به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مراسم بزرگداشت حافظ از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی عصر دیروز (دوشنبه 25 مهر) با حضور میرجلال‌الدین کزازی، سلیم نیساری و علیقلی بختیاری به عنوان سخنران، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد ادبی، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و جمعی از علاقه‌مندان این حوزه در تالار اجتماعات این انجمن برپا شد.

در ابتدای مراسم حجت‌الاسلام و المسلمین ادبی در سخنرانی خود گفت: حکایت زندگی ما حکایت زندگی افرادی‌ است که به خورشید نگاه می‌کنند اما خورشید اغلب در کنار آن‌ها نیست.

وی ادامه داد: ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که به تعبیر الهی‌دانان، الهایت غیبت حاکم است، یعنی خورشید به اختیار خود در کسوف قرار گرفته است و دسترسی ما به آن بدین سادگی نیست.

ادبی در پایان افزود: امیدوارم زندگی ما با معنویت عجین شود و همراهی با حافظ ما را با ابدیتی پیوند دهد که حافظ خود با آن پیوند داشته است.

نیساری: تصحیح علامه فزوینی خالی از اشکال نیست 

در ادامه سلیم نیساری، حافظ پژوه، از اهمیت ماه مهر یادی کرد و گفت: مهر امسال، 70 سال از تصحیح و چاپ دیوان حافظ به کوشش علامه قزوینی گذشت. این مساله اهمیت به‌سزایی دارد و باید از علامه به نیکی یاد کنیم.

وی در ادامه به خاطراتی که با قزوینی داشته است اشاره و تشریح کرد: علامه قزوینی از این‌که مخاطبانش او را به دقت و کوشایی بشناسند، خرسند می‌شد. برهمین اساس در مقدمه‌ای که بر تصحیح دیوان حافظ نوشته، آورده است: «هنگامی‌که نسخه خطی را از علامه خلخالی به امانت گرفتیم، من و قاسم غنی چهار بار متوالی با کمال دقت آن چاپ را با نسخه‌های خطی مقابله کردیم و نزدیک به 400 اختلاف پیدا شد. در این چاپ همه اشتباهات را تصحیح کرده‌ایم و خواننده مسرور باشد.»

نیساری توضیح داد: اما متاسفانه تصحیح علامه قزوینی نیز اشتباهاتی دارد. من نیز نسخه علامه خلخالی را از پسرش به امانت گرفتم و چاپ علامه قزوینی ر ا با آن مقایسه کرده‌ام، نتیجه آن‌که 35 غلط در چاپ خلخالی که مطابق نسخه خطی‌ است در نسخه علامه قزوینی نیز آمده است.

وی در ادامه نمونه‌هایی از این اشتباهات ارایه کرد و افزود: همچنین علامه قزوینی در تصحیح خود، مواردی را به برخی از غزل‌ها افزوده یا کاسته است. این مساله گاه در زبان غزل‌های حافظ مشکلاتی را سبب می‌شود.

کزازی: شعر حافظ آب‌گونه است 

در بخش دوم از مراسم بزرگداشت حافظ، میرجلال‌الدین کزازی، پژوهشگر و حافظ شناس، سخن گفت.

وی ابتدا از ماه مهر به عنوان ماهی خجسته در فرهنگ ایرانی یاد کرد و توضیح داد: در سال‌شمار فرهنگی ایران سه روز بزرگ در این ماه جای دارد. یکی باز می‌گردد به جشنی بزرگ که نیاکان ما آن‌را برگزار می‌کرده‌اند. این جشن، هم‌ساز و هم تراز بزرگ‌ترین جشن آیینی فراگیر ایران، یعنی نوروز شمرده می‌شود و جشن مهرگان است.

وی افزود: زادروز مولانا و روزی به نام خواجه حافظ شیرازی نیز دو اتفاق مهم دیگر در ماه مهر هستند.

کزازی در ادامه پیرامون این مساله که چرا غزل‌های حافظ را همگان خوش می‌دارند و می‌خوانند، صحبت کرد و گفت: ایران در درازنای تاریخ گران‌سنگ خود همواره سرزمین سرود، سربانگ و سخن بوده است. ما شگفت‌آورترین سخنوران را به جهان عرضه کرده‌ایم. حافظ شدن در چنین سرزمینی کاری بسیار دشوار است، اما می‌بینیم حافظ چنان در دنیا می‌درخشد که سخنوری چون گوته آن‌چنان بر خواجه دل باخت که شوریده و سرمست دیوانی را در ستایش او سرود.

این پژوهشگر شعر حافظ را دارای ویژگی آب‌گونگی نامید و توضیح داد: این امر یکی از ویژگی‌های مهم شعر حافظ است. شعر حافظ به آب می‌ماند، کالبدینه، فشرده و سخت نیست، بلکه نغز، روان و نرمش‌پذیر است. شعر او رنگ و ریخت ذهن و اندیشه خواننده و شنونده را به خود می‌پذیرد.

وی ادامه داد: ساختار هنری و اندیشه‌ای در غزل‌های حافظ هر دم کالبدی دیگر می‌گیرد. هر فردی حافظ را به گونه‌ای دیگر می‌شناسد، داوری‌ها درباره هیچ سخنوری به اندازه حافظ گونه‌گون یا حتی ناساز نیست.

کزازی به برخی از دیدگاه‌ها درباره حافظ اشاره و تشریح کرد: یکی حافظ را سخت پایبند به آیین‌های دین و قرآن و دیگری او را سرمست می‌داند. یکی معتقد است او پرخاشگری اجتماعی‌ است، اما به باور دیگری حافظ سودایی ایران باستان بوده یا حتی می‌گوید مهرپرست است؛ البته هریک نیز برهان‌هایی  در آستین خود دارند.

وی با تاکید بر این موضوع که هر فردی در آیینه سخن حافظ نقش خود را می‌بیند اظهار کرد: ویژگی دیگری که شعر حافظ را استوار می‌کند، خنیای سروده‌های او است. به راستی حافظ به همان اندازه که سخنور است، خنیاگر اما نه بیرون از حیطه سخن است؛ البته خواست من خنیای رامش‌گران نیست، بلکه خنیای سروده‌های حافظ را در نظر دارم.

این حافظ پژوه در پایان یادآور شد: همچنین خواست من خنیای ساختار سروده‌های او نیست؛ چراکه این مساله در اغلب شعرهای فارسی دیده می‌شود. آن‌چه در نظر دارم، خنیای درونی و سرشتی سخن اوست. برای مثال اگر بیت «خیال خام تو با خود به خاک خواهم برد/ که تا زخال تو خاکم شود عبیرآمیز» که سراسر خنیاست بر کودکی ناآرام و گریان بخوانند، آرام به خواب می‌رود.

بختیاری: دیوان حافظ همچون آیینه است
 
در بخش آخر این مراسم، علیقلی بختیاری به عنوان آخرین سخنران صحبت کرد.

وی گفت: انسان‌های بزرگ، انسان‌های انتقادپذیر هستند. از حافظ و شعر او می‌توان انتقاد کرد و این عظمت حافظ را می‌رساند.

بختیاری در توضیح دلیل آن‌که درباره حافظ بسیار سخن گفته‌اند و می‌گویند افزود: دیوان حافظ چون آیینه‌ای ا‌ست که همگان خود را در آن می‌بینند، به عبارت دیگر آینه تمام نمای روح و جان آدمی‌ است.

وی در بخش دیگر به دل‌سپردگی گوته به حافظ اشاره و تشریح کرد: گوته با تمام شهرتش در دنیا به حافظ دل‌سپرده و آرزو دارد شاگرد حافظ باشد. او می‌گوید: «حافظ، شاعری‌ است که در یک غزل، یک کلمه یا واژه را دوبار تکرار نکرده، مگر آن‌که آن واژه یا کلمه معنایی متفاوت داشته است.»

این پژوهشگر در پایان یادآور شد: از قرن هشتم به بعد، دیوان حافظ روز به روز زنده‌تر و تازه‌تر و گرایش به حافظ بیشتر شده است. علت این امر آن است که مخاطبان از زبان حافظ، زبان حال خود را شنیده‌اند.

مراسم بزرگداشت حافظ از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی عصر دیروز (25 مهر) از ساعت 17 و 30 دقیقه به مدت دو ساعت در تالار اجتماعات این انجمن برگزار شد.