خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ بازار مصالح ساختمانی در ایران به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت‌تأثیر تحولات سیاسی و اقتصادی بین‌المللی قرار دارد. در این میان، اخبار مربوط به مذاکرات ایران و آمریکا یکی از مهم‌ترین محرک‌های روانی بازار به‌شمار می‌آید که پیش از هر توافق یا شکست مذاکره، اثر خود را بر قیمت‌ها نشان می‌دهد. تغییرات نرخ ارز که به‌سرعت از این اخبار تأثیر می‌گیرد، می‌تواند قیمت مصالحی همچون سیمان، فولاد، کاشی، شیرآلات و سایر کالاهای وابسته را دستخوش نوسان کند.

‌

تأثیر اخبار مذاکرات ایران و آمریکا بر بازار ارز

در سال‌های اخیر، مذاکرات ایران و آمریکا به یکی از مهم‌ترین محرک‌های روانی بازار ارز تبدیل شده‌اند. صرف‌نظر از نتیجه نهایی گفتگوها، تنها انتشار خبر از برگزاری یا توقف مذاکرات، می‌تواند در کوتاه‌مدت نوسانات شدیدی در نرخ دلار ایجاد کند. فعالان بازار ارز و سرمایه‌گذاران، به‌ویژه در بازه‌های زمانی که خبرهای ضدونقیض از مذاکرات منتشر می‌شود، با احتیاط یا هیجان مضاعف وارد معامله می‌شوند.

تاثیر خبر منفی و مثبت مذاکرات

تجربه نشان داده که خبرهای مثبت از پیشرفت مذاکرات اغلب با کاهش نسبی نرخ دلار همراه بوده و بالعکس، خبرهای منفی یا شکست احتمالی مذاکرات، زمینه را برای رشد نرخ ارز فراهم می‌کنند. این واکنش‌ها گرچه همیشه منطبق با منطق اقتصادی نیستند، اما از نقش پررنگ جو روانی در بازار ایران حکایت دارند.

در ایران واردات و محصولات صنعتی به چ ه عواملی بستگی دارد؟

بازاری مانند ایران که بخش عمده‌ای از واردات مواد اولیه و محصولات صنعتی به نوسانات ارزی وابسته است، هرگونه تغییر در قیمت دلار می‌تواند به‌سرعت به سایر بازارها از جمله بازار مصالح ساختمانی سرایت کند. در نتیجه، اولین تأثیر اخبار مذاکرات، نه‌تنها در تابلوی صرافی‌ها بلکه در فاکتور فروش کارخانه‌ها و بنگاه‌های مصالح ساختمانی هم دیده می‌شود.

از طرفی، واکنش سریع فعالان بازار ارز به این اخبار، باعث شده تا حتی قبل از تصویب یا اعلام رسمی هرگونه توافق، انتظارات تورمی در بازار شکل بگیرد. همین انتظارات است که سازنده‌ها، فروشندگان و حتی خریداران خرد را به سمت تصمیم‌گیری‌هایی سوق می‌دهد که بعضاً با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارد، اما تأثیر آن بر قیمت‌ها کاملاً ملموس است.

قیمت مصالح ساختمانی؛ اولین قربانی نوسانات ارزی

نوسانات بازار ارز، اولین سیگنال‌های خود را به‌سرعت به بازار مصالح ساختمانی مخابره می‌کنند. در شرایطی که دلار گران می‌شود، فعالان این حوزه معمولاً قبل از آن‌که قیمت رسمی از سوی تولیدکننده یا واردکننده اعلام شود، قیمت‌های جدید را در معاملات خود لحاظ می‌کنند. این یعنی بازار مصالح ساختمانی نه‌تنها واکنش‌پذیر، بلکه پیش‌دستانه عمل می‌کند و همین مساله باعث افزایش نوسانات می‌شود.

بسیاری از مصالح ساختمانی، اگرچه در داخل کشور تولید می‌شوند، اما در فرآیند تولید آن‌ها مواد اولیه، ماشین‌آلات یا حتی انرژی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم وابسته به قیمت ارز هستند. به‌عنوان مثال، افزایش نرخ دلار به‌راحتی می‌تواند قیمت فولاد، سیمان، کاشی، شیرآلات و حتی رنگ ساختمانی را تحت تاثیر قرار دهد.

این وابستگی، بازار مصالح را به بازاری حساس و شکننده تبدیل کرده است. به‌خصوص در بازه‌هایی که اخبار مذاکرات هسته‌ای یا سیاسی منتشر می‌شود، نوسانات نرخ ارز باعث شکل‌گیری رفتارهای هیجانی در بازار می‌شود. انبار کردن کالا، توقف فروش توسط عمده‌فروش‌ها یا اعلام قیمت‌های لحظه‌ای از جمله واکنش‌های رایج بازار در چنین شرایطی است.

‌

در چنین فضایی، مصرف‌کننده نهایی چه خریدار خرد باشد و چه سازنده پروژه‌های عمرانی باید هزینه تصمیمات لحظه‌ای بازار را پرداخت کند. قیمت مصالح ساختمانی حتی اگر فقط به‌صورت روانی دچار نوسان شود، می‌تواند هزینه تمام‌شده ساخت‌وساز را به‌شدت افزایش دهد و پروژه‌ها را وارد فاز رکود یا بلاتکلیفی کند.

در نتیجه، اخبار مذاکرات ایران و آمریکا، اگرچه در ظاهر به موضوعات سیاسی و دیپلماتیک مربوط می‌شود، اما در عمل تاثیر مستقیم و قابل‌سنجشی بر بازار مصالح دارد. بازاری که در سال‌های اخیر، بارها قربانی همین نوسانات ناگهانی شده و هنوز هم درگیر بی‌ثباتی ناشی از آن است.

کدام مصالح بیشترین نوسان را تجربه کرده‌اند؟

در میان تمام مصالح ساختمانی، برخی از آن‌ها به دلیل وابستگی شدید به نرخ ارز یا شرایط تامین، نوسانات قیمتی بیشتری را تجربه کرده‌اند. بررسی روند قیمتی این مصالح در بازه‌های زمانی حساس—مثل اعلام آغاز یا توقف مذاکرات ایران و آمریکا نشان می‌دهد که نوسان قیمت صرفاً به دلیل تغییرات فیزیکی در بازار رخ نمی‌دهد، بلکه بخش بزرگی از آن، ریشه در انتظارات روانی و اقتصادی فعالان بازار دارد. مهم‌ترین مصالحی که بیشترین نوسان قیمت را تجربه کرده‌اند عبارت‌اند از:

محصولات فولادی مانند میلگرد، تیرآهن، نبشی و ورق

این دسته از مصالح حتی با تغییرات لحظه‌ای نرخ دلار، بلافاصله دچار نوسان می‌شوند. دلیل اصلی این واکنش سریع، وابستگی به مواد اولیه وارداتی و همچنین صادرات گسترده این محصولات است. به همین دلیل، میلگرد VCN200 نیز به‌عنوان یکی از انواع خاص و پرکاربرد میلگرد، به‌شدت تحت‌تأثیر شرایط سیاسی و نوسانات ارزی قرار دارد.

سیمان

با اینکه سیمان به‌طور کامل در داخل تولید می‌شود، اما نرخ انرژی، هزینه حمل‌ونقل، و تاثیرات غیر مستقیم بازارهای صادراتی، آن را به یکی از اقلام ناپایدار از نظر قیمت تبدیل کرده است.

مصالح وارداتی مثل شیرآلات، چینی‌آلات بهداشتی، برخی انواع سرامیک

این کالاها به دلیل وابستگی مستقیم به نرخ ارز و فرآیندهای گمرکی، در زمان بروز اخبار منفی از مذاکرات یا تشدید تحریم‌ها، در مدت‌زمان کوتاهی جهش قیمتی دارند.

رنگ‌ها و پوشش‌های ساختمانی

به‌خصوص انواعی که پایه وارداتی دارند یا از مواد پتروشیمی خاص در آن‌ها استفاده شده است. در این محصولات، حتی افزایش اندک نرخ ارز، بلافاصله منجر به افزایش قیمت نهایی می‌شود.

عایق‌های رطوبتی، فوم‌ها و رزین‌ها

این مواد نیز وابسته به مواد اولیه وارداتی هستند و تغییرات قیمت‌شان به‌سرعت اتفاق می‌افتد.

‌

مصالح وارداتی در صف گرانی یا ارزانی؟

مصالح وارداتی، مثل شیرآلات، سرامیک‌ها و سیستم‌های هوشمند، مستقیماً تحت‌تأثیر نوسانات ارزی و فضای سیاسی قرار دارند. هر بار که اخبار مثبتی از مذاکرات ایران و آمریکا منتشر می‌شود، نرخ ارز کاهش می‌یابد و امید به ارزانی این مصالح شکل می‌گیرد. اما این وضعیت ناپایدار است و با کوچک‌ترین شوک منفی، قیمت‌ها دوباره اوج می‌گیرند.

موانع گمرکی، تحریم‌ها و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل نیز بر قیمت تاثیر گذارند، حتی اگر نرخ دلار ثابت بماند. افزون بر آن، جو روانی بازار و رفتارهای هیجانی فروشندگان و خریداران از احتکار گرفته تا خریدهای عجولانه بی‌ثباتی قیمت را تشدید می‌کند.

مصالح وارداتی هم‌زمان تحت‌فشار متغیرهای ارزی، سیاسی و روانی هستند و همین مسئله ریسک بازار را برای همه فعالان حوزه ساخت‌وساز بالا می‌برد.

جمع بندی

نوسانات قیمت مصالح ساختمانی وارداتی در پی تغییرات نرخ ارز و اخبار سیاسی به‌ویژه مذاکرات ایران و آمریکا، تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ساخت‌وساز دارد. این تغییرات نه‌تنها وابسته به عواملی چون تحریم‌ها و محدودیت‌های گمرکی است، بلکه انتظارات روانی فعالان بازار نیز نقش پررنگی در شکل‌گیری قیمت‌ها ایفا می‌کند. از این رو، سازندگان و مصرف‌کنندگان نهایی باید با آگاهی از این تحولات و رفتارهای بازار، استراتژی‌های خود را برای خرید مصالح به‌طور دقیق تنظیم کنند تا از ریسک‌های ناشی از بی‌ثباتی قیمت‌ها جلوگیری نمایند.