به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در تبریز، سجاد یوسفی عصر دوشنبه در کارگاه نقد و بررسی کتاب مسئله اسپینوزا اظهار داشت: در جامعه ایرانی کتابخوانی کالای مدرنی است که گاهی صرفاً به یک پز اجتماعی تبدیل می‌شود و این موضوع باعث می‌شود از کتابخوانی حرفه‌ای دور شده و نتوانیم از مزیت‌های آموزش تفکر کتاب در زندگی بهره ببریم.

رئیس هیات مدیره موسسه فرهنگی هنری ققنوس زندگی با تشریح طرح کتابخوانی سلدای وجود که در آن کتاب‌های اروین یالوم مطالعه می‌شود، بیان کرد: هدف از اجرای طرح سلدا توسط موسسه ققنوس، وارد کردن تسهیلگری به حوزه کتابخوانی است تا از این طریق حلقه‌های تسهیلگری را برای آموزش و تمرین کتابخوانی تخصصی به راه بیاندازد.

وی با بیان اینکه کتاب‌های اروین یالوم و اگزیستانس در کشور ما طرافدران زیادی دارد، تصریح کرد: انتخاب آثار یالوم هم از نظر روش و از نظر موضوع نیز در حوزه ادبیات و عرفان، فلسفه و علم جزو حوزه‌های پرطرفدار در جامعه ایرانی شده است.

فارغ التحصیل دکتری علوم تربیتی با اشاره به اینکه رویکرد اگزیستانسیالیستی قدرت پوشش حوزه‌های ادبیات و فلسفه و روانشناسی را دارد، عنوان کرد: در رویکرد درمانی یالوم، ارتباط اصیل با هستی مطرح است در سوی دیگر، جنبه‌ای از آن را در ادبیات نشان می‌دهد و از وجهه‌ای اگزیستانسیالیسم پایگاه فلسفی چند صد ساله داشته و در علم روانشناسی نیز برای خود پایگاه مکتبی درست کرده است.

یوسفی ادامه داد: رویکرد اگزیستانس به‌خاطر چندوجهی بودن به یک رویکرد مقبول در حوزه کتابخوانی جامعه ایرانی تبدیل شده و تا حدودی هم با فرهنگ معنوی معرفتی اکنون ایران سازگار است و بر همین اساس طرح تخصصی سلدا موسسه ققنوس ابتدا در حوزه وجود گرایی به نقد آثار پرداخته است.

این روانشناس تبریزی با بیان اینکه در طرح سلدای وجود سه کتاب این روان شناس وجودگرا مورد مطالعه قرار می گیرد، یادآور شد: اروین یالوم در سه کتاب خود گروهی از افراد را در داستان خود کنار هم جمع آورده است تا به یک مسئله وجودی پاسخ دهند و در این سه کتاب از داستان سه فیلسوف مهم اسپینوزا، شوپنهاور و نیچه بهره گرفته است.

وی با بیان اینکه موضوع اصلی اگزیستانسیالیست‌ها مسئله پوچی است، گفت: مسئله یالوم نیز مسئله معناداری بوده و می‌خواهد نشان دهد چگونه انسان معنای زندگی را گم می‌کند و سپس چگونه آن را می‌سازد.

پژوهشگر فلسفی روانشناختی تبریزی افزود: در داستان کتاب مسئله اسپینوزا دو شخصیت روایت می‌شود، یک شخصیتی بنام فرانکو دچار بحران وجودی شخصی شده و شخصیت دیگری بنام روزنبرگ دچار بحران اجتماعی است اما هر دو در حال مراجعه به اسپینوزا هستند اولی به خود اسپینوزا و مغازه‌اش می‌رود و دیگری به طرف اسپینوزایی می‌رود که به واسطه گوته به او معرفی می‌شود و به کتاب اخلاق اسپینوزا مراجعه می‌کند؛ هر دو شخصیت دچار بحران هستند و در شکل‌دهی انسجام فکری بلکه بازیابی معنای زندگی گرفتار شده‌اند اما هر دو می‌خواهند از اسپینوزا به جواب خودشان برسند.

یوسفی ادامه داد: فرانکو شخصیتی است که پدرش در راه دفاع از تقدس دیانت جان خود را از دست داده است و اکنون درباره همان مفاهیم و اصول دینی دچار مشکل شده و روزنبرگ شخصیتی است که در عین یهودستیزی گوته را دوست دارد و متوجه می‌شود گوته یک یهودی بنام اسپینوزا را دوست داشته است؛ هر دو شخصیت به دنبال پرسش خود از اسپینوزا هستند.

یوسفی با اشاره به اینکه در داستان کتاب مفهوم بحران وجودی و معنای ایمان و نژادگرایی و نژادستیزی اساسی هستند، افزود: نویسنده تلاش دارد نشان دهد چگونه گرایش‌های ایدیولوژیک نژادگرایی یا نژادستیزی انسان را دچار بحران وجودی می‌کند به طوری که هر دو شخصیت خودشان را گم کرده‌اند و می‌خواهند به خود منسجم‌شان دست یابند؛ یکی خود دنبال سوال‌هایش بوده و دیگری به واسطه نظام رسمی مدرسه دنبال حل تعارض گوته خواهی و یهودستیزی به طرف خواندن کتاب اخلاق اسپینوزا رفته است.

فارغ التحصیل ارشد فلسفه غرب ادامه داد: کتاب، داستان سیر این دو شخصیت را گزارش می‌دهد و اسپینوزا به‌عنوان یک مربی نشان داده می‌شود.

در داستان، ما مواجه با نژادگرایی می‌شویم که می‌خواهد از اختصاصی بودن نژاد برای خود قدرت بسازد و با نژاد ستیزی مواجهیم که با حس ناسیونالیستی می‌خواهد برای خودش قدرت بسازد و اینجا مفهوم ایدیولوژی مطرح می‌شود که تلاش دارد با عناصری انسانی قدرت را به نفع خود مصادره کند و گویی نویسنده می‌خواهد نشان دهد ایدیولوژی نژادگرایی یا نژادپرستی هر دو پوچی را به ارمغان می‌آورد.

وی تصریح کرد: هر قدر ما درگیر ایدیولوژی به این معنا هستیم، دچار گمشتگی فرانکو شخصیت این کتاب یا و آشفتگی روزنبرگ دیگر شخصیت این اثر چاپی خواهیم بود.

گفتنی است؛ با توجه به اینکه مبنای این نوع تسهیلگری کتاب موسسه ققنوس‌زندگی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی دیالکتیکی مستقر است. به‌عبارتی از سوی هیچکس حقیقتی مطرح نمی‌شود که همه باید با آن وفق پیدا کنند بلکه هر کس از منظر خودش چیزی را روایت می‌کند.

سلسله جلسات تسهیلگری کتابخوانی با روش پدیدار شناسی دیالکتیک برای اولین بار در تبریز به صورت مستمر برگزار می‌شود.