به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در آذربایجان‌شرقی، کارگاه «نقد و بررسی آثار برگزیده نظامی» با حضور محمد‌حسین مرعشی، مترجم خمسه نظامی در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذرباجیان‌شرقی برگزار شد. 

مرعشی با بیان این‌که نسخه خطی شماره یک‌هزار و 29 خمسه نظامی اکنون در بخش خطی کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می‌شود، گفت: این نسخه در 386 برگ رهلی بزرگ با کاغذ شرقی نگارش شده است و دارای جداول رنگی بوده و به خط نستعلیق نوشته شده و 34 نگاره دارد.
 
وی افزود: جلد نسخه جلد اصلی کتاب نیست و 100 سال بعد از سوی محمد‌صادق جلدساز از صحافان معروف حکومت زندیه درست شده است.
 
وی درباره با این‌که چطور این کتاب سر از پاریس درآورده است، گفت: چنین گفته می‌شود که «ژان باپتیست نیکلا» مترجم سفارت فرانسه در ایران اواخر قرن 19 این کتاب را یا هدیه گرفته یا در تهران خریده و با خود به فرانسه برده و بعد از مرگ او از سوی بیوه‌‌اش به کتابخانه ملی فرانسه فروخته شده است.
 
 

توجه ویژه نگارگران به آثار نظامی
علیرضا قوجه‌زاده، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی در این کارگاه، با اشاره به تعدادی از اشعار نظامی درباره  توحید، خداوند متعال را بزرگترین نقاش هستی دانست.
 
وی گفت: «خمسه» نظامی بعد از شاهنامه فردوسی پر شورترین اثری است که مورد توجه نگارگران شده است، به‌طوری‌که تمام نگارگران حداقل یک نسخه از آثار نظامی را با ذوق و سلیقه خود به تصویر کشیده‌اند.
 
قوجه‌زاده اضافه کرد: کتاب «مخزن ‌الأسرار نظامی» به خط میرعلی هروی که اکنون در  کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می‌شود، دارای دو نگاره به دست محمد، محسن و محمود مذهِّب است که در مکتب بخارا کار شده و دارای حاشیه‌های خاص و الوان مختلف است.
 
استاد ادبیات گفت: این دو نگاره زیبا از دو داستان معروف در خمسه نظامی یکی مربوط به ماجرای انوشیروان و وزیرش در هنگام عبور از منطقه‌ای متوجه صحبت دو مرغ درباره  جهیزیه و تدارکات عروسی فرزندانشان می‌شوند، است که در واقع تلنگری به انوشیروان در بابا وجود روستاهای مخروبه و لزوم رسیدگی به شرایط روستاییان است.  همچنین داستان دوم روایت پیرزنی است که دست به دامن سلطان سنجر شده و به نوعی دادخواهی مردم ایران از بزرگان را مطرح کرده است.

 
 
آثار شاعران ایرانی توسط «سِر ویلیام جونز» به جهان معرفی شده‌اند
 
عبدالله باقری حمیدی، استاد ادبیات دانشگاه تبریز در این کارگاه با اشاره به نقش «سِر ویلیام جونز»، خاورشناس‌، زبان‌شناس‌، ادیب‌ و حقوق‌دان‌ انگلیسی‌ در معرفی آثار شاعران ایرانی در جهان و ترجمه آثار آن‌ها به زبان انگلیسی گفت: او نقش مهمی در شناساندن آثار شاعرانی از قبیل حافظ، خیام و نظامی بر عهده دارد. به‌طوری که به‌وسیله نوشته‌ها و ترجمه‌های او خیام به اندازه شکسپیر در همه جای دنیا شناخته شده است.
 
وی با اشاره به چاپ کتاب‌ «دستورزبان‌ فارسی» از سوی جونز در لندن‌ گفت: به‌دلیل آشنای ناچیز مترجم به زبان فارسی او برای توضیح قواعد دستوری به از غزل‌های‌ حافظ‌ استفاده کرده است.
 
باقری حمیدی گفت: جونز بخشی‌ از اشعار نظامی‌ ازجمله روایت‌هایی از مجموعه «خسرو و شیرین» را به‌طور خلاصه به زبان انگلیسی ترجمه کرده است. همچنین به گفته خودش کتاب «هفت چشمه» را با اقتباس از کتاب «هفت پیکر» نظامی نوشته است و باید گفت این کتاب از نظر ساختاری شبیه «هفت پیکر» نظامی است.
 
کارگاه بایسنقر منشا نشر بسیاری از نسخه‌های قدیمی
 شیوا میهن، نویسنده مقدمه کتاب «خسرو و شیرین» در این مراسم با تاکید بر وجود نگاره‌های متعدد در کتاب‌های نفیس شاعران ایرانی به‌خصوص نظامی گفت: نسخه قدیمی خسرو و شیرین نظامی که به خط اظهر تبریزی در قرن نهم هجری کتابت شده است، ظاهرا دستکاری شده و ابهاماتی در آن وجود دارد؛ ازجمله این‌که هنوز کاملا مشخص نیست کتابت آن به‌دست اظهر تبریزی انجام شده یا شمس تبریزی، اما بر حسب احتمال به اظهر نسبت داده می‌شود. و من این نکته را در مقدمه کتاب یادآور شده‌ام.
 
وی با اشاره به دوران حکومت تیمور لنگ و فتوحات افزود: براساس فتوحات تیمور بسیاری از عالمان، ریاضی‌دانان، هنرمندان و اهالی ادب مجبور به کوچ به سمرقند می‌شدند و همین امر باعث شد تا پس از مدتی یک حرکت هنری غنی در سمرقند شکل بگیرد، گرچه پس از مرگ تیمور، پسرش شاهرخ پایتخت را از سمرقند به هرات منتقل کرده و به‌دلیل علاقه وافر به هنر، کارگاه بایسنقر را به سرپرستی جعفر تبریزی در هرات ایجاد کرد، به‌طوری‌که بسیاری از کتابت‌ها و نگاره‌های قدیمی موجود به دست شاگردان جعفری تبریزی ازجمله محمد هروی و اظهر تبریزی نگاشته شده‌اند.
 
وی ادامه داد: کتابت «مخزن ‌الأسرار نظامی» به خط میرعلی هروی ازجمله این آثار است که اکنون در کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می‌شود.