به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، شامگاه دوشنبه ۳ دی ماه محفل ادبی سلطان شاعران به مناسبت گرامی داشت مقام ادبی پدر شعر فارسی رودکی سمرقندی با حضور جمعی از اهالی شعر و ادب کشورهای حوزه ایران فرهنگی با میزبانی گروه بین المللی هندیران برگزار شد.

شاه ‎منصور شاه میرزا، شاعر پارسی زبان، و ادب‎پژوه تاجیکستانی دراین محفل در بخشی از سخنان خود در رابطه با مقام ادبی رودکی بیان کرد: رودکی، معماری را می‌ماند که کاخ مجلّل و بی‌گزند و باشکوه ادب فارسی را بنیاد نهاد. رباعی، غزل، قطعه، مثنوی و قصیده را بر اوج شکوه و بالندگی رساند. این قدر حافظة قوی داشت که نوشته‌اند در هفت‎سالگی قرآن ازبر نمود و حفظ کرد و معانی قرآنی و مضامین این کتاب آسمانی را در اشعار او به وضوح و فراوان می‌بینیم. از آرایه‌های ادبی آن چنان کار می‌گرفت که خواننده در شگفت می‌ماند. اشعار سهل و ممتنع رودکی آنچنان ساده و بی‌پیرایه و روان و سلیس هستند که گویا متعلق به روزگار ماست.

وی در رابطه با القاب رودکی گفت: رودکی در ادب فارسی که تعداد ادبا و فضلایش آسمان پرستاره را می‌ماند، تنها شاعری است که با کثرت عنوان و تخلّص پیشگام است؛ آدم‌الشّعرا، سلطان شاعران، پدر شعر فارسی، تیره‌چشم روشنبین و حکیم و دریغ و صد حیف که طوفان روزگار آن همه اشعار ناب او را تلف داد و تا به روزگار ما بیش از هزار مصرع از او باقی نمانده است. او دستی در قلم داشت و دستی در ساز که ماجرای نصر سامانی و اقامتش در هری یا بادغیس و قصیده غرّای بوی جوی مولیان را همة اهل فضل به خوبی در یاد دارند. این غزل بیشترین استقبال و پیروی را در ادب فارسی داشته که مولانا و حافظ در تتّبع به آن بهترین غزل‎ها را سروده‌اند.

سید سلمان صفوی، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن نیز در این مراسم با اشاره به اهمیت رودکی «پدر شعر فارسی» در تاریخ ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی تصریح کرد: رودکی پیشگام پایه‌گذاری سنت شعری کلاسیک فارسی، هم از نظر شکلی و هم از نظر محتوایی است. او در وزن ها و قافیه های شعر بهبودهایی ایجاد کرد و آن را جذاب تر و ساده تر کرد. قبل از رودکی، ادبیات فارسی عمدتاً شفاهی بود. آثار وی به تبدیل ادبیات به یک فرم مکتوب و سازمان یافته کمک کرد و آن را به مرجعی برای نسل های بعدی تبدیل کرد. همچنین رودکی در اشعارش به مضامین متنوع گوناگونی پرداخته است که به گسترش دامنه شعر فارسی کمک کرد.

وی سپس به توصیف ویژگی های شعر رودکی پرداخت و عنوان کرد: اشعار او با سبکی ساده و روان مشخص می شود که آنها را در بین مردم قابل درک و دوست داشتنی کرده است. او در استفاده از وزن های شاعرانه و موسیقی درونی در شعرهایش مهارت داشت که به آنها زیبایی شناسی خاص و سهولت حفظ وخواندن می‌بخشد. همچنین رودکی در توصیف دقیق و زیبای طبیعت و مظاهر آن سرآمد بود و به شعر خود حس تصویری قوی بخشید. رودکی در اشعارش به احساسات انسانی و تجربیات زندگی مانند عشق، خوشبختی و خرد علاقه مند بود که آنها را به قلب ها نزدیک می‌کند. شعر رودکی با خرد و تمایل او به گنجاندن ضرب المثل ها و تجربیات زندگی متمایز است که شعر او را سرشار از درس و ارزش‌های متعالی می‌کند.

رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در رابطه با تأثیر رودکی بر ادبیات فارسی گفت: میراث رودکی مبنایی است که شعر فارسی بعدی بر آن بنا شد. او بر شاعران بزرگی مانند فردوسی، مولوی، سعدی شیرازی و حافظ شیرازی تأثیرگذاشت. شعر رودکی الهام بخش توسعه ادبیات فارسی به ادبیات جهانی بود که امروزه مورد تجلیل قرار می‌گیرد. به طور خلاصه، رودکی معمار ادبیات کلاسیک فارسی و شاعری بود که از زمان خود فراتر رفت و سنت هایی را پایه گذاری کرد که تا به امروز بر شعر و ادبیات تأثیر می گذارد.

مهدی باقرخان، شاعر پارسی زبان و دبیر انجمن پارسی سرایان معاصر هند در دهلی نو نیز عنوان کرد: بی شک شعر و ادب یکی از اصلی ترین دریچه ها به سمت شناخت و معرفی تاریخ تمدن و هنر ایران زمین است. شعر از دیرباز، بیانگر ماهیت واقعی مردم هنر دوست ایران بوده اما وقتی تاریخ شعر فارسی را به صورت رسمی به چهار دوره تقسیم می‌کنیم، رودکی به عنوان نخستین شاعر اولین دوره تاریخ شعر و ادبیات فارسی نگاه ها را به سمت خود معطوف می‌دارد.

این استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ملی اسلامی دهلی نو ادامه داد: رودکی کسی است که شیفتگان عرصه ادب از او با عناوینی چون «پدر شعر فارسی»، «استاد شاعران»، و یا «سلطان الشعرا» یاد می‌کنند و در بزرگی او همین بس که هنگامی که به ساختار و محتوای سرودهای باقی مانده از او نظر می‌اندازیم مشاهده می‌کنیم که شعر شاعران بزرگی همچون حافظ و مولانا و بسیاری دیگر از قله های شعر و ادب فارسی متأثر از سرودهای او هستند.

همچنین در این برنامه از مجموعه غزلیات «نغمه‌های تاجیکی» اثر شاه منصور شاه میرزا شاعر پارسی زبان تاجیکستان هم رونمایی شد و شاعران و اهالی ادب به نقد و بررسی و تشریح غزلیات این کتاب پرداختند.

علیرضا قزوه شاعر نام آشنای کشورمان شاه منصور شاه میرزا را شاعری با همت والا دانست و زلالی و عشق و صمیمیت او به فرهنگ ایرانی را ستود و گفت: شاه منصور از جمله شاعران تاجیک است که سال‌های فراوانی را در ایران زیسته و با شاعران و ادیبان و استادان این سامان به فراوانی حشر و نشر داشته و تجربه های بسیار خوبی اندوخته و هم اینک به اعتقاد من یکی از شاعران قابل اعتنا در عرصه غزل امروز تاجیکستان است. وی همچنین در عرصه پژوهش و مردم شناسی و ترجمه نیز کارهای ارجمندی انجام داده و و آشنائی اش با نثر امروز فارسی بسیار عمیق و قابل اعتناست. حتی در عرصه داستان و نقد و نظر نیز به اندازه غزل توانست و دارای دغدغه های نیک فرهنگی نیز می باشد که می تواند با تجربه های اندوخته خود برای شعر امروز تاجیکستان معلمی خبره و کارکشته باشد.

مجموعه غزلیات نغمه های تاجیکی اثر شاه منصور شاه میرزا شاعر تاجیک دارای ۳۹ غزل است که در قطع رقعی و در ۷۸ صفحه توسط نشر شاعران پارسی زبان منتشر شده است

در این نشست شاعران و هنرمندانی مانند علیرضا قزوه، امیر عاملی، رسول شریفی، سید مسعود علوی تبار، علی مزمل، ناصر دوستی، مهدی بنی هاشمی لنگرودی، محمد عشرت صغیر، سید تصور مهدی، نغمه مستشار نظامی، میترا ملک محمدی، نیره جهانشاهی، فرزانه قربانی سیده کبری حسینی بلخی، سولماز نصر آبادی، خدیجه دیلمی، فاطمه ناظری، نگین نقیبی، زیبا جواهریان، و سارا عبداللهی فر حضور داشتند.

برخی از اشعار قرائت شده در این محفل را با هم مرور می‌کنیم:

شاه منصور شاه میرزا (تاجیکستان)

سلطان شاعران نه، که سلطان عالم است

از او هر آنچه قصه کنم، باز هم کم است

بزر سخن به دیده خونبار پرورید

حرف و هجای او به همه درد مرحم است

روشن ضمیر و آییه کردار و نغزگو

آن شاعر شریف که بسیار اعظم است

آسیب روزگار به روحش نمی رسد

ازبسکه کاخ محتشم و بس معظم است

فخر و غرور و تاج خراسان ارجمند

یعنی که پیش چشم زمانه مکرم است

زور غزل به وصف شکوهش نمی رسد

آری، هر آنچه گویم از او، باز هم کم ست!

رسول شریفی

این لفظ دری، لفظ خردمندان است

صد گنج نهفته در دلش پنهان است

از آفت روزگار ایمن مانده

ایران به زبان فارسی، ایران است

سید مسعود علوی تبار

چون رودکی آزاد شو و شاد بزی

آسوده دمی ز داد و بیداد بزی

در به ز خودی منگر و در کم ز خودی

فارغ ز به و هم ز مه آزاد بزی

میترا ملک‌محمدی

ناب‌تر از قند و شیرینی، زبان فارسی

می‌درخشد در جهان نام و نشان فارسی

زنده می‌ماند به یمن مردم فرهنگ دوست

تا همیشه نغمه‌های جاودان فارسی

سبز و آبادان و پرمهر و پر از عشق و غرور

باغ گلهامان به دست باغبان فارسی

گرچه میگوییم فرهنگ و هنر پاینده باد

بین این فرهنگها اما دوچندان فارسی

تازه و سرمست، روح و قلب و هر اندیشه از

خوانش نغز غزلهای روان فارسی

محفل شعر و ادب، فرهنگ پر مغز و، هنر

گرم باد از مردمان مهربان فارسی

رودکی سلطان شعر و چون پدر روشنگرست

روشن است از اخترانش آسمان فارسی

ناصر دوستی

رودکی شاعر سمرقندی

شاعر تیره چشم روشن بین

پدر شعر فارسی، که تو را

در غزل خواجه می کند تحسین

زاده رودک سمرقندی

زان سبب رودکی شده نسبت

پیشوایی به پارسی گویان

شده استاد شاعران لقبت

ای که سبزینه های آوازت

رویش نوبهار موسیقی ست

شعر تو شاهکار مُلک ادب

شور تو شاهکار موسیقی ست

نیکبخت آنکه در جوار تو شد

هم نشین با کلام و آوازت

شوربخت آنکه بهره مند نشد

از غزل های ناب و از سازت

بی بصر بودی ای یگانه ولی

تار و پودت پُر از بصیرت بود

عالم از طبع پُر تراوش تو

لحظه در لحظه غرق حیرت بود

پدر شعر فارسی، شده ای

شُهره شاعران ایرانی

از تو نظم کلیله و دمنه

شیخ دربار شاه سامانی

بلعمی آن وزیر دانشمند

به تو چون اعتقاد وافر داشت

او تو را بی نظیر می‌دانست

گر جهان بی شمار شاعر داشت

رودکی وار این ترانه به چنگ

بویی از جوی مولیان آورد

بوی طیبش بهار خُرّم را

همره خویش ارمغان آورد

تو چراغی خدا تو را افروخت

که نبینی تو رنگ خاموشی

یاد تو تا همیشه پابرجاست

ای بَری یادت از فراموشی