سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مرجانه حسین زاده: انتهای بلوار هاشمیه مشهد را به سمتِ مجتمع مسکونی کیان گز می‌کنم تا رأس ساعت مقرر، به دفتر انتشارات پرساووش برسم، دفتر این مجتمع که جایی در همسایگی ارتفاعات جنوبی مشهد است، منطقه‌ای خوش آب و هوا در کلانشهر مشهد است که با قفسه‌های رنگارنگِ کتاب تزیین شده و فضایی صمیمانه دارد.
روی قفسه‌ها کتاب‌هایی نظیر انفجار بزرگ که پنج بار تجدید چاپ شده است، تنگه علیمردانی، فناوری نانو چیست، شناخت کیهان، هزاره نانو و بسیاری کتاب‌های دیگر هستند که یا از سال ۱۳۷۵ به وسیله علی فعال‌پارسا منتشر شده‌اند و یا از سال ۱۳۹۸ تاکنون توسط نشر پرساووش رهسپار بازار کتاب شده‌اند.
در ابتدای گفت‌گوی‌مان با علی فعال‌پارسا، مدیر انتشارات پرساووش، از او درباره حال و احوال این‌روزهای بازار نشر سؤال کردم، او از سنگ‌اندازی‌ها و هزینه‌تراشی‌هایی که توسط مسئولان به ناشران تحمیل می‌شود حسابی گلایه‌مند بود و سیاست‌های نادرست اقتصادی را از مهمترین دلایل قیمت بالای کتاب می‌دانست و در تشریح این موضوع گفت: امروز دیگر مثل گذشته نگاه‌ها به چاپ کتاب حرفه‌ای نیست، متولیان این حوزه دغدغه‌ای از این بابت ندارند که یک کتاب چه مسیر پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته تا برای دریافت مجوز به دست آنها رسیده است. برای اینکه یک کتاب به ویترین کتابفروشی برسد، باید نگارش، تألیف، گردآوری (و یا در بسیاری مواقع ترجمه)، ویراستاری، طراحی جلد، لیتوگرافی، چاپخانه و … را پشت سر بگذارد. پس یک «تیم» پشتِ چاپ یک کتاب است و کوچک‌ترین دست‌اندازی در این مسیر، افراد یک جامعه را آموزه‌های آن کتاب محروم می‌کند.
پارسا با اشاره به اینکه در مورد چاپ بعضی کتاب‌ها و موضوعات خاص، تشویق و تحسین فراوانی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: برعکس در خصوص برخی کتاب‌ها مدام سنگ‌اندازی اتفاق می‌افتد. لذا اگر این‌گونه پیش برود، فضا به سمتی گرایش پیدا خواهد کرد که جامعه یک جانبه‌گرا می‌شود و ای بسا شاهد ریزش شدید جامعه کتابخوان باشیم.
این ناشر در مورد برخی هزینه‌تراشی‌هایی که برای ناشران ایجاد شده، تصریح کرد: در سال‌های اخیر برای ما هزینه‌های زیادی درست شده. پیش از آن، ناشر ملزم نبود که دفتر و سیستم اداری داشته باشد، به عنوان مثال، صاحب اثر در یک شهر بود، صفحه‌آرا در شهری دیگر و ما از طریق فضای مجازی، ایمیل و.. با یکدیگر در ارتباط بودیم و مراحل چاپ یک کتاب به سهولت پیش می‌رفت.
الزام ناشران به داشتن دفتر!
وی افزود: اما در حال حاضر، این الزام را پیش پای ناشرین گذاشته‌اند که ناشر باید دفترکار و نیروی انسانی داشته باشد! یک بخش این الزام درست است؛ چون لابد در سال‌های گذشته خطا و ایرادی وارد این سیستم شده که متولیان به سمت این تصمیم هدایت شده‌اند؛ ولی روش مدیریت این خطا درست نبوده. لذا گفتند باید ناشران دفترکار داشته باشند تا در صورت انجام فعالیتی خارج از چارچوب حرفه‌ای، بتوان به دفترکار وی مراجعه کرد. ولی ناشر و جامعه فرهنگی نباید به پای یک خطای سیستمی این طور به چالش و هزینه بیافتد.
این نویسنده بیان کرد: سال ۱۴۰۱ با کمک تعدادی از متولیان محترم اداره ارشاد استان، با معاون وزیر وقت جلسات حضوری و مکاتباتی صورت گرفت ولی نتیجه درستی نگرفتیم.
پارسا با اشاره به اینکه بسیاری از استان‌های دیگر این قانون را رعایت نمی‌کردند، عنوان کرد: این قانون نوشته شده بود، اما با استعلام‌های صورت گرفته مشخص شد که تنها در مشهد اجرا می‌شد. در حال حاضر نیز تمدید مجوز پس از بازدید از دفتر کارِ ناشران صورت می‌گیرد. ناشران جزو قشر فرهنگی جامعه هستند. آنها فرهنگ‌آفرین و ارزش‌آفرین هستند و خودشان هرگز به یک سری روابط و بی‌اخلاقی‌ها آلوده نخواهند شد.
سیاست‌های نادرست اقتصادی بیشترین دلیل گرانی کتاب است!
این نویسنده ابراز کرد: یکی از مهمترین دلایل گرانی کتاب در کشور، هزینه‌هایی است که مستقیم یا غیرمستقیم به ناشر تحمیل می‌شوند، صد البته که افزایش نرخ دلار و کاغذ در گرانی کتاب دخیل هستند، اما بیشترین دلیل گرانی کتاب سیاست‌های نادرست اقتصادی است که درباره ناشران کشور اجرا می‌شود.
وی افزود: من سال‌ها در منزل خودم کار می‌کردم. اما الان باید هر ماه اجاره دفتر بدهم. این خودش یک هزینه گزاف است که مجبورم آن را روی هزینه تمام شده کتاب بکشم و قشر کتابخوان متضرر می‌شوند و سبد خانواری که هر روز کوچک‌تر می‌شود، دیگر جایی برای کتاب نخواهد داشت. از سوی دیگر، هزینه‌های فرهنگی هم روز به روز افزایش پیدا می‌کنند.
بروکراسی‌هایی که باعث افزایش قیمت کتاب می شوند!
این ناشر در خصوص همین قوانین نادرست و بروکراسی‌هایی که باعث افزایش قیمت کتاب می‌شوند، تأکید کرد: این مسئله تنها مردم را از کتاب محروم می‌کند. فضا امروزه با سرعت سرسام‌آوری به سمت دیجیتالی شدن حرکت می‌کند. در دو سه سال اخیر، هیچ‌یک از صاحبان آثاری که با نشر پرساووش کار کرده‌اند، ساکن مشهد نبوده‌اند که بخواهند به دفتر کارِ نشر پرساووش مراجعه کنند. یعنی نویسندگانی که آثارشان را چاپ کرده‌ام، ساکن سبزوار، تهران، یزد، تبریز، برلین و … بوده‌اند. گرافیست و صفحه‌آرای من هم در اردبیل و تربت‌حیدریه هستند و سلسله مراحل اداری و فعالیتی ما به‌خوبی و از طریق فضای مجازی پیش می‌رود و این سیاست‌ها در حوزه فرهنگی، تنها بر قیمت تمام‌شده کتاب تأثیر خواهند داشت.
فعال‌پارسا بیان کرد: به جای آن‌که از فضای مجازی به عنوان فضایی فرصت‌آفرین استفاده کنیم، آن را به‌عنوان یک تهدید برای خود معرفی کرده‌ایم. من حرفم این است که می‌خواهم به‌عنوان یک ناشر به نحو احسن از فضای مجازی که در اختیار دارم، برای بهبود کسب و کارم بهره ببرم و این حق طبیعی هر فرد است و بر همین اساس بسیاری از افراد امروزه از طریق فضای مجازی فعالیت‌های خدماتی و یا تبلیغاتی خود را انجام می‌دهند.
ظرفیت‌های خراسان رضوی در حوزه چاپ کتاب
این ناشر و فعال اجتماعی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره ظرفیت‌های خراسان رضوی در حوزه چاپ گفت: یکی مهمترین مزیت‌های ما در استان خراسان‌رضوی این است که ما از قطب‌های چاپ کشور هستیم و از سوی دیگر ارتباطات خوبی با کشور پاکستان داریم. بنده در سال ۹۵ بنا به دعوت یکی از دوستان پاکستانی سفری به این کشور داشتم. در مدت اقامتم در این کشور با یک نویسنده و شاعر پاکستانی آشنا شدم و کتابی به رسم یادبود از وی دریافت کردم. متأسفانه کیفیت چاپ این کتاب بسیار پایین بود. زمانی که علت این کیفیت نامرغوب را پرسیدم، مشخص شد که این کشور در صنعت چاپ کتاب نقاط ضعف زیادی دارد.
وی گفت: زمانی که از وضعیت چاپ کتاب در استان خراسان رضوی و زیرساخت‌های خوب آن صحبت شد، در پاسخ این‌گونه شنیدم که شیعیان پاکستانی علاقه بسیار زیادی به همکاری با تولیدکنندگان و صاحبان خدمات در این استان دارند. این علاقه به واسطه وجود مضجع شریف رضوی در این استان است. کتاب می‌تواند یک کالای صادراتی غیرنفتی و یک سفیر فرهنگی بین دو کشور باشد و خراسان رضوی ظرفیت بسیار خوبی در این زمینه دارد.
پارسا اظهار کرد: چند سال قبل در گفت‌وگو با یکی از مسئولان حوزه چاپ و نشر به این مهم اشاره کردم که بنده با توجه به ارتباطاتی که در حال حاضر با این افراد در وجود دارد، می‌توان این موضوع را پیگیری کرد تا چاپخانه‌های ما سفارشات خارج از کشور داشته باشند؛ ولی شوربختانه در این زمینه هم پیگیری چندانی از سوی متولیان صورت نگرفت.
این نویسنده تصریح کرد: این اتفاق سال‌هاست که در بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در حال اجرا است و کارگروه‌ها منابع گوناگون مذهبی را ترجمه، تولید و منتشر می‌کنند. چرا ما این کار را در مقیاس گسترده‌تر انجام ندهیم؟ چه ایرادی دارد که کتابِ یک نفر استاد دانشگاهِ کراچیِ پاکستان در مشهد چاپ شود؟ این یک فرصت ارزآوری بسیار خوب برای کشورمان است. این کار در بُعد داخلی در حال اجراست و برخی از صاحبان آثار در سایر شهرها به ویژه تهران، فرآیند چاپ آثار خود را در اختیار نشر پرساووش قرار می‌دهند و این یک دستاورد بسیار خوب برای استان خراسان رضوی محسوب می‌شود.
نظر شما