به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، محمد نژد به تازگي سه اثر داستاني با نام‌هاي «مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ»، «ستاره» و «پري‌ناز و ناز پري» براي كودكان و نوجوانان نوشته است. اين سه اثر در حوزه‌هاي زبان، بيان، تخيل، تجربه‌هاي كودكانه و تناسب موضوعات انتخابي با سطح درك مخاطبان اشتراكاتي دارند.
«مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ» ماجراي دختربچه‌اي است كه عروسكش را در كنار حوض گم مي‌كند و وقتي در اوج نگراني كنار حوض نشسته و گريه مي‌كند يكي از ماهي‌هاي حوض به او نزديك مي‌شود و از او به خاطر آزار دادن بچه‌هايش گله مي‌كند و خواهش مي‌كند پس از اين مريم با او و بچه‌هايش مهربان‌تر باشد.
حرف‌هاي ماهي، مريم را به فكر فرو مي‌برد و او به ياد مي‌آورد كه مادرش هم از كارهاي او رضايت چنداني ندارد. فكر كردن به گذشته باعث مي‌شود مريم از كارهاي بدش پشيمان شود و بعد از اين احساس پشيماني است كه ماهي كوچولوها عروسك مريم را برايش مي‌آورند.
«مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ» در دسته داستان‌هاي تخيلي و اخلاقي جاي دارد و برخي از عناصر اين داستان‌ها را نيز در خود جاي داده است. در اين داستان تخيل تا جايي بال و پر گرفته است كه ماهي‌هاي حوض در يك موقعيت بحراني با قهرمان داستان حرف مي‌زنند و يا براي تشويق او كاري مي‌كنند. آموزه‌هاي اخلاقي مورد نظر نويسنده نيز در چارچوب داستاني بسيار ساده و بسيار عريان بيان شده است؛ داستاني كه با حادثه گم شدن عروسك مريم آغاز مي‌شود؛ حادثه‌اي كه در حقيقت به عنوان تنبيهي براي مريم جلوه مي‌كند. در ادامه مريم دليل اين تنبيه را از لابلاي درددل‌هاي مادر ماهي‌ها و فكر كردن به كارهاي گذشته‌اش متوجه مي‌شود و با اظهار پشيماني از رفتارهاي نادرستش تصميم مي‌گيرد رفتارهاي تازه‌اي را در پيش بگيرد.
«ستاره» داستاني است كه در رده داستان‌هاي اجتماعي قرار مي‌گيرد. داستان درباره دختربچه‌اي روستايي به نام ستاره است كه يك خروس دارد و به اين حيوان خانگي بيش از بقيه حيوانات علاقه‌مند است. ويژگي ديگر كنجكاوي ستاره درباره دنياي اطرافش است. او سوال‌هاي بسياري درباره گياهان، حيوانات، خورشيد،ماه و ستاره‌ها دارد و در جريان اين پرسش‌ها و پاسخ‌هاي مادرش به آن‌ها اين فكر در ذهن دخترك به وجود مي‌آيد كه هر كسي ستاره‌اي در آسمان دارد و هر شب با ستاره‌اش درددل مي‌كند.
جدي‌ترين بحران زندگي ستاره، ناپديد شدن خروسش است. اين موضوع تاثير زيادي بر روي ستاره مي‌گذارد و شب هنگام غمش را با ستاره‌اش در ميان مي‌گذارد. صبح اتفاق تازه‌اي غم زندگي ستاره را از بين مي‌برد: جوجه خروسي به مجموعه حيوانات خانگي اضافه مي‌شود و جاي خروس گم‌شده را پر مي‌كند.
تنها بهره‌اي كه داستان «ستاره» از عنصر تخيل داشته، اين است كه در زندگي يك دختربچه روستايي به ستاره‌ها نقشي محول كرده است. ستاره، دنياي ساده‌اي دارد و در اين دنيا جايگاه ويژه‌اي براي ستاره‌ها در نظر گرفته است. نويسنده با بيان اين داستان به طور تلويحي به خواننده مي‌قبولاند كه ستاره‌ها دخالتي در پيدا شدن جوجه خروس در زندگي ستاره داشته‌اند. موضوعي كه باري خرافاتي دارد و طرح آن در يك داستان كودكانه، باورهاي نادرست، اميدهاي واهي و برخوردي منفعلانه در زندگي را به كودكان آموزش مي‌دهد.
«پري‌ناز و ناز پري» با توصيف قهرمان داستان يعني «پري‌ناز» آغاز مي‌شود. دختر شش ساله‌اي كه مجموعه‌‌اي از شيطنت‌هاي مختلف را در كارنامه رفتاري‌اش دارد. يك روز كه پري‌ناز طبق معمول در كوچه بازي مي‌كند، قولش به مادر بيمارش را فراموش مي‌كند و تا ديروقت در كوچه مي‌ماند و با يك پري مهربان به نام «نازپري» روبه‌رو مي‌شود. «ناز پري»، «پري‌نازِ» بازي‌گوش را متوجه اشتباهش مي‌كند و او با سرعت به سمت خانه بازمي‌گردد و همين‌كه در خانه باز مي‌شود، خداحافظي مي‌كند و ناپديد مي‌شود.
«پري‌ناز و ناز پري» داستاني تخيلي و تربيتي است كه با نقش‌آفريني يك پري رنگي از تخيل به خود گرفته و با تاكيد صريح بر شيطنت‌هاي قهرمان داستان و نمايش پيماني او كوشيده تا پيام‌هايي اخلاقي و تربيتي را به مخاطبان كتاب انتقال داده است.
مجموعه داستان‌هاي محمد نژد از چند ويژگي بارز برخوردار ند. نخستين ويژگي، ساختار ساده و خطي داستان‌ها و بيان پيام نويسنده به صورت صريح و آشكار و بدون بهر‌ه‌گيري از ظرافت‌هاي داستاني است. تخيل يكي از تاثيرگذارترين عناصر داستان‌هاي كودكان به شمار مي‌رود، عنصري كه اين امكان را در اختيار نويسنده قرار مي‌دهد كه با جذب ذهن خواننده، پيام‌هايي را به صورت ناخودآكاه به او آموزش دهد و كمترين حد مقاومت را براي جذب پيام در مخاطب ايجاد مي‌كند.
زبان و بیان يكي از عرصه‌هاي مشتركي است كه نويسنده در هر سه اثرش استفاد‌ه يكساني از آن داشته است. «مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ»، «ستاره» و «پري‌ناز و ناز پري» فاقد زبان كودكانه‌اند. هر سه داستان با لحن بزرگتري بيان مي‌شود كه به قصد نصيحت داستاني دور از ذهن را براي كودك بازگو مي‌كند. واژه‌ها و تعابير به كار رفته در داستان‌ها نيز گاه فراتر از سطح واژگان خواننده كودك است. نمونه‌هايي از زبان اين اثر در ادامه بيان مي‌شود. (به دليل اين‌كه هيچ يك از اين سه كتاب شماره صفحه ندارند، نمونه‌ها بدون ذكر شماره صفحه آورده شده است):
«مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ»:
«آن‌گاه مريم كوچولو با آواي بلند، عروسك را صدا كرد... .»
«ناگهان مرواريدهاي اشك از گوشه چشمان مريم كوچولو روي گونه‌هاي صاف و قشنگش غلتيدند. غلتيدند و از ميان لب‌هاي نيمه‌بازش، زير زبانش دويدند... .»
«نكنه به سبب كارهاي بدم، عروسكم با من قهر كرده و از پيش من رفته. نكنه او خواسته منو تنبيه كنه؟»
«ستاره»:
«تابستان حال و هواي ديگري داشت. عطر گل‌ها و سبزي‌ها فضاي خانه را دلنشين مي‌نمود... .»
«آن‌ها به دور از غوغاي زندگي شهري، در خانه‌‌ي زيباي خود آرام و راحت زندگي مي‌كردند... .»
«ستاره،
دخترك ساده‌دل روستايي نگاه عميقي به آسمان افكند، و درخشان‌ترين ستاره‌ي آسمان را بالاي سر خود پيد كرد و آن را نشان كرد... .»
«از حرف‌ها و گريه‌هاي او، دل ستاره‌ي آسماني سوخت. او نيز گريه كرد. اشك‌هاي مرواريدگون آن‌دو چون دانه‌هاي درشت باران، پهندشت آسمان را پر كرد... .»
در داستان «پري‌ناز و ناز پري»، نويسنده تا حدودي از زبان ثقيل كتاب‌هاي ديگرش فاصله گرفته است و داستان را با زباني عاميانه بازگو كرده است اما متن يكدست نيست. راوي داستان، بيان ماجرا و توصيف ويژگي‌هاي رفتاري «پري‌ناز» را با اين لحن شروع مي‌كند:
«پري‌ناز فقط شش سال داشت. او زرنگف باهوش و كمي هم شيطون بود. آن‌قدر شيطون كه به راحتي مي‌توانست از ديوار صافي بالا رود ... . »
اما يك صفحه بعد لحن عاميانه راوي جاي خود را به تعابير شاعرانه نويسنده مي‌دهد و دوباره با نثري رسمي و ادبي روبرو مي‌شويم:
«هواي خوب پاييزي با همراه نشاط كودكي، آن‌ها را چنان سرگرم بازي كرده بود كه گذشت زمان را فراموش كرده و ... .»
«ديركردِ پري‌ناز، مادرِ بيمارِ او را خيلي نگران و ناراحت كرده بود به طوري‌كه با همه‌ي بي‌حالي تصميم گرفت از رختخواب بيرون بيايد و به جست‌وجوي او برود... .»
قهرمانان داستان‌هاي «نژد» هيچ شناسنامه و پيشينه‌اي ندارند و نويسنده به توصيف آن‌ها در قالب چند جمله قناعت كرده است.
داستان‌ها، شروعي ايستا و ساكن دارند. «مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ» با توصيف حوض خانه مريم شروع مي‌شود. «ستاره» شروعي هم‌چون قصه‌هاي قديمي دارد و با جمله معروف «يكي بود يكي نبود» آغاز شده است و «پري‌ناز و نازپري» قهرمان داستان را از زبان راوي توصيف مي‌كند.
نويسنده در پايان داستان‌هاي اين سه كتاب نيز با تاكيد بر ارايه پيام اخلاقي به خواننده، جذابيت‌هاي داستاني كار را از بين برده است.
«مريم كوچولو و ماهي سرخ رنگ»، «ستاره» و «پري‌ناز و ناز پري» را انتشارات «رامين» با شمارگان 4 هزار نسخه و به بهاي هزار تومان روانه بازار كتاب كرده است.
شنبه ۱۳ اسفند ۱۳۹۰ - ۱۴:۰۲
نظر شما