به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کلمه «رودخانه» شما را به یاد چه می‌اندازد؟ نزدیک‌ترین تصویری که از رودخانه در ذهن دارید مربوط به کدام رودخانه است؟ آن رودخانه را از نزدیک دیده‌اید یا صرفاً تصویرش را مشاهده کرده‌اید؟ آخرین‌باری که یک رودخانه را از نزدیک تماشا کردید در چه وضعیتی بود؟ به بیانی ساده‌تر حال آن رودخانه چطور بود؟
اگر این پرسش‌ها را از کسانی بپرسیم که در مناطق حاصلخیز زندگی می‌کنند مانند شمال ایران، احتمالاً در میان جواب‌هایشان به این نکته اشاره می‌کنند که وضعیت رودخانه‌ها در سال‌های نه‌چندان دور بهتر از امروز بوده است. امروزه بسیاری از رودخانه‌ها کم‌آب یا حتی خشک شده‌اند. نجات آن‌ها از خشکی یعنی زندگی‌بخشیدن دوباره به طبیعت و این امر به دغدغه‌ای جمعی نیازمند است. این دغدغه با آگاهی به دست می‌آید و آگاهی از مطالعه سرچشمه می‌گیرد.
امروز، ۲۲ سپتامبر مصادف با اول مهرماه ۱۴۰۳، روز جهانی رودخانه‌ها است. به همین مناسبت در این مطلب، چهار کتاب تخصصی مرتبط به حوزه رودخانه‌ها را معرفی کرده‌ایم تا علاقه‌مندان و متخصصان بتوانند از آن‌ها در سطح خُرد مانند افزایش آگاهی خود و در سطح کلان همچون حفاظت از حیات رودخانه‌ها استفاده کنند.
«اکوژئومورفولوژی و حقوق رودخانه»
کتاب «اکوژئومورفولوژی و حقوق رودخانه» اثر ابراهیم مقیمی است که انتشارات دانشگاه تهران منتشر کرده است. این اثر در ۲۳۲ صفحه و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر و در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
این اثر در ۶ فصل با عناوین «دیدگاه‌ها درباره اکوژئومورفولوژی و حقوق رودخانه»، «رودخانه‌های اقلیمی»، «تغییرات رسوبی-اکولوژیکی رودها»، «تنوع رودخانه‌ها و تغییرات هندسی آن‌ها»، «رودخانه‌ها و تغییرات محلولی» و «ضمائم» در حوزه رودخانه‌ها تألیف شده است.
در معرفی این اثر آمده است: «اکوژئومورفولوژی و حقوق رودخانه، قلمرو علمی معتبر و مشخصی دارد. این علم به پهنه‌های اکولوژیک با توجه به اشکال مورفولوژیک و در پهنه‌هایی که فرایندهای رودخانه‌ای اثرگذارند، می‌پردازد. اکولوژی علم دیرپایی است، ولی ژئومورفولوژی از دهۀ ۱۹۶۰ در محافل علمی و آکادمیک جهان با مطالعۀ نظام‌مند رودخانه‌ها مطرح شد. در سطح زمین، رودخانه‌ها فراوان‌ترین و متنوع‌ترین شکل‌ها را ایجاد کرده‌اند. رودخانه‌ها را از بسترهای مهم مطالعاتی در قلمرو مشترک دو علم ژئومورفولوژی و اکولوژی می‌توان تلقی کرد. آثار مربوط به دانش اکوژئومورفولوژی و حقوق رودها از سال ۲۰۰۰ به بعد رو به فزونی گذاشت. در ایران، این اولین اثر است که زمینۀ حقوقی دارد.
مهم‌ترین دلیل تدوین این کتاب مسئلۀ کاربرد واقعیت‌ها در مورد رودخانه است؛ حقوق رودخانه از انسان چیست؟ دلیل دیگر ایجاد انگیزه در دانشجویانی است که می‌خواهند در مورد رودخانه بیندیشند؛ دلیل سوم این است که آلودگی رودها رو به افزایش است و ما نیازمند تدبیر، تفکر و اندیشۀ عاقلانه برای حفظ حقوق آن‌ها هستیم.»
مجموعه دوجلدی «هیدرودینامیک رودخانه‌ای»
مجموعه دو جلدی «هیدرودینامیک رودخانه‌ای» اثر سوبهاسیش دی است که با ترجمه مجتبی مهرآیین از سوی انتشارات دانشگاه خوارزمی منتشر شده است. این اثر در جلد اول ۴۵۶ صفحه و جلد دوم ۴۹۱ صفحه و به بهای هر اثر ۵۰ هزار تومان در بازار کتاب عرضه شده است. این مجموعه، آثاری کاربردی است که به هیدرودینامیک و پدیده انتقال رسوب می‌پردازد.
در معرفی این اثر آمده است: «هیدرولیک رودخانه‌ای سنتی، در طول چندین دهه تغییرات زیادی از یک نظم‌بخشی تجربی بسیار زیاد، تا سطحی جدید و کیفی از روش‌های ریاضیاتی و فیزیکی با دقت زیاد در مکانیک سیالات جدید، کرده است. این تغییر گام با پیشرفت در مدل‌سازی و قابلیت‌های تجربی به دلیل پیشرفت‌های جدی در سهم فرایندهایِ کلیدیِ مشمول در دینامیک رودخانه، امکان‌پذیر شد. در میان آن‌ها ساختار آشفتگی بسیار مهم است؛ چرا که عامل اصلی اندر کنش بین جریان آشفته و مرزهای فرسایش‌پذیر است. بازتاب این تغییرات، عنوان رشتۀ علمی از هیدرولیک رودخانه‌ای به هیدرودینامیک رودخانه‌ای تبدیل شد که این کتاب، این تغییر مهم را به خوبی برجسته کرده است. در طول سال‌ها، نویسنده این کتاب با تحقیق در عرصه‌هایی از مبانیِ آشفتگی جریانِ در کانال باز تا حمل ذره و انتقال آن، در بین بازیگران کلیدی در نوین‌سازی هیدرولیک رودخانه‌ای بوده است. این درگیری شخصی در مورد این موضوع، این کتاب را جالب و مهیج کرده است.»
«مکانیک رودخانه»
کتاب «مکانیک رودخانه» اثر پی‌یر ژولین با ترجمه محمدرضا جعفرزاده است که انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد آن را در ۵۶۲ صفحه منتشر کرده که به بهای ۱۷۰ هزار تومان در دسترس مخاطبان است.
این کتاب به مباحثی همچون «معرفی مکانیک رودخانه»، «خصوصیات فیزیکی و معادله‌ها»، «حوضه‌های آبریز رودخانه»، «جریان ماندگار در رودخانه‌ها»، «جریان غیرماندگار در رودخانه‌ها»، «تعادل رودخانه»، «دینامیک رودخانه»، «تثبیت رودخانه»، «سازه‌های کنترل جریان رودخانه»، «مهندسی رودخانه»، «مدل‌های فیزیکی رودخانه»، «مدل‌های ریاضی رودخانه» و «امواج و جزر و مد در خورها» می‌پردازد.
نظر شما