سرویس استان‌هایخبرگزاری ایران کتاب (ایبنا)، ساحل رضایی: شاعر جوان افغانستانی ساکن مشهد برگزیده مسابقه تلویزیونی سرزمین شعر شد. مهران پوپل‌زی، متولد سال ۱۳۷۳ در ولایت زنده‌جان هرات، شاعر جوان افغانستانی که با شعرهای اجتماعی و اعتراضی خود مورد توجه بسیاری از مخاطبان خاص و عام شعر قرار گرفته است. وی دارای مدرک کارشناسی علوم سیاسی و یک مجموعه شعر از او در سال ۱۳۹۸ در شهر هرات منتشر شده است. در سال ۱۴۰۰ پس از سقوط افغانستان، به ایران مهاجرت کرد و اکنون ساکن شهر مشهد است و در حلقه‌های ادبی این شهر حضور و فعالیت دارد.

چندی پیش در مسابقه تلویزیونی «سرزمین شعر» با داوری علیرضا قزوه، محمدکاظم کاظمی، محمدمهدی سیار، ناصر فیض و علی‌محمد مودب به عنوان نفر سوم برگزیده شد و موفقیت مهمی را در کارنامه ادبی خود ثبت کرد. مسابقه تلویزیونی «سرزمین شعر» فضایی رقابتی و دوستانه میان شاعران ایجاد کرد. در این مسابقه ۴۰ شاعر شرکت داشتند و از این میان ۸ شاعر، افغانستانی بودند. با «مهران پوپل‌زی» در خصوص چگونگی دعوت شدن و احساسش در مورد حضور در این برنامه به گفت‌وگو نشستیم؛

تا باشد از این نوع مزاحمت‌ها!

پوپل‌زی در خصوص اینکه چه شد که به سرزمین شعر دعوت شد، گفت: باید عرض کنم که این از لطف تهیه‌کنندگان برنامه بوده است و خوش اقبالی من! تلفن من زنگ خورد و وقتی پاسخ دادم با محبت زیاد گفتند که: از برنامه سرزمین شعر مزاحم می‌شوند. گفتم؛ تا باشد از این نوع مزاحمت‌ها!

با توجه به ذهنیت و آشنایی که با تماشای فصل اول این برنامه نسبت به سرزمین شعر داشتم، وقتی با من تماس گرفتند و به برنامه دعوتم کردند، عرض کردم که مبادا حضور من در این مسابقه باعث شود سطح برنامه پایین بیاید؛ چرا که در فصل اول به نظر من رقابت میان شاعران مطرح و کار کشته و صاحب نام در عرصه شعر اتفاق افتاده بود و من، خود و شعرم را در آن سطح نمی‌دیدم. به هر حال دستورشان را قبول کردم و قرار شد در سرزمین شعر شرکت کنم.

این شاعر جوان افغانستانی ادامه داد: از همان قرار تا شروع ضبط برنامه که البته به دلیل شهادت رئیس جمهور مدت نسبتاً طولانی به تعویق افتاد و تا پایان و اعلام نتیجه مرحله نهایی، احساس هیجان توام با افتخار و استرس داشتم. وقتی می‌گویم افتخار، به این دلیل است که صرف نظر از اینکه چه جایگاهی در مسابقه را کسب می‌کنی، همین که از میان شاید چندین هزار شاعر، تو را برای اشتراک در این برنامه دعوت می‌کنند، یعنی شعرت جایگاه و ارزش خودش را دارد که تهیه‌کنندگان برنامه‌ای چنین وزین و مهمی را وا داشته است که دعوتت کنند.

سطح شعر جوان افغانستان کجاست؟

وی درباره هدف و دغدغه‌اش از شرکت در مسابقه گفت: هدف و کلیت برنامه طوری نیست که قرار باشد در آن شعر جوان ایران و افغانستان سبک و سنگین شود، اما به هر حال به نظر من برای مخاطب عام که برنامه را از تلویزیون دنبال می‌کند، ذهنیتش در مورد شعر افغانستان، از روی شعرهای شاعران شرکت کننده افغانستان در همین برنامه خواهد بود. به همین خاطر، به عنوان شرکت کننده در این مسابقه، یک هدف بزرگ من این بود که سعی کنم به مخاطب عام برنامه این ذهنیت را بدهم که سطح شعر جوان افغانستان کجاست و دغدغه و پیام و اعتراض شاعر امروز افغانستانی چه هست.

مهران پوپل‌زی افزود: دیده‌اید در فضای مجازی گاهی کلیپ‌هایی نشر می‌شود که در آن بلاگر تصاویری از طبیعت و آبادی‌های افغانستان به مردم عام در ایران نشان می‌دهد و از آنها می‌خواهد که حدس بزنند کدام کشور جهان است؟ مردم هم عموماً نام کشور پیشرفته‌ای را می‌گویند و هر کشوری را حدس می‌زنند جز افغانستان! و وقتی بلاگر می‌گوید این تصویر مربوط به افغانستان است تعجب می‌کنند. من فکر می‌کنم در مورد شعر و هنر و ادبیات هم ذهنیت عموم در ایران نسبت به افغانستان همین‌گونه است. برنامه سرزمین شعر، فرصت و موقعیت خوبی بود تا این ذهنیت را تغییر داد و من هم سعی کردم از این فرصت استفاده کنم.

برگزیده مسابقه تلویزیونی سرزمین شعر عنوان کرد: یکی از برکات مسابقه سرزمین شعر، ایجاد آشنایی و صمیمیت و رفاقت میان شاعران دو کشور ایران و افغانستان است. من که خودم را تا پیش از این برنامه در ایران تا حدودی غریب و بی‌دوست و آشنا احساس می‌کردم، اما اکنون به برکت برنامه سرزمین شعر، در بسیاری از شهرهای ایران دوست شاعری دارم که اگر گذرم به هریک از آن شهرها افتاد، کسی را دارم که به او زنگ بزنم و بگویم: سلام رفیق، من در شهر شما هستم! و این خیلی حس خوشایندی‌ست؛ تا حدود زیادی غم غربت را کم می‌کند.

پول‌زی، در خصوص چگونگی داوری‌ها افزود: در ابتدای شرکتم در مسابقه این دغدغه را داشتم که چه شعرهایی و چه قالب‌ها و چه مضامینی بیشتر مورد توجه داوران برنامه قرار خواهد گرفت. اما وقتی مرحله اول تمام شد، دیگر دلم گرم شد که در سرزمین شعر، قالب و مضمون به خصوصی مورد توجه نیست. داوران در این مسابقه، صرفاً بر اساس کیفیت شعر امتیاز می‌دهند و اینگونه نیست که مثلاً شعر سپید، از غزل امتیاز کمتری داشته باشد.

سطح رقابت توام با رفاقت بود

وی با بیان اینکه اشعار شاعران در این دور مسابقه از کیفیت بالایی برخوردار بودند، گفت: شعرها همه از نظر کیفیت در سطح بالایی بودند. حتی تعدادی از شاعرانی که در همان مرحله اول رقابت حذف شدند، صاحب یک یا چند مجموعه شعر بودند. در کل سطح رقابت که البته توام با رفاقت بود، بسیار بالا بود و تفاوت رای برنده ها و بازنده ها در هر مرحله، عموماً بسیار کم و گاهی در حد دو-سه امتیاز بود.

این شاعر جوان افغانستانی یادآور شد: با توجه به اینکه شعر و هنر و ادبیات در افغانستان بسیار مهجور و رنجور مانده و شعر پارسی از طرف حکومت به جای توجه، مورد تهاجم قرار گرفته است، حضور شاعران افغانستان در این برنامه، می‌تواند جنبه های مثبت و موثر بسیاری داشته باشد. کمترین آن شاید ایجاد امید و انگیزه برای نوشتن و سرودن باشد. قلبا از تهیه کنندگان برنامه برای اینکه فرصت حضور شاعران افغانستان را در این برنامه فراهم کردند تشکر می‌کنم.

پوپل‌زی درباره احساسش نسبت به موفقیتش در این مسابقه گفت: راستش گمان نمی‌کردم تا مرحله نهایی برسم. از همان رو برای خوانش در مرحله اول، آن شعری که در مورد اشتراکات دو ملت ایران و افغانستان سروده بودم را انتخاب کردم که اگر هم در همان مرحله اول از رقابت حذف شدم، آن پیام دوستی را منتقل کرده باشم.

وی افزود: اینکه به نوعی مهمان ناخوانده باشی اما میزبان در خانه خودش تو را آنچنان ارج نهد که بیشتر از فرزند خودش، احساسی است که نمی‌شود توصیف کرد.

شاعر، سخنگوی مردم است

پوپل‌زی با خوانش این تک بیتی شاعر برای دلخوشی خود نگشته‌ایم / بار رسالتی‌ست که بر دوش می‌کشیم، عنوان کرد: این بیت از من پشت جلد اولین مجموعه شعرم چاپ شده است و به خودم قول داده‌ام همیشه به این شعار پایبند بمانم. به نظر من شاعر، سخنگوی مردم است و باید درد و آلام و رنج و محنت جامعه خودش را در قالب شعر فریاد بزند. همیشه سعی کرده‌ام شاعر رسالتمندی باشم.

وی افزود: هرکسی ممکن است هدف یا اهداف جداگانه ای از سرودن شعر داشته باشد. مهمترین هدف برای من، انجام رسالتی است که فکر می‌کنم خدا با دادن این قریحه، بر دوش من گذاشته است. با توجه به فضای خفقان آور حاکم در افغانستان، من بعد از سرودن هر شعر اعتراضی، احساس سبکی می‌کنم، انگار باری از شانه ام برداشته شده است. تا درد بعدی و بار رسالت بعدی و سرودن شعر بعدی.

این شاعر دغدغه‌مند در خصوص شعرهایی که در مسابقه خواند، گفت: من در مجموع در سرزمین شعر پنج شعر خواندم که روی هم رفته، کل زندگی یک افغانستانی را به تصویر می‌کشد. از درد و رنج و مصائب و مشکلات تا امید ها و آرزوها.

وی افزود: پس از برنامه و اعلام نتایج، دوستان بسیاری پیام تبریکی فرستاده‌اند و از اینکه من به نمایندگی از شعر افغانستان توانسته‌ام مقام سوم را در برنامه سرزمین شعر کسب کنم، ابراز خوشحالی کرده اند. احساس می‌کنم بعضی از دوستان حتی بیشتر از خود من از این بابت خوشحال‌اند. شاید با توجه به اینکه در افغانستان سخت تلاش می‌شود برای پارسی ستیزی، شادی و خوشحالی دوستان مان در افغانستان به خاطر گرفتن مقام سوم در یک مسابقه شعر توسط یک افغانستانی که اصالتاً پشتون هم هست، حامل پیام دیگری هم باشد، سوای اینکه لطفی بر من حقیر دارند.

وطن فارسی نه آن قریه‌ست، که به تاراج این و آن برود

پوپل‌زی در رابطه با وضعیت کنونی افغانستان و وظیفه شاعران در این شرایط می‌گوید: به نظر من، افغانستان تلخ ترین روزهای تاریخ خودش را سپری می‌کند. متاسفانه به سرعت درحال «پس‌رفت» هستیم. در این شرایط وظیفه هر صاحب قلم این است که این درد و آلام را مکتوب کند.

وی عنوان کرد: شاعر در قالب شعر و نویسنده در قالب داستان و نقاش در قالب یک اثر نقاشی. وظیفه دیگر اهل قلم و هنر، ایجاد روشنگری در این روزگاران تاریک است. پیداکردن روزنه ای برای بیرون رفتن از این تاریکی.

پوپل‌زی افزود: برنامه هایی مثل سرزمین شعر، در واقع می‌تواند تمام یا بخش زیادی از تلاش‌های تاریک اندیشان را برای محدود کردن زبان پارسی و عملیات پارسی ستیزی خنثی کند. اینکه شاعران افغانستان همپای شاعران ایران در سرزمین شعر رقابت می‌کنند، به این معنی است که پارسی ستیزی در افغانستان، آب در هاون کوبیدن است و مهر تاییدی بر این بیت جناب استاد محمد کاظم کاظمی:

وطن فارسی نه آن قریه‌ست، که به تاراج این و آن برود

روزگاری در این وطن حتی، مغولان فارسی زبان شده اند