به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،40 مقاله در این همایش دو روزه به صورت پوستر به نمایش گذاشته شدند و 30 مقاله نيز با محوریت زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در دو روز برگزاری این همایش ارایه شد. همچنین ژاله آموزگار، بدرالزمان قریب، محمود بی‌جن‌خان، عبدالمجید ارفعی، کارلو چرتی از جمله استادان حاضر دراین همایش بودند.

در نخستین بخش از ارایه مقالات این همایش دکتر علی‌اشرف صادقی به ارایه مقاله‌ای با عنوان «ناگفته‌های گویش شیرازی کهن» پرداخت و پس از او مقاله «ساخت مجهول در گویش‌های کردی» نوشته غلامحسین کریمی دوستان و فاطمه دانش‌پژوه ارایه شد. در این مقاله ساخت فعل مجهول در گویش‌های سورانی، اردلانی، کلهری، ایلامی و هورامی بررسی شد.

در ادامه دکتر اسفندیار طاهری در ارایه مقاله‌ «واج‌شناسی تاریخی گویش تاتی کرینگان» به بررسی روند تحول واج‌های این گویش از ایرانی باستان و دوره میانه پرداخت. تاتی کرینگان از شاخه شمالی گویش‌های تاتی یا آذری است که در روستای کرینگان در شمال غربی شهرستان اهر رواج دارد.

«ریشه‌شناسی چند واژه طبری» عنوان مقاله دیگری بود که توسط دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور ارایه شد. همچنین سالومه غلامی در این همایش به ارایه مقاله «بررسی نقش واژه‌بست‌ها در ترکیبات بیش از دو جزء زبان‌های ایرانی» پرداخت. «Sasanian Epigraphy» نوشته دکتر کارلو چرتی از دیگر مقاله‌های ارایه شده در نخستین روز این همایش بود.

«ساخت کنایی در گویش‌های تاتی جنوبی و دگرگونی زبانی» نوشته علی صفری مقاله دیگری بود که در این همایش ارایه شد. چنان‌که در این مقاله بیان شد، در گویش‌های تاتی جنوبی، ساخت کنایی در نمود تام و فعل‌های مشتق از بن ماضی ظاهر می‌شود. بر اثر نفوذ زبان‌های فارسی و ترکی که فاقد ساخت کنایی‌اند، این ساخت در گویش‌های تاتی در حال ناپدیدشدن و تبدیل به الگوی فاعی ـ مفعولی است. در این میان گویش اشتهاردی محافظه‌کارترین گویش محسوب می‌شود و کنایی گسسته به طور کامل در آن حفظ شده است. در گویش‌های دیگر، عامل حالت غیرفاعلی خود را از دست داده است. 

«وام‌واژه‌های سغدی در فارسی و وام‌واژه‌های فارسی در سغدی» عنوان مقاله دکتر بدرالزمان قریب بود که در این همایش ارایه شد. به گفته دكتر قريب زبان سغدی یک زبان ایرانی میانه شرقی است که در مدت چند قرن از هزاره نخست میلادی زبانی بوده است که در آسیای میانی با آن صحبت می‌کردند. سغدی نقش بسیار مهمی در تجارت و تبادل کالا داشته است، کالاهایی که آن‌ها تجارت می‌کردند تنها جنس نبوده بلکه دین، فرهنگ و... نیز بوده است. بنابراین در اين تجارت که از مرز ایران تا چین ادامه داشته و تبادل فرهنگ ایجاد کرده است، تبادل واژه نيز صورت گرفته است. 

«تاثیر جنس دستوری بر فعل در گویش ابوزیدآبادی» نوشته سیدطیب رزاقی مقاله دیگری بود که در پایان روز نخست برگزاری همایش «زبان‌ها و گويش‌هاي ايراني(گذشته و حال)» ارایه شد. گویش ابوزیدآبادی یکی از گویش‌های کهن است که در جنوب شرقی کاشان رایج است. این گویش نسبت به گویش‌های اطراف کاشان دچار تحول کمتری شده است. در گویش ابوزیدآبادی، «جنس» بر تمامی مقوله‌های واژگانی و بخش وسیعی از افعال اثرگذار است.

همچنین مقاله‌ای با عنوان «تحول مضارع اخباری به مضارع مستمر در گویش‌های ایرانی شمال غربی» نوشته جهاندوست سبزعلیپور و راحله ایزدی‌فر در نخستین روز این همایش ارایه شد. به گفته سبزعليپور گویش‌های ایرانی نوِ شاخه شمال غربی، یک شاخه از زبان‌های ایرانی است که در نواحی مختلفی از شمال غرب ایران رواج داشته و دارد. از زبان‌ها یا گویش‌های معروف این شاخه می‌توان تاتی، تالشی، گیلکی، هرزنی را نام برد. هر یک از این زبان‌ها دارای گونه‌های متنوعی است که به درستی توصیف نشده‌اند و اغلب ویژگی‌های زبانی آن‌ها پنهان مانده است، درحالی‌که تعدادی از آن‌ها در حال نابودی‌اند. یکی از ویژگی‌های زبانی این دسته وجود مضارع مستمر است که در اغلب آن‌ها کاربرد دارد و امروزه به تدریج جایگزین مضارع اخباری مي‌شود. 

دومین روز نخستین همایش بین‌المللی «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی(گذشته و حال)» با ارایه مقاله دکتر حسن رضایی باغ‌بیدی آغاز شد.

«میراث شفاهی دانش دریانوردی کهن ایرانی در خلیج فارس» نوشته علی شهیدی از دیگر مقالات ارایه شده در دومین روز همایش بود. شهیدی در این مقاله داده‌های دریانوردی در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی کناره خلیج فارس را مورد بررسی قرار داده بود. این میراث شفاهی شامل نام کشتی‌ها، لنج‌ها، شناورها، خدمه آن‌ها، بادها، ستارگان، ابزار دریانوردی و... است که با به روز شدن دریانوردی و مرگ دریانوردان کهنسال رو به فراموشی است.

«بررسی فعل یغنابی wenak در مقایسه با گویش لری» عنوان پژوهشی است که توسط سیف‌الدین میرزازاده در این همایش ارایه شد. زبان یغنابی از زبان‌های ماوراءالنهر است که ادامه یا یکی از گویش‌های زبان سغدی به شمار می‌آید.

یکی دیگر از مقالات ارایه شده در این همایش به بررسی منظومه «سرور امشاسپدان شاورهرام ایزد است» اختصاص داشت. این منظومه نمونه‌هایی از شعر فارسی است که در آن می‌توان توصیف‌های بسیار قدیمی درباره بهرام را جست‌وجو کرد. ورهرام یا وهرام یا بهرام، خدای هند و ایرانی است که در متون مختلف دوره باستان و میانه زبان‌های ایرانی، نقش‌ها و ویژگی‌های خاصی دارد.

«هم آیندی حالت در گویش‌های ایرانی شمال غربی» مقاله شادی داوری است که در دومین روز این همایش ارایه شد. هم‌آیندی حالت یکی از رایج‌ترین پدیده‌های موجود در زبان‌های دارای تصریف است. این پدیده هنگامی رخ می‌دهد که حالت‌های مختلف دستوری به وسیله یک صورت واحد تظاهر مي‌یابند. ایرانی باستان، زبانی با یک نظام حالت چند عضوی بوده که امروزه می‌توان بازمانده آن را در برخی گویش‌های ایرانی (شمال غربی) مشاهده کرد.

«الگوی درج در زبان فارسی و گویش‌های ایرانی» اثر فرزانه تاج‌آبادی و عالیه کرد زعفرانلو، «تماس زبانی و تاثیر زبان‌های سامی بر نظام واجی زبان‌های ایرانی» نوشته مهرداد نغزگوی کهن و «تحول تاریخی همخوان‌ها در گویش انارکی» برخی از دیگر مقاله‌های پذیرفته شده در همایش «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی(گذشته و حال)» هستند که در دومین روز این همایش ارایه شدند.

در بخش پوستر نیز در روز نخست مقالاتی از جمله «گویش کهکی» اثر حسن حیدری، «بررسی فعل در گویش سرخه‌ای» نوشته ژیلا خانجانی، «سیر تحول کاربری واژه هزارپتی» اثر مریم دارا در این همایش به نمایش گذاشته شدند.