به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، علي‌اصغر محمدخاني؛ معاون فرهنگي شهر كتاب، در مسابقه «حفظ ديباچه گلستان سعدي» گفت: اين روزها همزمان با چند مناسبت است كه يادآوري آن‌ها براي اهل فرهنگ ارزشمند خواهد بود. نخست آنكه در هفته كتاب و كتابخواني قرار داريم. به همين مناسبت در شهر كتاب، براي انس بيشتر مردم با كتاب، برنامه‌هاي مختلفي تدارك ديده شده است. ديگر آنكه سالگرد درگذشت علامه طباطبايي؛ فيلسوف بزرگ، است. افزون بر اين دو مناسبت، مسابقه حفظ ديباچه گلستان سعدي را برگزار مي‌كنيم.
وي كه عصر روز يك‌شنبه (24 آبان‌ماه) در مركز فرهنگي شهر كتاب سخن مي‌گفت در ادامه افزود: در گذشته شرايط فرهنگي و اجتماعي به گونه‌اي بود كه مردم انس بيشتري با آثار كلاسيك داشتند. خانواده‌ها زماني را براي شاهنامه‌خواني و گلستان و حافظ‌خواني در نظر مي‌گرفتند، يا شب‌هاي طولاني زمستان به اين كار مي‌پرداختند. در قهوه‌خانه‌ها شاهنامه نقالي مي‌شد و ديوان حافظ و گلستان سعدي كتاب‌هاي باليني مردم بود.
به گفته معاون فرهنگي شهر كتاب، با گسترش وسايل ارتباط جمعي، فرصت‌هاي گذشته براي مردم فراهم نيست. تلاش ما بايد متوجه اين نكته باشد كه آن كتاب‌ها، بار ديگر كتاب‌هاي باليني مردم بشوند و از حالت تزييني بيرون بيايند تا بتوان از درونمايه آن آثار بهره برد.
وي به چند راهكار براي انس بيشتر مردم با آثار سعدي اشاره كرد و گفت: چند راهكار براي انس بيشتر مردم با آثار كلاسيك، و از جمله گلستان سعدي، وجود دارد، نخست، بايد زمينه بازخواني متن‌هاي كلاسيك فراهم شود. اين بر عهده نهادهاي فرهنگي و رسانه‌هاي جمعي است كه با تدارك برنامه‌هايي، به مردم بياموزند كه متن‌هاي مهم ادب فارسي را درست بخوانند.
محمدخاني افزود: در گذشته به حافظه سپردن آن متن‌ها رواج بيشتري داشت. بسياري از بزرگان بودند كه همه گلستان را از حفظ داشتند. امروزه حافظه شعري ما مردم، كمتر شده است و از راه حفظ‌خواني با آن آثار ارتباط برقرار نمي‌كنيم. براي پي بردن به عمق آثارمهم ادبي، شرح و تفسير هر كدام از آن‌ها اهميت بسيار دارد. بايد متخصصان درباره آثار كلاسيك ادبيات فارسي به تحقيق و تفحص بپردازند.
وي خاطرنشان كرد: اما چرا در بين آثار كلاسيك زبان فارسي، گلستان بيش از هر متن ديگري به حافظه سپرده مي‌شد و مردم به اين كتاب بيشتر مراجعه مي‌كردند؟ براي رسيدن به پاسخ اين پرسش، عوامل مختلفي را مي‌توان برشمرد. يكي از آن عوامل، ايجاز و فصاحت گلستان است. دوم موسيقي كلام سعدي است كه مخاطب را جذب گلستان مي‌كند. سهل و ممتنع بودن گلستان نيز در اين گرايش دخالت دارد.
محمدخاني يادآور شد: ديگر، جنبه پندآموز بودن كتاب سعدي است. به همين دليل است كه بسياري از ضرب‌المثل‌هايي كه در ميان مردم رواج دارد، برگرفته از گلستان است. استاد جلال‌الدين همايي مي‌نويسد كه يكي از خصايص نثر گلستان اين است كه جمله‌هاي آن طوري به هم پيوسته‌اند كه از آن‌ها طنين موسيقي به گوش مي‌رسد. چنانكه اگر آن كلمات را پس و پيش كنيم، آهنگ كلمات از بين مي‌رود.
وي افزود: بسياري از بزرگان ما با ديگر كتاب‌هاي مهم ادبيات فارسي، همانند تاريخ بيهقي و كليله و دمنه، ارتباط داشته‌اند و اين كتاب‌ها را پيوسته مي‌خوانده‌اند. با اين همه گلستان بيش از هر متن ديگري خوانده مي‌شده است. نه تنها در ايران، بلكه در شبه قاره و آسياي مركزي و هر جاي ديگري كه زبان فارسي گسترش داشته است، بيشترين بهره را از گلستان مي‌برده‌اند.
وي افزود: اين نشان از نفوذ گلستان دارد. از ترجمه‌ها و شرح‌هايي كه بر اين كتاب نوشته‌اند هم مي‌توان پي به اهميت گلستان برد. در شبه قاره چاپ آثار سعدي بيشتر از ايران است و اين نكته درخور اهميتي است. اگر فهرست كتاب‌هاي چاپي «مشار» را ببينيد، متوجه خواهيد شد كه كليات سعدي در سال 1352، هفده بار در ايران چاپ شده است اما در هند تعداد چاپ‌هاي آن به بيش از 50 بار مي‌رسد.
معاون فرهنگي شهر كتاب يادآور شد: در مراكز آموزشي هند و در اكثر مكتب‌خانه‌ها و كتابخانه‌هاي آنجا گلستان وجود داشته است. نفوذ و تاثير اين كتاب در بلوچستان به حدي بود كه 2 شهر را به نام گلستان و بوستان نامگذاري كردند. دامنه اين نفوذ را در اروپا و كشورهاي عربي هم مي‌توانيم ببينيم.
وي افزود: در روزگار كنوني هم اگر به بسياري از استادان و شاعران و داستان‌نويسان برجسته مراجعه كنيم، مي‌بينيم كه موفقيت آن‌ها بر اثر انس با آثار كلاسيك و به ويژه آثار سعدي بوده است. در اينجا چند نمونه را يادآوري مي‌كنم. زنده‌ياد مهدي سحابي كه به تازگي درگذشت، گفته بود كه سعدي بخشي از حافظه اوست. شمس لنگرودي نيز اشاره كرده است كه از همان ايام كودكي به تشويق پدرش گلستان را حفظ مي‌كرده است. استاد يحيي مهدوي؛ مترجم نامدار آثار فلسفي و بنيانگزار گروه فلسفه دانشگاه تهران، از علاقه‌مندان گلستان بوده است و نيز استاد عزت‌الله فولادوند، انس فراوان با اين كتاب دارد. در ميان هنرمندان هم انس با آثار سعدي ديده مي‌شود. بهزاد فراهاني؛ هنرمند نامدار ما، مي‌گويد كه از هفت سالگي گلستان را از بر بوده است.
وي افزود: ما در شهر كتاب از ابتداي امسال با حضور استادان ادبيات فارسي، درس گفتارهايي درباره سعدي را برگزار كرده‌ايم. يكي ديگر از برنامه‌هايي را كه براي پيوستگي و انس بيشتر با آثار كلاسيك زبان فارسي تدارك ديده‌ايم، حفظ ديباچه گلستان است. اين كار فراهم آوردن زمينه‌اي مناسب براي ارتباط بيشتر مردم با اين آثار است. اين مسابقه بيشتر جنبه نمادين دارد تا به حافظه سپردن آثار برجسته فارسي، رواج يابد.
سه‌شنبه ۲۶ آبان ۱۳۸۸ - ۱۰:۵۸
نظر شما