به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در یزد، آیین نکوداشت علی بلوکباشی، مردم‌شناس و پژوهشگر پیشکسوت فرهنگ عامه، امروز چهارشنبه در تالار فرهنگ یزد برگزار شد. در این مراسم، که با حضور جمعی از مسئولان فرهنگی و علاقه‌مندان به حوزه فرهنگ عامه همراه بود، از کتاب نخل‌گردانی به عنوان نمادی مهم از فرهنگ و آیین‌های مذهبی ایران رونمایی شد.
سعید زارع، مدیرکل اسناد و کتابخانه‌های ملی استان یزد، در این مراسم با تجلیل از زحمات بلوکباشی، بیان کرد: امروز گردهم آمده‌ایم تا از شخصیتی تجلیل کنیم که عمر خود را صرف ثبت آداب و آیین‌های این سرزمین کرده و آثار او روایتگر هویت فرهنگی ما است.
وی افزود: نخل و نخل‌گردانی تنها یک سازه چوبی نیست، بلکه نمادی از همدلی، وفاق و همبستگی اجتماعی است. این آیین‌ها پیام‌آور هویت فرهنگی ما هستند و ما به عنوان حاملان تاریخی این میراث، وظیفه داریم آن را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.
زارع با اشاره به اهمیت حفظ سنت‌ها در دنیای امروز گفت: در دنیایی زندگی می‌کنیم که بسیاری از سنت‌ها به فراموشی سپرده شده‌اند. از دست دادن هر مراسم، به معنای از دست دادن بخشی از هویت ملی ماست. اینجاست که نقش افرادی مانند بلوکباشی پررنگ می‌شود؛ کسانی که چراغ راه آینده فرهنگ ما هستند.
افرادی مانند بلوکباشی و حسین مسرت، چشم و چراغ فرهنگ شهر و کشور هستند
اکبر ایرانی، رئیس مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب نیز در این مراسم با اشاره به نقش علی بلوکباشی در حوزه فرهنگ عامه بیان کرد: افرادی مانند بلوکباشی و حسین مسرت، چشم و چراغ فرهنگ این شهر و کشور هستند. بیش از ۴۰۰ مقاله دایره‌المعارفی از بلوکباشی منتشر شده که نشان‌دهنده جایگاه والای او در حوزه فرهنگ عامه است.
وی افزود: ما در مؤسسه میراث مکتوب، قریب به ۱۶ کتاب از ایرج افشار چاپ کرده‌ایم و نگاه ایشان همواره الهام‌بخش فعالیت‌های ما بوده است. افرادی مانند حسین مسرت نیز به عنوان نخ تسبیح این حوزه، نقش مهمی در حفظ و ترویج میراث فرهنگی ایران ایفا کرده‌اند.
ایرانی با اشاره به آثار و تألیفات بلوکباشی گفت: استاد بلوکباشی بیش از ۱۵ کتاب تألیف کرده و بیشتر به عنوان دایره‌المعارف‌نگار شناخته می‌شوند. چند جلد دانشنامه نیز از ایشان منتشر شده که هر کدام گنجینه‌ای از فرهنگ و هویت ایرانی محسوب می‌شوند. مجموعه مقالات ایشان نیز در پنج جلد به چاپ رسیده و جلد ششم آن در حال آماده‌سازی است.
وی در ادامه به چالش‌های پیش‌روی تحقیقات فرهنگی در عصر حاضر اشاره کرد و گفت: امیدواریم که پیشرفت‌های فناوری، به ویژه هوش مصنوعی، مانعی برای تحقیقات فرهنگی نباشد. اما باید توجه داشته باشیم که افرادی مانند بلوکباشی با تلاش و پشتکار خود، هویت ما را ماندگار و ثبت کرده‌اند. امروز ما با بحران هویت دینی و ملی مواجه هستیم و باید از تجربیات این بزرگان برای جبران این شکاف استفاده کنیم.
ایرانی در پایان سخنان خود، با تقدیر از نقش بلوکباشی در آشتی بین هویت دینی و ملی گفت: در طول تاریخ، همواره آشتی بین این دو هویت وجود داشته است و امیدواریم این روند در کشور ما تداوم یابد. استاد بلوکباشی در هر دو حوزه هویت دینی و ملی قلم زده‌اند و امیدواریم الهام‌بخش نسل‌های جدید باشند تا این راه را ادامه دهند.
مرکز میراث مکتوب؛ احیاگر فرهنگ فراموش‌شده ایران
حسین مسرت، نویسنده و پژوهشگر یزدی، نیز در این مراسم به نقش مرکز پژوهشی میراث مکتوب در احیای متون کهن و فرهنگ ایرانی اشاره کرد و گفت: پس از رخدادهای سال ۱۳۵۷ و دگرگونی ساختارهای اداری و فرهنگی کشور، بسیاری از مراکز فرهنگی و انتشارات معتبر مانند بنگاه ترجمه و نشر کتاب، فرانکلین و انجمن آثار ملی، جای خود را به فضایی خالی از تلاش‌های جدی در این حوزه دادند. در این سال‌ها، اگرچه برخی متون کهن چاپ شدند، اما این آثار چندان قابل اعتنا نبودند.
وی افزود: با تأسیس مرکز پژوهشی میراث مکتوب به همت دکتر اکبر ایرانی، روند تصحیح و چاپ متون کهن در ایران دوباره رونق گرفت. این مرکز به‌سرعت مورد توجه بزرگان فرهنگ و پژوهش قرار گرفت و شخصیت‌هایی مانند محمدرضا شفیعی کدکنی، ایرج افشار و علی اشرف صادقی به آن پیوستند.
مسرت ادامه داد: مرکز میراث مکتوب نه‌تنها به احیای متون کهن پرداخت، بلکه زمینه‌ساز آشنایی نسل جوان با پیشکسوتان این عرصه شد. بسیاری از متون فراموش‌شده و خاک‌گرفته، دوباره زنده شدند و در اختیار اهل علم و دانش قرار گرفتند.
این پژوهشگر یزدی با اشاره به رونق چاپ متون کهن و گسترش فعالیت‌های مرکز میراث مکتوب بیان کرد: با فعالیت این مرکز، ناشران دیگر نیز به این حوزه توجه نشان دادند. نهادهایی مانند انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و مرکز احیای میراث اسلامی، دوباره به چاپ متون کهن روی آوردند. همچنین، کتابخانه‌ها تشویق شدند تا نسخه‌های خطی و چاپ سنگی را خریداری و حفظ کنند.
وی به پروژه‌های فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی ایران نیز اشاره کرد و گفت: پروژه‌هایی مانند فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی ایران به کوشش مصطفی درایتی، با انتشار آثار ارزشمندی مانند دنا و فنخا، نقش مهمی در شناسایی و دسترسی به این منابع ایفا کردند.
مسرت در پایان با اشاره به دستاوردهای مرکز میراث مکتوب، خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۹۹ تا اسفند ۱۴۰۴، این مرکز با چاپ ۴۳۱ عنوان کتاب در ۵۱۴ جلد، به‌عنوان یکی از پیشگامان نشر متون کهن در ایران شناخته می‌شود. مرکز میراث مکتوب نه‌تنها به احیای میراث مکتوب ایران پرداخته، بلکه با ایجاد شبکه‌ای از پژوهشگران و ناشران، زمینه‌ساز تحولی بزرگ در حوزه فرهنگ و ادب ایرانی شده است.
زندگی‌نامه و دستاوردهای علمی بلوکباشی
علی بلوکباشی، متولد ۱۳۱۴، تحصیلات خود را در رشته ادبیات فارسی و زبان‌شناسی در دانشگاه تهران و سپس در رشته مردم‌شناسی در دانشگاه آکسفورد ادامه داد. وی پس از اخذ مدرک دکتری، به تدریس در دانشگاه‌های مختلف پرداخت و بیش از ۱۵ کتاب و چندین جلد دانشنامه در حوزه فرهنگ عامه تألیف کرد. مجموعه مقالات وی نیز در پنج جلد منتشر شده و جلد ششم آن در حال آماده‌سازی است.
رونمایی از ترجمه ژاپنی کتاب نخل‌گردانی
در پایان این مراسم، از کتاب و ترجمه ژاپنی کتاب نخل و نخل‌گردانی اثر علی بلوکباشی رونمایی شد. این کتاب به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار وی، به بررسی آیین‌های مذهبی و فرهنگی ایران، به ویژه مراسم نخل‌گردانی، پرداخته است و ترجمه آن به زبان ژاپنی گامی مهم در معرفی فرهنگ ایرانی به جهانیان محسوب می‌شود.
نظر شما