محمدرضا سرشار رضا رهگذر، نویسنده، پژوهشگر، منتقد ادبی و گوینده رادیو در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره ضرورت‌های ترجمه و چاپ آثار ایرانی به زبان‌های دیگر دنیا گفت: اولین کاری که یک اثر ترجمه شده می‌کند این است که تاثیر آن اثر را به اندازه گستره مخاطبان آن در زبان‌های مختلف افزایش می‌دهد. هر نویسنده‌ای علاقه دارد آثارش محصور در کشور و زبان خودش نباشد و به زبان‌ها و فرهنگ‌های دیگر دنیا که به نوعی با زبان و ادبیات فارسی ایران قرابت دارد ترجمه و چاپ شود. اگر این اتفاق بیفتد و کتاب‌های نویسندگان فارسی زبان به زبان‌های دیگر ترجمه شود مسیر ارتباط و تعامل با ناشران خارجی و مخاطبان بین‌المللی هموارتر می‌شود.
وی با تاکید براینکه ادبیات داستانی یکی از مقوله‌هایی است که سعی می‌کند زندگی و آداب و رسوم ملت‌ها را جز به جز به تصویر بکشد و تاثیرش بسیار بیشتر از آثار دیگر است، بیان کرد: جامعه ایرانی در گذشته کتاب‌های زیادی ازجمله رمان و داستان‌های بلند از نویسندگان خارجی مطالعه کرده و به طبع با فرهنگ و آداب و رسوم آن کشورها آشنایی پیدا کرده است. حیف است که زبان و ادبیات کهن فارسی و آثار فاخر شاعران و نویسندگان معاصر و کهن ایرانی به زبان‌های زنده دنیا ترجمه و معرفی نشود.
او درباره ضرورت معرفی فرهنگ بین ملت‌ها از طریق ترجمه آثار ادبیات داستانی اظهار کرد: وقتی فرهنگ کشورها از طریق کتاب به یکدیگر معرفی شوند بخصوص فرهنگ ایران و پاکستان که به دلیل زبان مشترک فارسی و اردو هم کیش و دارای سابقه مشترک طولانی هستند، یک نوع نزدیکی بین مردم دو کشور ایجاد می‌شود. وقتی ما آثار فرهنگ‌های غربی بسیار دور_ که هیچ قرابت جغرافیایی با ایران ندارند_را می‌خوانیم، احساس خوبی به ما دست می‌دهد گویا مردم آن کشورها را می‌شناسیم. در همه آثار ترجمه‌ای متوجه می‌شویم که انسان‌ها روی این کره خاکی یک اصل و یک منشاء دارند. یا خواهر و برادرند یا پدر و مادرند و با وجود ضعف‌ها و قوت‌ها، بیم و امیدهای مشترک درست مثل هم هستند و همین موضوع به ارتقای صلح جهانی کمک خواهد کرد.
سرشار اضافه کرد: در زمانه‌ای که این همه تبلیغات منفی از طرف سیاست‌مداران و سرمایه‌داران غربی برای ایجاد ناامنی کینه و نفرت دشمنی میان ملت‌ها و رسیدن به اهداف خودشان انجام می‌گیرد، ترجمه آثار فاخر ادبیات داستانی ایران می‌تواند مانند یک پادزهر عمل کند و توطئه‌های دشمنان را خنثی کند.
او با بیان اینکه آثار ترجمه‌ای می‌تواند به ارتقای صلح جهانی کمک کند، مطرح کرد: آن چیزی که هدف نهایی و غایی بشریت است و در آخرالزمان اتفاق خواهد افتاد همان صلح جهانی بین ملت‌هاست زمانی‌که دیگر مرزهای زبانی، مکانی، عقیدتی از بین می‌رود و مردم یک ملت واحده می‌شوند، همان امت واحدی که در زمان پیامبر گرامی اسلام (ص) تازه پا به عرصه وجود نهاد.
این نویسنده معاصر کشورمان در ادامه عنوان کرد: انسان‌ها معمولا کنجکاو هستند و دوست دارند از فرهنگ‌های دیگر سر دربیاورند و از نحوه زندگی، آداب و رسوم مردم کشورهای دیگر بیشتر بدانند؛ من فکر می‌کنم ادبیات داستانی به بهترین شکل این رسالت را به انجام می‌رساند.
وی درباره کمی آثار ترجمه‌ای فارسی به زبان اردو نیز اظهار کرد: در طی نزدیک به صد سال که از نهضت ترجمه جدید ادبیات داستانی در ایران می‌گذرد شاید تعداد آثاری که نویسندگان پاکستانی به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند به تعداد انگشتان دست هم نرسد و این یک ضعف حساب می‌شود که با نهضت ترجمه می‌توان این ضعف را به نقطه قوت تبدیل کرد.
او با اشاره به اینکه باید برای ترجمه آثار ادبیات داستانی ایران نهضتی تشکیل بدهیم و آثاری را ترجمه کنیم که مورد رضایت و اقبال مردم کشورهای دیگر قرار گیرد در رابطه با گسترش آثار ترجمه‌ای ادبیات داستانی کشورهای غربی هشدار داد و افزود: امروزه می‌بینید که هزاران اثر به زبان انگلیسی، فرانسوی نوشته شده و همین آثار به زبان فارسی ترجمه شده است؛ در بین جوانان ایرانی رمان‌های خارجی از محبوبیت خیلی خوبی برخوردار شده است. می‌خواهم بگویم غرب زدگی از همینجا شروع می‌شود؛ هنگامی که هزاران آثار ادبیات داستانی و رمان در سراسر جهان به زبان انگلیسی و سپس فارسی ترجمه می‌شود و این آثار توسط جوانان ایرانی مطالعه می‌شوند و به غرب‌زدگی در پوشش و افکار آنها منجر می‌شود. تمام دشمنی‌ها، سوتفاهم‌ها بین ملت‌ها با ترجمه آثار ادبیات داستانی‌ها آنها به زبان فارسی و برعکس رفع خواهد شد. چون ملت‌ها همدیگر را نمی‌شناسند و همین عدم شناخت باعث کینه و کدورت می‌شود.
این فعال رسانه‌ای در ادامه سخنان خود درباره نشست‌های نمایشگاه کتاب سی‌وسوم بیان کرد: می‌توان این نشست‌ها را که در زمره برنامه‌های فرهنگی نمایشگاه کتاب است به روزهای خاصی از دوازده ماه سال در مکانی مناسب که برای این کار در نظر گرفته می‌شود، اختصاص داد تا هم شان سخنرانان حفظ شود و هم مردم بتوانند از این برنامه‌ها استفاده خوبی داشته باشند.
وی برگزاری سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صورت مجازی و حقیقی را تامین کننده عدالت فرهنگی دانست و افزود: کرونا باعث شد بسیاری از ظرفیت‌های فضای مجازی در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در بحث آموزش علنی شود و تامین عدالت نسبی را در حوزه فرهنگ محقق کند.
محمدرضا سرشار در پایان گفت: در گذشته این طور بود که علاقه‌مندان به این کالای فرهنگی، چاره‌ای جز طی کردن مسافت زیاد برای تهیه آن نداشتند ولی با وجود فضای مجازی مردم می‌توانند کتاب‌های مورد علاقه خود را ببیند و انتخاب کنند.
وی با تاکید براینکه ادبیات داستانی یکی از مقوله‌هایی است که سعی می‌کند زندگی و آداب و رسوم ملت‌ها را جز به جز به تصویر بکشد و تاثیرش بسیار بیشتر از آثار دیگر است، بیان کرد: جامعه ایرانی در گذشته کتاب‌های زیادی ازجمله رمان و داستان‌های بلند از نویسندگان خارجی مطالعه کرده و به طبع با فرهنگ و آداب و رسوم آن کشورها آشنایی پیدا کرده است. حیف است که زبان و ادبیات کهن فارسی و آثار فاخر شاعران و نویسندگان معاصر و کهن ایرانی به زبان‌های زنده دنیا ترجمه و معرفی نشود.
او درباره ضرورت معرفی فرهنگ بین ملت‌ها از طریق ترجمه آثار ادبیات داستانی اظهار کرد: وقتی فرهنگ کشورها از طریق کتاب به یکدیگر معرفی شوند بخصوص فرهنگ ایران و پاکستان که به دلیل زبان مشترک فارسی و اردو هم کیش و دارای سابقه مشترک طولانی هستند، یک نوع نزدیکی بین مردم دو کشور ایجاد می‌شود. وقتی ما آثار فرهنگ‌های غربی بسیار دور_ که هیچ قرابت جغرافیایی با ایران ندارند_را می‌خوانیم، احساس خوبی به ما دست می‌دهد گویا مردم آن کشورها را می‌شناسیم. در همه آثار ترجمه‌ای متوجه می‌شویم که انسان‌ها روی این کره خاکی یک اصل و یک منشاء دارند. یا خواهر و برادرند یا پدر و مادرند و با وجود ضعف‌ها و قوت‌ها، بیم و امیدهای مشترک درست مثل هم هستند و همین موضوع به ارتقای صلح جهانی کمک خواهد کرد.
سرشار اضافه کرد: در زمانه‌ای که این همه تبلیغات منفی از طرف سیاست‌مداران و سرمایه‌داران غربی برای ایجاد ناامنی کینه و نفرت دشمنی میان ملت‌ها و رسیدن به اهداف خودشان انجام می‌گیرد، ترجمه آثار فاخر ادبیات داستانی ایران می‌تواند مانند یک پادزهر عمل کند و توطئه‌های دشمنان را خنثی کند.
او با بیان اینکه آثار ترجمه‌ای می‌تواند به ارتقای صلح جهانی کمک کند، مطرح کرد: آن چیزی که هدف نهایی و غایی بشریت است و در آخرالزمان اتفاق خواهد افتاد همان صلح جهانی بین ملت‌هاست زمانی‌که دیگر مرزهای زبانی، مکانی، عقیدتی از بین می‌رود و مردم یک ملت واحده می‌شوند، همان امت واحدی که در زمان پیامبر گرامی اسلام (ص) تازه پا به عرصه وجود نهاد.
این نویسنده معاصر کشورمان در ادامه عنوان کرد: انسان‌ها معمولا کنجکاو هستند و دوست دارند از فرهنگ‌های دیگر سر دربیاورند و از نحوه زندگی، آداب و رسوم مردم کشورهای دیگر بیشتر بدانند؛ من فکر می‌کنم ادبیات داستانی به بهترین شکل این رسالت را به انجام می‌رساند.
وی درباره کمی آثار ترجمه‌ای فارسی به زبان اردو نیز اظهار کرد: در طی نزدیک به صد سال که از نهضت ترجمه جدید ادبیات داستانی در ایران می‌گذرد شاید تعداد آثاری که نویسندگان پاکستانی به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند به تعداد انگشتان دست هم نرسد و این یک ضعف حساب می‌شود که با نهضت ترجمه می‌توان این ضعف را به نقطه قوت تبدیل کرد.
او با اشاره به اینکه باید برای ترجمه آثار ادبیات داستانی ایران نهضتی تشکیل بدهیم و آثاری را ترجمه کنیم که مورد رضایت و اقبال مردم کشورهای دیگر قرار گیرد در رابطه با گسترش آثار ترجمه‌ای ادبیات داستانی کشورهای غربی هشدار داد و افزود: امروزه می‌بینید که هزاران اثر به زبان انگلیسی، فرانسوی نوشته شده و همین آثار به زبان فارسی ترجمه شده است؛ در بین جوانان ایرانی رمان‌های خارجی از محبوبیت خیلی خوبی برخوردار شده است. می‌خواهم بگویم غرب زدگی از همینجا شروع می‌شود؛ هنگامی که هزاران آثار ادبیات داستانی و رمان در سراسر جهان به زبان انگلیسی و سپس فارسی ترجمه می‌شود و این آثار توسط جوانان ایرانی مطالعه می‌شوند و به غرب‌زدگی در پوشش و افکار آنها منجر می‌شود. تمام دشمنی‌ها، سوتفاهم‌ها بین ملت‌ها با ترجمه آثار ادبیات داستانی‌ها آنها به زبان فارسی و برعکس رفع خواهد شد. چون ملت‌ها همدیگر را نمی‌شناسند و همین عدم شناخت باعث کینه و کدورت می‌شود.
این فعال رسانه‌ای در ادامه سخنان خود درباره نشست‌های نمایشگاه کتاب سی‌وسوم بیان کرد: می‌توان این نشست‌ها را که در زمره برنامه‌های فرهنگی نمایشگاه کتاب است به روزهای خاصی از دوازده ماه سال در مکانی مناسب که برای این کار در نظر گرفته می‌شود، اختصاص داد تا هم شان سخنرانان حفظ شود و هم مردم بتوانند از این برنامه‌ها استفاده خوبی داشته باشند.
وی برگزاری سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صورت مجازی و حقیقی را تامین کننده عدالت فرهنگی دانست و افزود: کرونا باعث شد بسیاری از ظرفیت‌های فضای مجازی در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در بحث آموزش علنی شود و تامین عدالت نسبی را در حوزه فرهنگ محقق کند.
محمدرضا سرشار در پایان گفت: در گذشته این طور بود که علاقه‌مندان به این کالای فرهنگی، چاره‌ای جز طی کردن مسافت زیاد برای تهیه آن نداشتند ولی با وجود فضای مجازی مردم می‌توانند کتاب‌های مورد علاقه خود را ببیند و انتخاب کنند.
نظر شما