به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، جمال‌الدین محمدبن آقا حسین معروف به «جمال المحققین» كه تاريخ ولادتش به طور دقيق معلوم نيست، اصالتاً خوانساری بود و در اصفهان پرورش یافت.
جمال الدين فرزند محقق خوانساری معروف به آقا جمال «محقق خوانساری» یکی از بزرگترين علمای شيعه در قرن دوازدهم هجری است. او از محضر پدر دانشمندش، محقق سبزواری و ديگر استادان اصفهان به کمالات علمی نايل شد و در علم کلام، منطق و فلسفه، حکمت، فقه و اصول، تفسير و ... بعد از پدر یگانه عصر خويش شد.
علامه خوانساری، صاحب روضات درباره وي نوشته است: «آقا جمال در روزگار خود رياست تدريس را به عهده داشت و از برکات انفاسش گروهی از فضلا و اعيان به عالی‌ترين مقامات علمی نايل آمدند. او دانشمندی ظريف، خوش طبع، نيکو چهره، جليل القدر و با انديشه متنفذ و بزرگوار بود و آنی از اشتغال به علم غافل نبود ... محصلين خويش را به درس مدام تشويق می‌نمود و به‌دان‌ها می‌گفت؛ عزيزان من بدانيد در سايه پشتکار و اشتغال به تحصيل شما از آقا جمال کمتر نيستيد.»
معاصرش شيخ حر عاملی در کتاب «امل» او را به عنوان حکيمی دانشمند و فقيهی فاضل ستوده و محدث نوری و محدث قمی نيز در آثار خود به دنبال جمال معنويش رفته‌اند.
تسلط عالی «علامه آقا جمال خوانساري» بر فقه، اصول، فلسفه و مهارت او در آفریدن آثاری زرین در ادبیات فارسی، زبانزد خاص و عام بود.
آقا جمال شرحی بر شفا و اشارات ابن سينا نوشت و شرايع، معالم، شرح لمعه، تهذيب و مختصر الاصول را نيز حاشيه زد و شرحی فارسی بر مفتاح الفلاح در ادعيه به رشته تحرير درآورد.
اين اديب دانشمند، قرآن مجيد و صحيفه سجاديه را ترجمه كرد و شرحی بر غرر و درر آمدی زد. آقا جمال حاشيه‌ای بر كتاب «من لا یحضره الفقيه» نوشت و فصول مختار سيدمرتضی را ترجمه كرد. وي در اصول دين و امامت نيز کتابی مفيد به رشته تحرير درآورد.
اين دانشمند نيکو صورت و نيکو سيرت در شب بيست و ششم رمضان (ليلة القدر) سال 1125 درگذشت و پيكرش را در تکيه خوانساری‌ها در تخت فولاد اصفهان در جوار پدرش به خاك سپردند.
اين ستاره آسمان ادب فارسي تاليفات متعددي داشت كه از آن ميان مي‌توان آثار زير را عنوان كرد:
ـ جبر و اختیار
ـ نیت و اخلاص
ـ شرح و تفسیر احادیث طینت
ـ رساله نماز جمعه
ـ افعال واجب و مندوب نماز
ـ شرح حدیث سحاب
ـ مکاتبات و منشئات ادبی با علما و معاصران
ـ شرح حدیث بساط
ـ مجموعه اجازات به فضلاء و دانشمندان
ـ شرح زیارت جامعه
ـ اختیارات الایام و اللیالی و الساعات
ـ الاسئلة السلطانیة
ـ اصول الدین فی الامامة
ـ رساله در تفسیر آیه عهد
ـ مزار و توضیحاتی برالفاظ زیارت و دعاها
ـ الحاشیة الجمالیة
ـ رساله درباره قاعده الواحد لایصدر ...
ـ سؤال و جوابهای فقهی
ـ رساله در خمس
ـ رساله در نذر
ـ تقویم الاولیاء
ـ تحفة عباسی
ـ عقاید النساء یا کلثوم ننه
ـ اثبات الرجعة
ـ رساله در معنی کراهیت در عبادات
تعلیقات و حاشیههاي او نيز عبارتند از:
ـ تعلیقات تهذیب الاحکام
ـ تعلیقات من لایحضره الفقیه
ـ حاشیه بر شرایع الاسلام
ـ حاشیه شرح لمعه شهید ثانی
ـ حاشیه بر طبیعیات شفای ابن سینا
ـ حاشیه بر شرح اشارات ابن سینا
ـ حاشیه بر حاشیه خفری بر شرح قوشجی بر تجرید
ـ حاشیه بر شرح باغنوی بر شرح تجرید
ـ حاشیه شرح مختصر الاصول عضدی
ـ حاشیه بر معالم
ـ حاشیه بر شرح حکمة العین
ـ شرح و رد رساله اشتراک لفظی حکیم تبریزی
از جمله ترجمههای فارسی اين انديشمند اصولي مي‌توان آثاري زير را برشمرد:
ـ ترجمه و شرح غرر الحکم آمدی
ـ ترجمه مفتاح الفلاح شیخ بهایی
ـ ترجمه الفصول المختاره
ـ ترجمه قرآن مجید
ـ ترجمه صحیفه سجادیه
ـ ترجمه و شرح دعای صباح
ـ ترجمه داستان طرماح
از جمله تاليفاتي كه در سال‌هاي اخير درباره دانش، سيره و زندگي اين انديشمند به رشته تحرير درآمده‌اند مي‌توان به آثار زير اشاره كرد:
ـ ستارگان خوانسار، شرح حال آیات عظام سید محمدتقی و سیداحمد خوانساری / حمیدرضا میرمحمدی/ جمال/ 1383
ـ شرح محقق بارع جمال‌الدین محمد خوانساری بر غررالحکم و دررالحکم / محمدبن حسین آقاجمال خوانساری، سیدجلال الدین محدث(محقق)/ دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ / 1385
ـ جمال الزاهدین: درس‌هایی آموزنده از زندگانی عالم زاهد حجه‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ جمال‌الدین خوانساری رحمه الله به انضمام تاریخچه تاسیس/حمید فروهان، سیدمحمد نظام الدین (ویراستار)/ همای رحمت/ 1388
ـ اندیشه سیاسی جمال‌الدین محمد خوانساری/ ابوالفضل سلطان محمدی/ بوستان کتاب قم/ 1389
جمعه ۴ شهریور ۱۳۹۰ - ۰۸:۰۰
نظر شما