سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): چه چیزی یک «شهر کتابخوان» را تعریف می‌کند؟ آیا تعداد انتشارات یک شهر مهم است؟ اگر چنین است، نیویورک و لندن در صدر خواهند بود. آیا الهام‌بخش بودن مهم است؟ فرهنگ ادبی مهم‌تر است یا کتابخانه‌های آن شهر؟ تعداد کتابفروشی‌ها چطور؟ کدام معیار یک هر را به شهر کتابخوان تبدیل می‌کند؟ در این گزارش با پرکتاب‌ترین شهرهای جهان آشنا خواهید شد.
۱. بیپرات، کاتالونیا، اسپانیا
از هر نظر این روستای کوچک ایده‌آل کتاب است. این مکان در یک محیط روستایی زیبا در منطقه آنویای کاتالونیا قرار دارد و در عین حال تنها ۹۰ کیلومتر با بارسلون فاصله دارد. این محل، مرکز قرون وسطایی جذابی دارد و جمعیت آن مشتاق هستند که درهای خود را به روی بازدیدکنندگان کتاب دوست باز کنند. بیپرات همچنین اولین شهر کتاب در کاتالونیا (دومین شهر در اسپانیا، پس از اورونیا) است.
در طول جشنواره اصلی شهر (در اولین آخر هفته ماه ژوئن) چندین خانه روستایی به طور موقت به کتابفروشی‌های دست دوم تبدیل می‌شوند تا مکمل بسیاری از غرفه‌های موجود در یک بازار سرپوشیده باشند. با این حال، کتاب‌های فروخته شده عمدتاً به زبان کاتالانی هستند. علاوه بر تبلیغ روستا، از برچسب شهر کتاب برای اهداف خیر استفاده می‌شود: در جشنواره اخیر، مبادله کتابی صورت گرفت که در آن می‌توان کتاب‌ها را در ازای کمک‌های مالی به یک بانک مواد غذایی مبادله کرد. سایر رویدادهای مبتنی بر کتاب از کنفرانس‌ها، میزهای گرد و کتاب‌خوانی گرفته تا رویدادهایی که توسط ناشران مستقل منطقه‌ای برگزار می‌شوند، متفاوت است.
کال پینیوتای جوی در پلازا کاتالونیا، یک کتابفروشی-هتل با اتاق‌های خواب با موضوعات مختلف، از جمله رمان پلیسی (با اشاره ویژه به معروف‌ترین کارآگاه داستانی منطقه، پپه کاروالیو)، داستان‌های تاریخی، و سفر است. همچنین کارگاه‌های نویسندگی خلاق و آخر هفته‌های ادبی مضمون را برای خانواده‌ها، با فهرست‌های پیشنهادی مطالعه، گنج‌یابی و جلسات کاردستی ترتیب می‌دهد.
این محل یک شهرکتاب است که ازسوی جامعه آن شهر اداره می‌شود و ازسوی انجمن دوستان بیپرات تاسیس شد. بیش از ۲۰ هزار کتاب برای فروش به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد که با توجه به جمعیت زیر ۱۰۰ نفر این روستا قابل توجه است.
شهرهای مجاور نیز به‌عنوان بخشی از پروژه روستاهای کتاب و ایجاد یک اقتصاد پایدار در حال توسعه هستند.
۲. لیلپوت هامر، نروژ
همه شهرک‌های کتاب، کتاب‌های کودکان می‌فروشند و برخی از کتاب‌فروش‌ها کاملاً روی عنوان‌هایی برای جوانان تمرکز می‌کنند، اما تنها یک شهر کتاب برای کودکان وجود دارد؛ «لیلپوت هامر» در نروژ. این شهر یک پارک ماجراجویی کوچک برای خانواده‌ها است. بخش اصلی آن کپی مینیاتوری از خیابان اصلی در شهر لیلهامر، استورگاتا است. با تمام خانه‌هایی که در دهه ۱۹۳۰ به نظر می‌رسیدند اما در اندازه یک‌چهارم ساخته شده بودند. در این شهرک بیش از ۴۰ مغازه، دو هتل، سه کافه، دو نانوایی، یک پاسگاه پلیس و یک سینما وجود دارد. برای شهر کتاب کودکان، ۶خانه به کتاب اختصاص داده شده است.
کاترین ویلهلمسن، معاون مدیر آن می‌گوید: «حدود ۱۵ هزار کتاب در ژانرهای مختلف داریم که همگی برای کودکان هستند. کتاب‌ها با توجه به سن خوانندگان به خانه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و دوباره به دسته‌هایی مانند حیوانات، افسانه‌ها، حفاظت از محیط زیست، گاوچران، جنایت، طبیعت و زندگی در فضای باز تقسیم می‌شوند. خانه‌هایی که به این شهر کتاب کودکان اختصاص یافته‌اند، عبارت‌اند از «وقتی مامان و بابا جوان بودند» (کتاب‌هایی که بین سال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۷۰ نوشته شده‌اند)، «خانه کتاب تصویری»، «ادبیات جوانان»، «رازها و جنایت‌ها»، «خانه کمیک» و «خانه حقایق». ما همچنین یک کتابفروشی داریم که کتاب‌های جدید، لوازم‌التحریر، لوازم هنری و وسایل سرگرم‌کننده دارد.»
۳. بیبلو توین، اسلو
این کتابخانه مختص کودکان ۱۰-۱۵ ساله است. بزرگسالان اجازه ورود ندارند و باید منتظر بیرون آمدن فرزندان خود باشند. این کتابخانه در امتداد خطوط معمولی، با کارت‌های کتابخانه برای امانت گرفتن کتاب به‌ویژه برای کودکان بعد از اتمام روز مدرسه ارائه می‌شود.
با این حال چیدمان و دکور این کتابخانه غیرعادی است. پس از مشورت با مطالعه‌کنندگان جوان در گروه های سنی تعیین شده، طراحان این شهرک، یک کامیون Volvo با یک آشپزخانه کاربردی طراحی کرده‌اند که در پشت آن علاوه بر کتابخانه فعالیت‌هایی ازجمله دوره‌های آشپزی را اجرا می‌کند؛ همچنین یک مبل مطالعه در زیر کاپوت نصب کرده‌اند. کاربران کتابخانه همچنین می‌توانند از کتاب‌های خود در یک تله‌کابین که از سقف آویزان است، یک توک توک، یک صندلی آرایشگر، یا چرخ‌های متعدد لذت ببرند. کتاب‌ها براساس مضامین مرتب شده‌اند، به این معنی که هیچ کتابی مکان ثابتی ندارد. در شب، یک پهپاد اختصاصی کتاب در اطراف کتابخانه پرواز می کند تا موقعیت کتاب‌ها را اسکن و به‌روز کند.
۴. مونترجیو، ایتالیا
تاریخچه کتاب فروشی در دهکده بالای تپه مونترجیو در توسکانی به قرن‌ها قبل برمی‌گردد. در واقع، نخستین چاپخانه در شهر ازسوی جاکوپو دا فیویزانو در سال ۱۴۷۱ راه‌اندازی شد و نخستین کتابفروشی در اواخر دهه ۱۴۹۰ در آنجا افتتاح شد. در طول ۱۰۰ سال بعد، ساکنان محلی - گاه تمام خانواده‌ها - شروع به فعالیت به‌عنوان کتابفروش دوره‌گرد کردند و سبدهای حصیری عظیمی از کتاب‌ها را در اطراف نمایشگاه‌ها و بازارهای مرکزی و شمالی ایتالیا حمل می‌کردند.
آثار خانواده‌هایی مانند برتونی، فوگولا، گلفی، جیوواناچی، مائوچی، لازارلی، لورنزلی، رینفرشی و تارانتولا در خیابان‌های متعددی که به نام آنها در سراسر شهر نامگذاری شده‌اند به یاد می‌ماند. در سال ۱۹۵۲، مونترجیو میزبان اولین جایزه ادبی ایتالیایی پرمیو بانکارلا بود.
زنان و فروشندگان دوره‌گرد علاوه بر کتاب، چاقو و ابزارهای دیگر را نیز از سبد خود می‌فروختند. با افزایش تعداد و وزن کتاب‌ها، فروشندگان به استفاده از گاری‌هایی که با دست یا اسب کشیده می‌شد روی آوردند. امروزه، این تاریخ و فعالیت‌های کتاب در حال انجام شهر ازسوی انجمن داوطلبان که سال ۲۰۱۳ تأسیس شد، نظارت می‌شود.
در زمان اتحاد ایتالیا، روشنفکران و اعضای ثروتمند جامعه مشتریان خوبی شدند و علاقه‌مند به کتاب‌های ممنوعه‌ای بودند که کتابفروشان دوره‌گرد می‌توانستند از کشورهای دیگر به آن سوی مرز بیاورند. جاکومو می‌گوید: «بیشترین کتاب‌ها ازسوی مازینی، دازلیو، کاتانئو، روستی، پلیکو و بالبو نوشته شده‌اند و همچنین کتاب‌های رمانتیک و ماکیاولی و ولتر بودند.»
مترجم: بهاره گل‌پرور
نظرات