سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ سومین جایزه کتاب روایت پیشرفت فراخوان خود را در مردادماه ۱۴۰۳ منتشر کرد که نسبت به دوره دوم تغییراتی داشت و بخش‌هایی به آن افزوده شد. در این دوره روایت پیشرفت در بخش‌های حکمرانی و مدیریت، علمی و فناوری، فرهنگی اجتماعی، ادبیات داستانی، کودک و نوجوان و خانواده آثار را بررسی کرد. دبیر این دوره جایزه هم سیدحمیدرضا میری بود.

جایزه کتاب روایت پیشرفت برای نخستین بار در سال ۱۴۰۰ آثار مکتوب و مربوط به حوزه روایت پیشرفت را جمع آوری کرد و در جلسات تخصصی به داوری این آثار پرداخت. نخستین جایزه کتاب روایت پیشرفت میزبان راویان و مولفان کتاب‌هایی بود که موفقیت و پیشرفت‌های «ایران نو» را روایت می‌کنند.

دیده شدن آثار روایت پیشرفت یکی از اهداف این جایزه است. به واسطه مطرح شدن، نقد و بررسی آثار فرصتی برای آشنایی طیف بیشتری با آنها فراهم می‌شود. علاوه بر این‌که از مولفان برگزیده تقدیر می‌شود. حالا نزدیک به سه ماه از فراخوان آثار گذشته و تکلیف آثار برگزیده هر رشته مشخص شده است. با سیدحمیدرضا میری، دبیر سومین دوره جایزه کتاب روایت پیشرفت صحبت کردیم تا از چندوچون مسیر طی شده در دوره سوم باخبر شویم.

اختتامیه سومین دوره روایت پیشرفت چه زمانی برگزار می‌شود؟

در هفته نخست آبان ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد. هر چند قرار بود که در نمایشگاه (iHiT)، خانه نوآوری و فناوری ایران برگزار شود که خودش مظهر پیشرفت است، اما برای برگزاری مراسم رقم سنگینی درخواست کردند. چون جایزه کتاب روایت پیشرفت مردمی است و از حمایت‌های محدود نهادها و سازمان‌ها برخودار است، پول هنگفتی ندارد که بتواند برای اختتامیه پرداخت کند. از این رو در توان ما نبود و در نظر ما این بود که خانه نوآوری و فناوری ایران از جایزه حمایت کند که این‌طور نشد.

بعد از آن به فکر دانشگاه‌ها افتادیم، چون مخاطبان جایزه روایت پیشرفت دانشجویان هستند، چون بحث فرهنگ، کتاب و روایت پیشرفت در میان است، دانشگاه مکان خوبی برای برگزاری اختتامیه جایزه است که نیازمند نامه‌نگاری است که آن هم زمان‌بر است. هر چند حوزه هنری برای برگزاری به ما وعده مساعد داده است که احتمالاً در همین جا برگزار شود.

چه ایده‌ای برای برنامه اختتامیه دارید؟

در برنامه اختتامیه ناشران، نویسندگان، فعالان فرهنگی و … حضور خواهند داشت و درصدد هستیم که برنامه مانند اختتامیه‌های معمول پر از سخنرانی‌های خسته‌کننده نباشد، برای همین از راوی و مولف برخی کتاب‌ها دعوت کردیم تا در مراسم باشند و درباره موضوع صحبت کنند. همچنین در تلاشیم دانشجویان نخبه و المپیادی را دعوت کنیم تا در مراسم حضور پیدا کنند تا از تجربیات برگزیدگان جایزه بهره ببرند، هم با مفهوم روایت پیشرفت آشنا بشوند که بعدها خود آنها می‌توانند مبلغان روایت پیشرفت باشند.

در هر پنج رشته دوره سوم جایزه، برگزیده‌ای انتخاب شده است؟

در چهار رشته برگزیده انتخاب شد، بجز بخش رمان و ادبیات داستانی که شایسته تقدیر داشت.

این دوره چه تفاوتی نسبت به دو دوره قبل داشت؟

در دوره دوم جایزه دو بخش داشت، اما در دوره سوم به پنج رشته رسید. از طرفی تعداد آثار تولیدی بیشتر و کیفیت هم بهتر شده بود. البته نسبت به راه رفته در نقطه خوبی هستیم، اما با راه مانده خیلی فاصله داریم؛ هم قوت قلم نویسنده‌ها از لحاظ روایی هم از نظر سوژه‌هایی که سراغش می‌روند و پژوهشی که انجام می‌دهند، هنوز خیلی جای کار دارد. ضمن این‌که داوران ما بر اساس شش مولفه به آثار نگاه کردند و خیلی سخت اثری را به عنوان برگزیده انتخاب کردند. به هر حال امیدوارم جایزه کتاب روایت پیشرفت به نقطه‌ای برسد که در هر ژانر بتوانیم یک شاخه داشته باشیم. چون در حال حاضر به صورت موضوعی کتاب‌ها را بررسی کردیم، اما در آینده می‌تواند به شکل دیگری باشد.

به نظرتان آثار رشته‌هایی که به جایزه اضافه شد، توانست میزان نسبی از رضایت داوران را کسب کند؟

اگر بخواهیم مثالی در زمینه ادبیات روایت پیشرفت در حد عالی بزنیم، با تقدیر از زحمات نویسندگان و ناشران، اثری به آن شکل نداریم. هنوزه به آنچه که مطلوب نظر است، خیلی فاصله داریم. در حوزه چند رسانه‌ای (مولتی مدیا) هم در زمینه روایت پیشرفت اثر خوبی به آن معنا نداریم. اخیر فیلمی دیدم با نام «یک میلیون مایل آن‌طرف‌تر» که زندگی‌نامه خوزه هرناندز، فضانورد که می‌توان گفت یک اثر فوق‌العاده در زمینه روایت پیشرفت است. بنابراین مطلوب ما این است که وقتی یک نفر در کشور دیگری روایت پیشرفت ما را می‌خواند با صعود آن خوشحال شود و با شکستش ناراحت. برای این مهم باید اثر کیفیت داشته باشد.

در آثاری که به دبیرخانه جایزه رسید، چند اثر آخرالزمانی بود که در آن آثار مبانی فکری دینی و ملی انسان دینی درست درک نشده بود. به عبارتی نویسندگان چنین آثاری نتوانسته بودند به درستی انتقال دهند که از نگاه یک ایرانی آخرالزمانی به چه شکل است؟ در این رابطه نویسندگان باید پژوهش قوی کنند و دریابند که نگاه ایرانی به این قضیه چگونه است تا اثرشان بر مبنای فکری ما بنشیند. هر چند آثار فانتزی در دنیا زیاد خلق می‌شود اما این آثار بنایشان بر واقعیت است. در زمینه رمان آثاری که به دست ما رسید، اکثراً تخیلی بود. در حالی در حوزه روایت پیشرفت الزامی به رمان تخیلی نیست، می‌تواند رئال باشد و یک پیشرفت را روایت کند.

در بخش خانواده، هنوز داوری آن تمام نشده اما در این رشته آثار خوبی به دبیرخانه ارسال شده است.

با برگزاری دوره سوم جایزه کتاب روایت پیشرفت چه‌قدر توانستید در جامعه درباره این موضوع گفتمان‌سازی کنید؟

چون نمی‌خواهم الکی صحبت کنم؛ به نظرم ۵/‏۰‬ یا یک درصد خیلی خوشبینانه است. زیرا این مسیر خیلی طولانی و کار یک جایزه کتاب هم نیست و باید گروه‌های مختلف به ویژه مردمی تلاش کنند تا روایت پیشرفت جا بیفتد. وقتی صحبت از مردم می‌کنم چون خود جایزه مردمی و وابسته به هیچ نهاد دولتی نیست. آن‌قدر مردمی است که سال گذشته به دلیل اینکه حمایتی نشد، پس برگزار نشد. اما به نظرم کارهای مردمی واقعاً به دل مردم می‌نشیند. زیرا در جایزه کتاب روایت پیشرفت هیچ محدودیتی نیست که مثلاً در فلان موضوع ورود نکنید یا اینجا خط قرمز ماست. در واقع ما به روایت پیشرفت اعتقاد داریم و بر اساس حد مجاز که نظرات کارشناسی پشت آن است به گسترش روایت پیشرفت کمک می‌کنیم. اگر این نگاه میان مجموعه‌های مردمی تکثیر شود، جایزه جا خواهد افتاد.

درباره تکثیر روایت پیشرفت، چون به نظر ما تکثیر پیشرفت از خود پیشرفت مهم‌تر است، برای همین روایت پیشرفت مهم است. چون بقیه هم می‌فهمند در این شرایط می‌توانند کاری بکنند. زیرا یک نفر دیگر توانسته است کاری بکنند. در واقع ما یک راه رفته را سعی می‌کنیم نشان بدهیم. چنین روایتی را مردم بهتر می‌توانند به هم منتقل کنند. از این رو ما در مسیر گفتمان‌سازی روایت پیشرفت نیم درصد با اغراق یک درصد حرکت کردیم. اما به نظرم ماندگاری جایزه به این مسیر کمک می‌کند. همچنین در دوره سوم، نام جایزه برای ناشران، نویسندگان، پژوهشگران و افرادی که در این حوزه کار می‌کنند، آشناتر بود. اما هم مسیر جایزه طولانی است هم ما برای آن اهداف بلندتری دیدیم. برای همین اگر همین مدل تکثیر شود، قطعاً به آن مسیری که در نظر داریم نزدیک‌تر خواهیم شد.