به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب سال دفاع مقدس، یکی از جوایز ادبی کشور است که تاکنون 18 دوره آن به همت بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شده ‌است. در این رویداد، آثار برتر در بخش‌های مختلف معرفی و تجلیل می‌شوند. نوزدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع ‌مقدس با شعار «حفظ هویت ملی با تولید آثار فاخر»، به بررسی کتاب‌های منتشرشده در سال‌های 1397 و 1398، می‌پردازد. اختتامیه این جشنواره، 18 اسفندماه 1400 خواهد بود.

محمدحسن کریمی‌پور؛ دبیر اجرایی نوزدهمین دوره این جشنواره در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، ضمن تشریح جایگاه و ظرفیت‌های این جایزه در عرصه داخلی و بین‌المللی، به ارائه توضیحاتی درباره تعداد آثار رسیده به دبیرخانه نوزدهمین جشنواره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس و تشریح  روند برگزاری این دوره پرداخت.

این فعال حوزه دفاع مقدس، بیان کرد: برگزاری جشنواره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس در یک بازه زمانی سی و چند ساله، حاکی از این است که متولیان این جایزه ادبی - بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس - بر این امر مقدس اهتمام داشته‌اند. خیلی از جوایز ادبی را شاهد بوده‌ایم که برگزار شده‌، اما به سرانجام نرسیده‌اند و پس از مدتی متوقف شده‌اند. در بین اهالی فرهنگ و ادبیات، اعتقاد بر این است که جایزه ادبی انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس در تراز کتاب سال جمهوری اسلامی است و هیچ جایزه‌ای با این همه ابعاد و شاخصه‌های مختلف وجود ندارد. 

وی در بیان ظرفیت‌های این جشنواره برای حضور در عرصه دفاع مقدس، گفت: این جایزه ظرفیت دارد که به‌راحتی در موضوع دفاع مقدس و مقاومت در عرصه بین‌الملل گسترش یابد و این اولین مسأله‌ای است که تأکید دارم به آن توجه شود. بنابراین می‌توان گفت این رخداد مهم فرهنگی شاخصه‌ها و استانداردهای لازم برای حضور در سطح بین‌المللی را دارد. امروزه ادبیات دفاع مقدس و مقاومت در سراسر جهان گسترده شده و با تألیف‌هایی که وجود دارد و فعالیت ناشران جهان اسلام، ظرفیت بین‌المللی شدن را دارد، ولی نیازمند بحث ساختاری است که بتواند در این عرصه اعلام حضور کند.

کریمی‌پور با تأکید بر لزوم تثبیت جایگاه این جایزه به‌عنوان یک جایزه رسمی در کشور، اظهار کرد: برای رسمیت‌بخشی این رخداد فرهنگی و قرار دادن آن در تقویم فعالیت‌های فرهنگی ملی و ثبت آن در شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی، نیازمند توجه تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان، به‌ویژه شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی است، زیرا جایزه‌ای که امروز درموردش صحبت می‌کنیم، هنوز در کشور  برایش یک جایگاه قانونی متصور نیستند. این جایزه باید در کشور ما تبدیل به یک جایزه رسمی شود. بدین‌منظور در گام اول باید یک مطالبه‌گری از سوی متولی برگزاری آن یعنی بنیاد حفظ آثار صورت پذیرد. رسانه‌ها با بهره‌گیری از نقطه‌نظرات کارشناسان و دست‌اندرکاران این حوزه و با پرداختن به ابعاد مختلف ضرورت ثبت و حضور این جایزه در سطح بین‌المللی، کمک شایان توجهی به مبحث رسمیت‌بخشی این رخداد فرهنگی کنند. البته ماندگاری‌ این رویداد بستگی به رسمیت ندارد، اما گسترش آن و قرار گرفتن در تقویم جوایز بین‌المللی، نیازمند این موضوع است.
 


دبیر اجرایی نوزدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، افزود: سومین مبحث مورد نظر این است که جوایز مختلف در حوزه دفاع مقدس وجود دارد. البته شاید تکثر جوایز ادبی، از جهاتی خوب باشد، ولی حتما نیازمند دبیرخانه و مرکزی است که به نحوی آن‌ها را هدایت کند. این جایزه می‌تواند به‌عنوان یک الگوی موفق در این مسیر نقش‌آفرینی کند. اصلا بحث حذف دیگر جوایز مدنظر نیست، بلکه ارتقابخشی در سطح کمی و کیفی باید صورت پذیرد و این مهم زمانی حاصل می‌شود که جوایز ادبی در یک دبیرخانه مرکزی ساماندهی شوند. چه بسا تجارب خوبی منتقل شود و از تکرار عدم موفقیت‌ها جلوگیری کنیم و حرکت شتابداری به سمت استانداردسازی جوایز ادبی داشته باشیم. نواقص احتمالی جوایز ادبی در حوزه ادبیات دفاع مقدس با این هم‌پوشانی مرتفع می‌شود.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به رویکرد و شعار این دوره از جشنواره، گفت: نوزدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس با رویکرد توجه خاص به بیانات مقام معظم رهبری شروع شد. شعار این دوره «حفظ هویت ملی با تولید آثار فاخر» برگرفته از سخنان معظم‌له است. این دوره در تیرماه 1400 با صدور احکام برای دبیران علمی، اجرایی و دبیرخانه کار خود را آغاز کرد. بلافاصله فراخوان این جایزه در تیرماه از طریق خبرگزاری‌ها، جراید، کانال‌های مختلف مجازی، سایت‌های ناشران فعال و ... منتشر شد. در همین راستا کنفرانس خبری و مصاحبه با خبرگزاری‌ها صورت شد و برای به بیش از 315 ناشر فعال نامه ارسال شد. زمان فراخوان نیز طی دو دوره تمدید شد.

کریمی‌پور ادامه داد: می‌دانیم یکی از اموری که به جوایز ادبی اعتبار می‌بخشد، جامعیت بخشیدن به آثاری است که باید داوری شوند، بدین معنا که هیچ اثری از قلم نیفتد. بدین‌منظور تصمیم گرفتیم لیست جامعی از کتاب‌های منتشرشده طی سال‌های 98 - 1397 در حوزه دفاع مقدس، مقاومت و مدافعان حرم تهیه کنیم. به پنج مرکز رسمی مرتبط ازجمله خانه کتاب و ادبیات ایران، کتابخانه ملی، کتابخانه تخصصی دفاع مقدس(حوزه هنری)، کتابخانه ایثار و شهادت (بنیاد شهید) و موزه دفاع مقدس مراجعه کردیم. پنج لیست متنوع و مختلف دریافت و پالایش شد. در نگاه اول، این لیست ثبت بیش از 6 هزار اثر را به ما نشان می‌داد، ولی در پالایش اولیه به این نتیجه رسیدیم که چهار هزار و 340 اثر در بازه زمانی 98 - 1397 در این فهرست‌ها ثبت شده که پس از راستی‌آزمایی و کنترل نهایی لیست مذکور با کتاب‌های ارسال شده به دبیرخانه نوزدهمین دوره، لیست نهایی کتاب‌های دفاع مقدس، مقاومت و مدافعان حرم سال‌های مذکور به بیش از 2957 عنوان رسیدیم.

دبیر اجرایی نوزدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، در این زمینه توضیح داد: یعنی در این بازه زمانی توسط 567 ناشر بیش از 2957 عنوان کتاب دفاع مقدس، مقاومت و مدافعان حرم منتشر شده است. در زمینه تهیه آثار برای داوری با سه مشکل مواجه بودیم؛ یکی به‌دلیل تأخیر زمانی دو ساله که در برگزاری نوزدهمین دوره داشتیم. دسترسی ما به کتاب‌های سال 97 محدود شد. بحث دوم این‌که ناشران با وضعیت کنونی اقتصاد نشر به سمت چاپ دیجیتال و آن‌هم نسخه‌های محدود رفته‌اند، به‌گونه‌ای که حتی خود ناشران برخی از کتاب‌های فیزیکی آثار منتشرشده خود را هم نداشتند. مشکل دیگر این بود که برخی از ناشران در نقاط مختلف و دورافتاده کشور با دغدغه‌هایی که دارند به انتشار آثار اهتمام داشتند، ولی به این دلیل که بانک اطلاعاتی کامل و صحیحی از آدرس، نام مدیرمسئول و کانال مطمئن برای ارتباط با آن‌ها نداشتیم، لذا نتوانستیم تمامی کتاب‌های منتشرشده در سال‌های 98 – 1397 را به‌صورت کامل تهیه کنیم؛ ولی با همه این موضوعات توانستیم به بیش از 89 درصد آثار دسترسی پیدا کنیم.

وی در ادامه بیان کرد: در انتهای شهریور که مطمئن شدیم بیشتر کتاب‌های مربوطه تهیه شده، شروع به تقسیم‌بندی کتاب‌ها در 19 شاخه داوری کردیم، داوری آثار نیز از مهرماه شروع شد. دبیرخانه در قالب سه کمیته پشتیبانی، روابط عمومی و علمی فعالیت‌های خود را دنبال کرد. در کنار داوری کتاب‌ها درنظر داشتیم که نشست‌های تخصصی را برای دو منظور برگزار کنیم؛ اولین موضوع محوری در نشست‌های تخصصی، تبیین مباحث و شعارهایی بود که در این دوره برگزیده بودیم؛ مبحث هویت ملی و نقش ادبیات دفاع مقدس در رابطه با تبیین و تقویت آن، مولفه‌ها و مشخصات اثر فاخر در حوزه ادبیات دفاع مقدس، مقاومت و مدافعان حرم بود. موضوع و محور بعدی نشست‌های تخصصی، بحث پرداختن به موضوعات مطروحه در حوزه‌های تخصصی ادبیات دفاع مقدس و مقاومت بود. در این راستا بیش از 35 نشست تخصصی با همکاری بسیار خوب موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد. متون این نشست‌‌ها در قالب یک کتاب در اوایل سال 1401 منتشر خواهد شد.



کریمی‌پور با اشاره به دیگر اتفاق حوزه اجرایی این جایزه ادبی، گفت: سعی کردیم بدنه اصلی نشر دفاع مقدس را در مسائل اجرایی مشارکت دهیم و این مشارکت تنها برای دریافت کتاب نبود. یکی از مباحث این بود که ناشران با رغبت در برگزاری جشنواره سهیم شوند و سعی کردیم از مدیران نشرهای موفق در میزگردها و کارگروه‌ها دعوت کنیم تا درمورد موضوعات مختلف گفت‌وگو و بحث صورت گیرد و آسیب‌ها بررسی شوند. گستره این گفت‌‌وگوها را به بدنه نشر نیز بردیم. ما فقط برگزارکننده نبودیم، زیرا برخی مراکز مثل مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس مشتاق شدند که این مباحث را پیگیری کنند. اندیشکده‌ پایداری حوزه هنری نیز تاکنون هفت نشست تخصصی با موضوعات مختلف هویت ملی برگزار کرده است. بنابراین برای سازمان‌های مختلف انگیزه ایجاد شد که در این زمینه ورود کنند و این از شاخصه‌های مردمی‌کردن این برنامه بود. به‌نظر من این دوره برتر از ادوار گذشته بوده، چراکه یکی از مباحث موفقیت را ورود عوامل اجرایی و بدنه نشر در برگزاری دوره می‌دانم. این فرایند ادامه دارد تا به انجام نهایی این رخداد فرهنگی که برگزاری  اختتامیه است، منتهی شود.

دبیر اجرایی نوزدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، در ادامه درباره روند اجرایی و کمیت برگزاری این دوره، اظهار کرد: در دوره هجدهم انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، کتاب‌های منتشرشده در سال‌های 95 و 96 بررسی شد و در این دوره کتاب‌های منتشرشده در سال‌های 97 و 98 مورد بررسی و داوری قرار گرفت. در این دوره کتاب‌های منتشرشده از نظر کمی با 6/23 درصد افزایش تولید همراه بوده‌ است. یکی دیگر از موضوعات قابل‌توجه در این دوره، توجه بسیاری از ناشران به مبحث کتاب‌آرایی و مهندسی کتاب بوده که رشد چشمگیری داشته است. مبحث قابل ذکر بعدی، همکاری و همگرایی ناشران با یکدیگر در تولید، انتشار و توزیع آثار حوزه دفاع مقدس است. آخرین موضوعی که در این فرصت لازم است به آن اشاره شود، توجه و اهتمام ناشران در حضور و عرضه آثار دفاع مقدس، مقاومت و مدافعان حرم در سطح بین‌الملل است. ورود ناشر در مسیر ترجمه آثار و عرضه آن به دیگر کشورها، نویدبخش انتقال فرهنگ گرانقدر دفاع مقدس به مخاطبان علاقه‌مند در عرصه بین‌المللی است، به‌گونه‌ای که با رشد قابل‌توجهی از آثار ترجمه‌شده در سال جاری مواجه بودیم، اما همین که آثار در عرصه بین‌المللی ورود کرده‌اند، خودش نقطه امید در حوزه ترجمه آثار دفاع مقدس است.