عباس محمدياصل در كتاب «آسمان از چشم ديگري» برداشتهاي زنانه از يزدانشناسي را بررسي ميكند. به باور اين نويسنده، هر انساني دو جنبه زنانه و مردانه دارد. بنابراين، زنان و مردان ميتوانند جهانبيني جنس مخالفشان را دريابند.-
وي با اشاره به بررسي محدوده توانايي عقل در شناخت متافيزيك گفت: در اين كتاب برخلاف كانت كه فهم را فرازماني و فرامكاني ميداند، فهم امور متافيزيكي را در جنس زن در نظر گرفتهام. با پذيرفتن نسبي بودن عقل و اين كه هر يك از جنسها دريافت و استدلال خودشان را دارند، سوال اين است كه نگاه زنان به يزدانشناسي چه ديدگاه و نتايجي دارد.
به گفته مدرس دانشگاه علامه طباطبايي، اين اثر در بررسي عقل و توانمنديهاي آن، شيوه نوكانتي در حوزه تاريخ را در نظر گرفته است. بر اين اساس، عقل عمومي نيست، بلكه زن و مرد هر يك تلقي خاص خود را از امور دارند. اين كتاب، تحليلها و تفاسير زنان در الهيات را بررسي كرده است.
وي عقل را امري نسبي دانست و گفت: عقل نسبت به شرايط مختلف ميتواند محتويات و صورت خاصي داشته باشد. بخشي از اين نسبت به جنس آدمها نيز مربوط ميشود؛ يعني اين نسبيت به جنسيت نيز تعميم مييابد، به اين معنا كه زن و مرد دريافتهاي متفاوتي از انديشيدن درباره موضوعات مختلف دارند.
محمدياصل درباره لزوم شناخت چنين ديدگاهي گفت: در هزاره سوم يعني ابتداي قرن بيست و يكم، ديدگاههاي جديدي در حوزه الهيات مطرح شدند كه ما به عنوان اعضاي يك جامعه ديني موظف به شناخت آنهاييم. با شناخت اين ديدگاهها ميتوان در صورت متناسب نبودن آنها با موازين اعتقادي ما، پاسخگوي اختلافات باشيم. يكي از ديدگاههاي جديد در حوزه الهيات، رويكرد جنسيتي يا فمنيستي است. به دليل شرايط حاكم بر جامعه معاصر، اين ايده مطرح شد كه ممكن است ميان تفاسير و فتاواي زنان و مردان در حوزه متون ديني، تفاوت وجود داشته باشد.
وي افزود: فمنيستها بر اين باورند كه اگر زنان در جايگاه توضيح و تفسير متون ديني ميبودند، شايد اكنون درك ديگري از دين داشتيم، زيرا مردان الهيات را به انحصار خود درآوردند اما پيش از همه اينها، عنصر استدلال عقلي نيز محل ترديد است. عقل با بحران روبهروست، در حالي كه ما تفسير را به عقل ميسپاريم. به باور فمنيستها، عقل مذكري كه با بحران روبهروست، به يقين نميتواند گوياي منافع و تعلقات زنانه باشد.
نويسنده كتاب «جنسيت و مشاركت» به طرح ديدگاهي جديد از سوي فمنيستها براي تفسير متون ديني اشاره كرد و گفت: آنان به عنصر «ميل» توسل جستند و در كنار عقل و شرع، اين ملاك سوم را به كار گرفته، كوشيدند از اين زاويه به متون مقدس نگاه كنند.
محمدياصل ادامه داد: الهيات مذكر كه تاكنون در اشكال مختلف بر جامعه حاكم بوده است، بايد مباحثي جدي را پاسخ دهد تا نقش تبديلي و ايمانساز براي هزاره سوم ايفا كند. در اين كتاب، ديدگاهي جديد از ديدگاههاي رايج در جهان را ارايه و سعي كردم قدرت مباحثه فرهنگ ديني خودمان را با اين مسايل جديد بسنجم. اميدوارم اين مبحث، دريچهاي براي ورود حوزههاي علميه به مباحث نوين ديني باشد.
نويسنده كتاب «جنسيت و خشونت» افزود: ما بايد به پيشواز ديدگاههاي جديد برويم و دانشگاهها و حوزههاي علميه ما بايد درباره اين ديدگاهها به كنكاش بپردازند. اگر صورت مساله را پاك كنيم يا بررسي آن را به تعويق بيندازيم، خودمان را به دردسر بيشتر انداختهايم، زيرا با آثار و تبعات منفي آن روبهرو خواهيم شد.
محمدياصل تاكيد كرد: ما بايد در هزاره سوم، حرفي براي گفتن داشته باشيم. نميتوانيم درها را به روي انديشهها و استدلالهاي جديد ببنديم و كاري به آنها نداشته باشيم، زيرا حتي اگر ما نخواهيم، ارتباطات امروز اجازه پنهان ماندن آنها را نميدهند. مواجهه با تفكرات نو همان سنتي است كه «مطهري»ها و «بهشتي»ها در پيش گرفته بودند.
نويسنده كتاب «زنان و محيط زيست» در پاسخ به اين سوال كه چگونه به عنوان يك مرد، خود را قادر به بررسي تحليل جهانبيني زنان ميداند، گفت: اين سوالي است كه بارها از من پرسيدهاند. از دو زاويه ميتوان به اين سوال پاسخ داد، نخست آن كه براي شناخت «ژوليوس سزار» لازم نيست خود ژوليوس سزار باشيم(!) بلكه از بيرون نيز ميتوانيم او را بشناسيم. در مرحله بعدي بايد ديد يك مرد يا زن ميتواند با جنس مخالفش همدلي كند يا نه. روانكاوي امروز نشان ميدهد كه هر انساني دو جنبه زنانه و مردانه دارد كه با نامهاي «انيما» و «انيموس» شناخته ميشوند. اگر انساني هر دو اين جنبهها را به شكل برابر داشته باشد، متوازن خواهد بود. اگر از اين زاويه به موضوع نگاه كنيم، آن گاه زنان و مردان ميتوانند جهانبيني جنس مخالفشان را دريابند. من در اين بررسيها، تلاش ميكنم به بخش زنانه وجودم متوسل شوم تا دريابم آيا ميتوان جهان را از چشم ديگري ديد يا نه.
وي «خرد دو جنسيتي» را از جمله مسايل مطرح در فضاي علمي امروز دنيا دانست و گفت: اين خرد، جهان را با دو چشم عقل و عاطفه نگاه ميكند. در چنين فضايي زنان و مردان ميتوانند بدون هيچ تنگنظري و انحصارطلبياي دانش خودشان را با يكديگر مبادله كنند. بايد اجازه دهيم ديالوگ اين دو گفتمان سر بگيرد، زيرا اگر چنين نكينم ،جهان ما را پشت سر خواهد گذاشت. هر گونه درنگ در اين زمنيه موجب خسران خواهد بود، به ويژه براي ما كه مقوله مديريت جهاني را مطرح كردهايم.
كتاب «آسمان از چشم ديگري» از سوي انتشارات «حقشناس» منتشر شده است.
نظر شما