علیرضا قیامتی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، با بیان اینکه کتاب «شاهنامه و ایلیاد» در دو بخش تنظیم شده است، گفت: قسمت اصلی به مقایسه، سنجش و ارزیابی «ایلیاد» و «شاهنامه» می‌پردازد و در ابتدا پیشگفتاری در خصوص ایران و یونان دارد و در آن به جایگاه ایران و یونان و تاثیر و تاثرهای فرهنگی میان این دو تمدن اشاره و این موضوع را بررسی کرده است.
وی افزود: این کتاب از جنبه‌های متنوع «ایلیاد» و «شاهنامه» را مورد بررسی قرار داده است از جمله از حیثِ فراگیری حماسی و ملی که در این کتاب گفته شده چرا «شاهنامه» از «ایلیاد» ملی‌تر است و چرا برآیند هویت ایرانی است.
قیامتی بیان کرد: آموزه‌ها و آیین‌ها در شاهنامه بیشتر از ایلیاد هستند اما در ایلیاد آموزه‌ها و باورها و آیین‌های یونانی چندان به چشم نمی‌خورند و یا خیلی پررنگ نیستند اما در کتاب سترگ فردوسی این پیوستگی بسیار بیشتر است.
این استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی با اشاره به بخش بعدی کتاب «شاهنامه و ایلیاد» گفت: شاخصه‌های ملی عنوان بخش دوم این کتاب است. شاهنامه بیشتر حس «میهن‌دوستی» افراد را بیدار می‌کند. ایلیاد و ادیسه اساساً یک حماسه ملی نیست، چراکه جنگ بین دو قوم از یک ملت را روایت می‌کند.
او با بیان اینکه در ایلیاد همه از یک ملت هستند و با یکدیگر می‌جنگند، اظهار کرد: اما محورهای «شاهنامه» با بیگانگان و غیر ایرانیان، تورانیان و تازیان است و مشخص است که شاهنامه رنگ و بوی «میهن‌دوستی» بیشتری دارد.
قیامتی با مقایسه دادگری و اخلاق‌مداری در این دو اثر بزرگ ادبی جهان گفت: ما تنها ۲ بار واژه «دادگری» را در ایلیاد و اودیسه داریم اما در شاهنامه صدها بار با این واژه برخورد می‌کنیم.
این شاهنامه‌پژوه برجسته گفت: همچنین اخلاق‌مداری و اندرزهای شاهنامه ده‌ها برابر ایلیاد و اودیسه است لذا از این حیث هم این دو اثر قابل مقایسه نیستند. در خصوص حضور خدایان هم در ایلیاد و اودیسه می‌بینیم که این خدایان هستند که همه‌جا حضور دارند و اراده کرده و دو ملت را به جنگ یکدیگر وادار می‌کنند و در نهایت یکی را پیروز و دیگری را شکست می‌دهند.
قیامتی بیان کرد: در ایلیاد، اثر بزرگ هومر همه‌چیز حول محور اراده خدایان است اما در شاهنامه ما خدای یگانه‌ای داریم و همه‌چیز دست پهلوانان است و تنها دوجا دخالت غیر مستقیمی را شاهد هستیم یکی زمان ظهور سیمرغ و یکی رویین‌تن.
وی بیان کرد: در خصوص کینه‌جویی و نبرد، شاهنامه از منظر مهرورزی و مهربانی بسیار ویژه است چراکه آیین‌های پهلوانی در آن به اوج رسیده است. یک صدم اندازه‌ای که شاهنامه از مهرورزی و صلح گفته، این دو کلمه در ایلیاد مطرح نشده‌اند.
این شاهنامه‌پژوه با اشاره به حضور بانوان در این دو اثر مشهور بیان کرد: شاهنامه و ایلیاد در این خصوص اصلاً قابل مقایسه نیستند، در شاهنامه ما با زنان خردمند و تاثیرگذاری مواجه هستیم که می‌توانند پادشاه و شه‌بانو بشوند، همینطور اینکه زنان شاهنامه در سیاست، پهلوانی، مادری، پاکدامنی، خردمندی، وفاداری و.. سرآمد هستند و برای میهن خود لباس جنگ می‌پوشند در حالی‌که ما در ایلیاد با همچنین زنانی مواجه نیستیم.
وی افزود: بخش دیگری از این کتاب هم به این می‌پردازد که چرا شاهنامه حماسه‌ای جهانی است و بر این اساس کتاب فردوسی را از دیدگاهِ اندیشمندان و ادیبان مختلف دنیا بررسی کرده‌ام نظیر آسیای مرکزی، ازبکستان، قرقیزستان، گرجستان، تاجیکستان، ترکمنستان تا نگاهی به تاثیرپذیری مردم این ملت‌ها داشته باشیم و در نهایت به این منجر شد که مردم این کشورها هم حماسه‌هایی دارند که تحت‌تاثیر شاهنامه سروده شده‌اند.
این نویسنده و پژوهشگر سرشناس ابراز کرد: همینطور اینکه شاهنامه‌خوانی در بسیاری از این کشورها رواج داشته همانطور که در جمهوری آذربایجان و ترکیه، سلاطین عثمانی شاهنامه را می‌خواندند و همزمان یک شاهنامه‌نویس هم داشتند که در دربار آنها بوده و به تقلید از شاهنامه، تاریخ آنها را به شعر تبدیل می‌کرده و بسیاری از آنها نیز به زبان فارسی هستند.
قیامتی بیان کرد: این اثر شاهنامه را در بوسنی هرزگوین، شبه قاره هند، چین، ژاپن، انگلستان، فرانسه، روسیه، لهستان و آلمان هم بررسی کرده‌ام تا خوانندگان بدانند چهره‌های مطرح این کشورها نظیر ویکتور هوگو در فرانسه، جوزف چمپیون و کاول در انگلستان، ناگافوژی در ژاپن، ژان هونین در چین و.. چقدر شاهنامه را ستایش کرده‌اند.
به گزارش ایبنا؛ کتاب «شاهنامه و ایلیاد» به قلم علیرضا قیامتی در قطع وزیری با قیمت ۲۹۰ هزار تومان و در ۲۱۴ صفحه، توسط انتشارات طنین قلم رهسپار بازار کتاب شده است.
نظرات