خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)- به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم نمايشگاه كتاب تهران، محمود سالك، مدير انتشارات كلام، در ابتداي اين نشست به نكات مثبت حوزه نشر كودك و نوجوان در دو دهه اخير اشاره كرد و گفت: «افزايش تعداد ناشراني كه به طور تخصصي براي كودكان و نوجوانان به ويژه در حوزه علمي كار مي كنند يكي از نكات مثبتي است كه طي دو دهه اخير شاهد آن بوده ايم. يكي ديگر از نكات مثبت، بالا رفتن تنوع و كيفيت كتاب‌هاي كودكان و نوجوانان است كه تا پيش از اين شاهدش نبوديم. افزايش تعداد عناوين هم موضوعي است كه بايد به آن اشاره كرد. البته برخي دوستان اعتقاد دارند كه امروزه شمارگان كتاب‌هاي كودك و نوجوان كمتر از دهه 60 است اما واقعيت اين است كه اكنون تعداد عناوين در موضوعات خاص بسيار متعدد و متنوع است بنابراين نبايد انتظار داشته باشيم كه كتاب‌ها در شمارگاني مانند دهه 60 منتشر شوند.»
اين ناشر ورود ناشران به حوزه‌هايي مانند علوم انساني واجتماعي براي كودكان و نوجوانان را نكته مثبتي دانست و ادامه داد: «ورود ناشران به حوزه‌هايي نظير علوم انساني براي كودكان و نوجوانان، موضوعي است كه قبلاً شاهد آن نبوديم، اما اكنون برخي از دوستان به طور تخصصي وارد اين حوزه شده‌اند. در زمينه تاليف كتاب‌هاي علمي نيز خوشبختانه جرقه‌هايي زده شده. اگرچه فعلاً در اين زمينه شرايط خوب و مطلوبي نداريم اما تا كنون شاهد انتشار آثار تاليفي ارزشمندي بوده ايم كه نشان‌دهنده توجه ناشران به كتاب‌هاي تاليفي است.»
مجيد عميق، مترجم آثار علمي كودكان و نوجوانان يكي ديگر از كارشناسان حاضر در اين جلسه بود. او درباره ادبيات غير داستاني كودك و نوجوان گفت: «در تقسيم‌بندي ادبيات كودكان و نوجوانان، در كنار داستان‌هاي تاريخي، مذهبي، فانتزي و پريان، بخشي به نام ادبيات آگاه ساز وجود دارد كه عموماً به ادبيات غير داستاني اطلاق مي‌شود و طيف وسيعي را از رياضيات، علوم تجربي، هنر و حتي سرگذشت‌نامه را شامل مي شود. كتاب‌هايي با موضوعات علمي دراين طيف قرارمي‌گيرند.»
وي در ادامه گفت: «اگر بخواهيم منحني رشد كتاب‌هاي علمي كودك و نوجوان را رسم كنيم، بيشترين رشد كمي و كيفي را در دهه 80 داشته است. تعداد و عناوين اين كتاب‌ها زياد بوده و شمارگان‌شان هم سير صعودي را طي كرده اند؛ اما در اين زمينه بايد چند نكته را يادآور شد كه يكي از آن‌ها تقليد ناشران از هم در زمينه توليد كتاب‌هاي علمي است. اين موضوع موجب تشابه موضوعي كتاب‌ها ميان ناشران شده كه اگر كمي خلاقيت و نوآوري به خرج دهند ديگر شاهد تشابه كتاب‌ها نخواهيم بود.»
عميق، برخي جنبه‌هاي نشر كتاب‌هاي علمي كودك و نوجوان را نيازمند توجه بيشتر دانست و گفت: «كيفيت محتوايي، توجه به استانداردهاي ظاهري، صحت علمي مطالب و ويرايش علمي متون، مباحثي اند كه در ترجمه كتاب‌هاي علمي كودك و نوجوان نيازمند دقت و كالبد شكافي بيشترند.»
محمود سالك در ادامه به ضعف‌هاي بازار نشر كتاب‌هاي علمي كودك و نوجوان نيز اشاره كرد و اظهار داشت: «در برابر نكات مثبت، ضعف‌هايي نيز داريم كه برخي از آن‌ها بسيار اساسي و مهم اند. مانند نبود تسلسل مطالعات علمي. در حوزه كتاب‌هاي علمي كودكان و نوجوانان، مخاطبان نيازمند تسلسل مطالعاتي اند و بايد مجموعه كتاب‌هايي را كه مكمل يكديگرند،در اختيار داشته باشند؛ اما در بازار نشر ما عليرغم رغبت مخاطبان، چنين چيزي ديده نمي‌شود؛ من دليل اين موضوع را «نشر تصادفي» مي‌دانم؛ به اين معني كه ناشران ما بر اساس نيازسنجي و خلاءهايي كه در نشرمان وجود دارد عمل نمي‌كنند و مبناي كارشان كتاب‌هايي است كه سهل و آسان به دستشان رسيده و اين يكي از ضعف‌هاي جدي حوزه نشر كتاب‌هاي علمي است كه كودكان و نوجوانان ما را آزار مي‌دهد، زيرا اگر مطالعه علمي مسير رو به رشد خود را طي نكند، بچه‌ها سرخورده و نااميد مي‌شوند و بهره لازم را از موضوع مورد علاقه‌شان نمي‌برند.»
سالك، افت كيفيت محتوايي برخي آثار علمي را يكي ديگر از آفت‌هاي بازار نشر اين كتاب‌ها دانست و تصريح كرد: «در سطوح عمومي كه كتاب‌ها متوسط و معمولي‌اند، شاهد كاهش كيفيت محتواي كتاب‌ها هستيم. متاسفانه برخي ناشران ما دچار ساده‌انگاري در ترجمه كتاب‌هاي علمي براي كودكان و نوجوانانند و گمان مي كنند اين كار نياز به مترجم حرفه‌اي ندارد، اما بايد گفت اكنون به دليل همين ساده‌انگاري كتاب‌هايي منتشر مي‌شوند كه اطلاعات صد در صد اشتباه را به مخاطب منتقل مي‌كنند. من اين كار را يك جنايت مي‌دانم زيرا مخاطب ما به‌خصوص كودكان، امكان شناسايي اطلاعات اشتباه را ندارند. دقت بيشتر در ترجمه و به كار گيري مترجمان حرفه‌اي در اين حوزه كه چندان هم اقتصاد ناشر را تهديد نمي‌كند، مي‌تواند از توليد چنين كتاب‌هايي جلوگيري كند.»
عميق نيز ورود افراد غير حرفه‌اي به حوزه ترجمه كتاب‌هاي علمي را از مشكلات اين حوزه دانست و گفت: «بعد از صحت علمي ترجمه، مهم‌ترين موضوعي كه بايد به آن توجه داشت، اشراف و آشنايي مترجم با ادبيات كتابي است كه ترجمه مي‌كند. متاسفانه برخي از ناشران ما ميان مترجم حرفه‌اي و پر تلاش با مترجمي غير حرفه‌اي تفاوتي قائل نيستند و كتاب را پس از ترجمه به ويراستار علمي نمي‌سپارند. همين موضوع باعث شده تا ناشراني كه كتاب‌هاي علمي كودك و نوجوان را به درستي منتشر مي‌كنند از تعداد انگشتان دست تجاوز نكند.»
اين مترجم درباره راهكارهاي حل اين مشكلات گفت: «بايد بين ناشران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تعامل ايجاد شود تا از تجربه‌هاي يكديگر بيشتر استفاده كنند و خلاءهاي موجود در بازار نشر برطرف شود. مترجمان نيز بايد دقت بيشتري به خرج دهند و ناشران هم كتاب‌ها را براي ويرايش به ويراستاران علمي بسپارند. چرا كه بسيار شاهد بوده‌ايم ويراستاري ادبي باعث مخدوش شدن محتواي علمي كتاب شده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز بايد جلسه‌هاي نقد كتاب را به طور جدي پيگيري كند. نقد كتاب‌هاي علمي كودكان و نوجوانان، مي‌تواند به مثابه دارو عمل كند و محيط ناامني را كه در اين حوزه ايجاد شده پاك‌سازي كند. وقتي پيشكسوتان و متخصصان، كتاب‌ها را نقد كنند، ناشران ديگر اشتباهات گذشته خود را تكرار نخواهند كرد.»
محمود سالك نيز دراين‌باره گفت: «نقد جدي و مستمر كتاب‌هاي علمي، يكي از راه‌هايي است كه مي‌توان با استفاده از آن بر مشكلات كتاب‌هاي علمي كودك و نوجوان غلبه كرد و تا هنگامي كه ناشران، مترجمان و مولفان به دليل اطلاعات اشتباهي كه به مخاطبان مي‌دهند بازخواست نمي‌شوند، وضع به همين‌گونه مي‌ماند. پس موضوع نقد بايد به صورت يك جريان مستمر و مفيد ايجاد شود. ما حتي مي‌توانيم دركنار معرفي بهترين كتاب‌ها و ناشران در جشنواره‌هاي گوناگون، بدترين‌ها را نيز معرفي كنيم و اجازه ندهيم كه برخي، با ساده‌انگاري توليد كتاب علمي براي كودكان و نوجوانان، به آن‌ها لطمه بزنند. اگر كتاب‌ها نقد و ضعف‌هايشان منعكس شود، ناشران متوجه مسؤوليت مهم خود در برابر آنچه به كودكان و نوجوانان منتقل مي‌كنند، خواهند شد.»
اين نشست بعد از ظهر امروز(20 ارديبهشت ماه) در سراي اهل قلم كودك و نوجوان نمايشگاه كتاب برگزار شد.
بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، تا 24 ارديبهشت در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.
سه‌شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ - ۱۹:۲۲
نظر شما