حرف بزند؛ اما تیلور حوصله ندارد. بعد خرس می‌آید و داد و هوار می‌کند. فیل سروکله‌اش پیدا می‌شود، کانگورو و شترمرغ و کفتار و مار می‌آیند و هر کدام راهی به تیلور پیشنهاد می‌دهند که تیلور هیچ‌کدام را دوست ندارد. همه که می‌روند و تیلور تنها می‌شود، خرگوش می‌آید و به آرامی کنار تیلور می‌نشیند. او تیلور را بغل می‌کند و بعد تیلور به حرف می‌آید و همه‌چیز را تعریف می‌کند. آن‌ها با هم دوباره ساختمان را می‌سازند.

نقطه قوت این کتاب، قسمت گوش‌دادن خرگوش به تیلور است؛ سکوت‌کردن و گوش‌دادن به صحبت‌ها و حتی خشم‌های فردی که ناراحت و خشمگین شده، نکته‌ای است که اغلب به دست فراموشی سپرده می‌شود. معمولاً در مواجهه با هر مشکل و پیشامد ناخوشایندی هر کسی راهی را که به ذهنش می‌رسد، برای کمک پیشنهاد می‌دهد؛ اما داستان «خرگوش گوش داد!» نشان می‌دهد گاهی تمام کاری که برای کمک‌کردن لازم است سکوت، گوش‌دادن و همدلی است.

کتاب حاضر با بیانی دلنشین و داستانی ساده به کودکان و حتی بزرگسالان همدلی، گوش شنوا بودن برای مشکلات دیگران، امید، تلاش و مهربانی را می‌آموزد. دورفلد در این قصه تلاش کرده موقعیتی را به کودکان نشان دهد که تمام انسان‌ها آن را در دوره‌های مختلف زندگی تجربه می‌کند؛ زمانی که با امید و ذوق شروع به انجام کاری می‌کنند اما به هر دلیلی شکست خورده و درنهایت ناامید می‌شوند ولی در پایان قصه کودکان یاد می‌گیرند که در موقعیت‌هایی که با شکست روبه‌رو شدند، ناامید نشده و به کمک همدلی اطرافیان، دوباره به تلاش خود ادامه دهند تا به نتیجه دلخواه‌شان برسند.