به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، نشست "بررسي ادبيات داستاني دفاع مقدس؛ فرصت‌ها و تهديدها"، عصر شنبه (26 تير 89)، با حضور داستان‌نويسان و منتقدان، حسين فتاحي، محمدجواد جزيني و قاسمعلي فراست، در سراي اهل قلم برگزار شد.

حسين فتاحي، نخستين سخنران اين نشست، جنگ را نوعي پديده اجتماعي دانست و اظهار داشت: در كتاب‌هاي آموزش داستان‌نويسي، به نويسندگان توصيه مي‌شود به حوادث طبيعي، جنگ‌ها، انقلاب‌ها و بحران‌ها، به عنوان بستري براي نگارش نگاه كنند. بر همين اساس در تمام رمان‌هاي معروف جهان مانند "جنگ و صلح" و "بينوايان"، اين حوادث دستمايه نوشتن شده‌اند.

وي ادامه داد: اين جامعه است كه بايد فرصت ثبت اتفاق‌هاي انساني و ايثارگرانه يا حتي خائنانه را ايجاد كند. زيرا هر يك از اين وقايع، وجهي از وجوه آدمي‌اند كه مي‌تواند در يك قصه جاي گيرد. بنابراين به تعداد انسان‌هايي كه در جنگ تحميلي عراق عليه ايران حضور داشتند و به تعداد لحظه‌هايشان، مواد خامي وجود دارند كه مي‌توانند در اختيار داستان‌نويس قرار گيرند.

خالق رمان "آتش در خرمن"، نبود برنامه فرهنگي را آفت ادبيات و پاك‌كننده فرصت‌ها دانست و خاطر نشان كرد: چگونگي نگارش رمان جنگ و اين كه چطور برخي نويسندگان با امضاي قرارداد براي اثري سفارشي، كاري ضعيف ارايه داده و به ادبيات اين حوزه لطمه مي‌زنند، بايد در قالب اصول برنامه‌هاي فرهنگي بررسي شوند.

سپس محمدجواد جزيني سخنراني خود را با بيان برخي نگراني‌ها آغاز كرد و اظهار داشت: در تمام جهان و هر جايي جنگ رخ مي‌دهد، نويسندگان خود را به آنجا مي‌رسانند. نه به دليل علاقه به جنگ، بلكه براي اين كه جنگ را فرصتي عالي براي نقد وضعيت بشر مي‌دانند. بر همين اساس به جنگ تحميلي عراق عليه ايران نيز به دليل گستردگي حجم اشغال و طولاني بودن از نظر زماني، به عنوان رويدادي انساني نگريسته مي‌شود.

وي با اشاره به بررسي‌اش درباره تمام آثار منتشر شده با موضوع دفاع مقدس از ابتداي جنگ تا سال 1385 گفت: در اين پژوهش به تمام زواياي اين آثار شامل نويسنده، متن، ويراستار، ناشر، سازمان و نهادها و توزيع نگريسته شده است. مهم‌ترين آفت‌هاي ادبيات اين حوزه، مرتبط با نهادهاي مختلفي اند كه به طور موازي در كشور فعاليت مي‌كنند و خود را متولي ادبيات دفاع مقدس مي‌دانند.

خالق كتاب "آب، باد، آتش" با اشاره به توجه خاص اغلب اين نهادها به بالا نشان دادن تعداد چاپ برخي از آثار، درباره غير حرفه‌اي بودن برخي از نويسندگان تصريح كرد: 90 درصد نخستين كتاب‌هاي جنگ، اولين تجربه نويسندگان آن‌ها بوده‌اند. در واقع ادبيات ادبيات جنگ، نوعي فرصت تجربه‌آموزي را براي نويسندگان ايجاد كرد كه اين خود مشكلاتي را براي ادبيات دفاع مقدس به همراه آورده است.

جزيني در ادامه به نبود جريان ادبي سالم به عنوان مشكلي ديگر در عرصه ادبيات جنگ اشاره و خاطر نشان كرد: چاپ كتاب‌هاي اين حوزه توسط نهادهاي پرقدرت، فرصت نقد سالم را از منتقدان حرفه‌اي گرفته و از جلسات نقد چيزي جز معرفي كتاب باقي نگذاشته است.

وي علاوه بر مفيد دانستن برگزاري جشنواره‌هاي متفاوت براي تشويق نويسندگان، آن‌ها را مورد نقد قرار داد و گفت: هزينه برگزاري اين جشنواره‌هاي ادبي بيش از آن چيزي است كه بايد به عنوان كمك به نويسنده براي بالا بردن سطح كيفي آثارش داده شود و اغلب صرف حواشي جشنواره‌ها شده‌اند و هيچ نهادي پاسخگوي اين هزينه‌ها نبوده است. برگزاري همه فصل جشنواره‌هاي ادبي نيز انتشار برخي آثار متوسط را درپي داشته ‌است.

نويسنده كتاب "سفر به شهر زيتون" درباره سانسور در ادبيات جنگ تصريح كرد: هر جنگي سانسور خاص خود را دارد. اما به محض پايان جنگ، فشار امنيتي برداشته شده و نويسندگان فرصت پيدا مي‌كنند، وضعيت انساني آن را نقد كنند كه متاسفانه ادبيات جنگ ما به اين بلوغ نرسيده تا نويسندگان از اين زاويه به جنگ بپردازند.

ادامه نشست "بررسي ادبيات داستاني دفاع مقدس؛ فرصت‌ها و تهديدها" را قاسمعلي فراست از سر گرفت و گفت: مهم‌ترين كاري كه مي‌توان براي احياي ادبيات جنگ انجام داد، تبديل آن به يك "مساله" است. در كشور ما براي ورزش چندين مجله و برنامه تلويزيوني وجود دارد، در حالي كه ادبيات براي ما مساله مهمي نيست و جامعه بي اين دغدغه، جامعه‌اي پرخطر است.

وي با اشاره به ماهيت دفاع مقدس و نقش‌آفريني مردم در آن اظهار داشت: امروز، هماناني كه حماسه آفريدند، نويسندگان جنگند. همان‌گونه كه يك بار تجربه كرديم و جنگ را به مردم سپرديم، داستان جنگ را بايد دست خود آنان بدهيم.

خالق كتاب "آوازهاي ممنوع" با تاكيد بر كنار زدن نگاه دولتي از ادبيات دفاع مقدس و اعتماد به نويسندگاني كه جنگ را تجربه كرده‌اند، درباره چرايي فاصله جوانان امروز از ارزش‌هاي آن فضا، تصريح كرد: استفاده سياسي از جنگ، از علل عدم شناخت و فهم صحيح جوانان از جنگ و رزمندگانند. در واقع ما نتوانستيم فرهنگ دفاع مقدس، آدم‌هاي واقعي و آرمان‌هاي آن را آنطور كه بايد به نسل امروز نشان بدهيم.

قاسمعلي فراست در پايان با تاكيد بر اهميت فرصت‌شناسي گفت: بسياري از رزمندگان، دريايي از ناگفته‌هاي جنگ را با خود بردند. پس اگر دير بجنبيم و حرف‌هاي بازماندگان وقايع دفاع مقدس در خرمشهر، دهلران و كردستان را بيرون نكشيم، غفلت كرده‌ايم.

نشست "بررسي ادبيات داستاني دفاع مقدس؛ فرصت‌ها و تهديدها"، عصر شنبه (26 تير 89)، در سراي اهل قلم برگزار شد.