به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر كه تلخيص و تحرير كتاب «معراج‌السعادة» علامه ملااحمد نراقي است، به تبيين مسايل علم اخلاق مي‌پردازد.
مقدمه‌اي براي ورود به بحث اصلي
تهذيب نفوس و تربيت انسان‌ها، يكي از مهم‌ترين اهداف و خواسته‌هاي انبيا(عليهم‌السلام) به ويژه پيامبر اكرم(ص) و مكتب حيات‌بخش او يعني دين مبين اسلام بوده است و خواهد بود.
قرآن مجيد مي‌فرمايد: «هو الذي بعث في‌الاميين رسولا منهم يتلوا عليهم آياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمة و ان كانوا من قبل لفي ضلال مبين؛ (جمعه، آيه 2)». در اين آيه شريفه و آيات مشابه آن، خواندن آيات الهي بر مردم و تزكيه و تعليم آنان از اهداف بعثت شمرده شده است. در قرآن كريم همچنين آمده است: «بسم‌الله الرحمن الرحيم* والعصر* ان الانسان لفي خسر* الا الذين آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر؛ (عصر، آيات 1 تا 3)».
در اين سوره كوتاه، اما نغز و پرمعنا، هر انساني كه از ايمان راستين و عمل صالح و سفارش به حق و سفارش به صبر برخوردار نباشد، زيانكار دانسته شده است. منشا بسياري از اعمال صالح، اخلاق نيكوست و هر يك از تواصي به حق و تواصي به صبر نيز نمونه‌اي از اخلاق نيك است و هم راهبردي به سوي بسياري از خوبي‌هاي اخلاقي.
پيامبر اكرم اسلام(ص) فرموده است: «حسن‌الخق نصف‌الدين؛ اخلاق نيك نيمي از دين است». همچنين امير مومنان(ع) نيز فرموده است:«عنوان صحيفة‌المومن حسن خلقه؛ پيشاني‌نامه عمل مومن، خوش اخلاقي اوست». امام صادق(ع) هم فرمود: «هيچ زندگي‌اي گواراتر از خوش اخلاقي نيست.»
يكي از مهم‌ترين وظايفي كه نظام و حكومت اسلامي برعهده دارد، تعليم و تربيت و تهذيب نفوس انسان‌هاست. پيامبر اكرم(ص) فرموده است: «انما بعثت لاتمم مكارم الاخلاق؛ من همانا براي تكميل خوبي‌هاي اخلاقي برگزيده شده‌ام.» امير مومنان(ع) در سرآغاز دستورالعمل اعجاب‌انگيز حكومتي خود به مالك اشتر، تربيت مردم را يكي از چهار ركن اصلي برنامه‌هاي حاكم اسلامي برشمرده و فرموده است: «اين دستورالعملي است كه بنده خدا، امير مومنان علي، مالك اشتر، پسر حارث را هنگامي كه او را والي و حاكم مصر قرار داد، به آن مامور ساخت و آن عبارت است از: جمع‌آوري خراج مصر، جنگ با دشمنان، صالح ساختن و پرورش دادن مردم و آباد سازي كشور.»
مكتوبي براي مكارم اخلاق
معراج‌السعاده كتابي است در علم اخلاق اسلامي كه از ديرباز به عنوان بهترين كتاب اخلاقي شناخته شده است. نويسنده معراج‌السعاده، ملااحمد نراقي، فرزند ملامحمدمهدي نراقي(ره) است كه هر دو از دانشمندان بزرگ اسلام و شيعه‌اند. ملااحمد در سال 1185 هجري قمري در نراق كاشان به دنيا آمد و در سال 1245 چشم از اين جهان فرو بست و در كنار آرامگاه پدر، در جوار مرقد امير مومنان(ع) در نجف اشرف به خاك سپرده شد. او مانند پدرش علامه‌اي ذوالفنون و در رشته‌هاي گوناگون علوم اسلامي، صاحب‌نظر و داراي اثر و تاليف است.
ملااحمد نراقي، شاگرد بزرگاني مانند سيدمهدي بحرالعلوم، شيخ جعفر كاشف‌الغطا و محمدباقر وحيد بهبهاني است و استاد بزرگاني ديگر مانند شيخ مرتضي انصاري. از مرحوم ملااحمد ـكه به او نراقي دوم گفته مي‌شود‌ـ بيش از 20 اثر علمي پر ارزش برجاي مانده است. يكي از آثار او «مستندالشيعه» نام دارد كه به تنهايي در 19 مجلد به چاپ رسيده است. اثر مهم و معروف ديگر وي «معراج‌السعاده» نام دارد.
نراقي دوم، معراج‌السعاده را ـ‌آن‌چنان كه خود مي‌گويد‌ـ از كتاب جامع‌السعادات نراقي اول، برگرفته است. او مي‌گويد: «چنين گويد احمدبن محمدمهدي‌بن ابي‌ذر كه خالق عالم و آدم به مقتضاي حكمت كامل و قدرت شامل خود، نوع انسان را اين توان بخشيده كه با تهذيب نفس در مسير سعادت، گوي سبقت [را] از ملكوتيان بربايد. بي‌شك، تهذيب نفس ـكه همان دفع رذايل و كسب فضايل است‌ـ موقوف بر شناخت خوبي‌ها و بدي‌هاي اخلاقي و راه و رسم درمان دل و جان از امراض قلبي و روحي است و علمي كه عهده‌دار بيان اين امور است، "علم اخلاق" است. بهترين كتاب اخلاق به نظر من، كتاب جامع‌السعادات تاليف پدر بزرگوارم است و چون آن كتاب به زبان عربي است، لازم ديدم كتابي كه خلاصه آن كتاب را به زبان فارسي بيان كند، بنويسم تا فارسي زبانان نيز بتوانند بهره ببرند و اين است آن كتاب و آن را معراج‌السعاده مي‌نامم.»
مصنف گران‌قدر معراج‌السعاده هرچند از روي فروتني و احترام به پدر، جامع‌السعادات را بهترين كتاب در علم اخلاق دانسته، اما مي‌توان گفت معراج‌السعاده در بسياري از موارد، بهتر از جامع‌السعادات به تبيين مسائل اين علم مي‌پردازد و از همين‌رو، بيش از آن كتاب مورد توجه علماي بزرگ قرار گرفته است.
معراج‌السعاده با همه ارج و اعتباري كه دارد، از يك‌سو به برخي مباحث بيش از حوصله مخاطبان امروزي پرداخته و از سوي ديگر، از برخي موضوعات مهم مانند خانواده، جامعه و روابط اعضاي آنها با يكديگر، زود گذر كرده است.
كتاب حاضر در دو فصل سامان يافته است. «مقدمات و كليات» و «فضايل و رذايل هر يك از قوا و راه كسب فضايل و دفع رذايل» عناوين فصول اين اثرند.
در انتهاي اين اثر، نمايه‌اي از آيات، روايات، اعلام و اشعار نيز درج شده است.
چاپ دوم كتاب «نردبان سعادت (برگرفته از معراج‌السعادة علامه ملااحمد نراقي)» با شمارگان 1500 نسخه، 452 صفحه و بهاي 68000 ريال راهي بازار نشر شد.
یکشنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۰ - ۱۰:۳۰
نظر شما