کفاشی به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: بعد از مشکل گرانی کاغذ که این‌روزها تمام ناشران تخصصی و غیرتخصصی را درگیر کرده، تکثیر غیرقانونی کتاب‌ها در دانشگاه‌ها و فروش آثار مهم دانشگاهی با قیمت‌های بسیار نازل سبب شده که ناشران نتوانند کتاب‌های خود را با شمارگان بالا به چاپ برسانند.

مترجم کتاب «پرستاری بیماری‌های قلب و عروق» در توضیح این مشکل گفت: کپی این کتاب‌ها در بسیاری از موارد مشمول مداخله برخی‌ها با استفاده از امکانات دانشگاه‌ها می‌شود و تقاضای کتاب را تا حد زیادی پایین می‌آورد. در بخش‌های خصوصی هم شاهد این هستیم که سودجویان با شناسایی کتاب‌های پرفروش و استفاده از دستگاه ریسوگراف با سرعت بیشتری به این تکثیرهای غیرمجاز دامن می‌زنند.

مدیرمسوول انتشارات بشری با بیان این‌که امروزه حتی کتاب‌های درسی مدارس هم به‌صورت غیرمجاز تکثیر می‌شوند، گفت: این کارها به مالکیت ناشران و نویسندگان آسیب می‌رسانند و این مشکل باید توسط دستگاه‌های نظارتی برطرف شود.

رونویسی از کتاب موضوع دیگری بود که کفاشی به آن پرداخت و در توضیح این مشکل گفت: متاسفانه زمانی که کتاب یک ناشر به عنوان منبع دانشگاهی معرفی می‌شود برخی از ناشران و نویسندگان سودجو از این فرصت بهره می‌برند و متن کتاب را بازنویسی و با ایجاد تغییراتی جزیی در محتوا و عنوان کتاب، آن را بازنشر می‌کنند.

وی با بیان این مشکلات بر لزوم طبقه‌بندی ناشران دانشگاهی تاکید کرد و گفت: یکی از مشکلات این است که بین ناشر فعالی که هزار کتاب منتشر کرده با ناشری که کمتر از 10 اثر به چاپ رسانده هیچ تفاوتی وجود ندارد. موسسه‌ای که در حوزه کتاب دانشگاهی فرهنگسازی و نوآوری کرده و افرادی که به تقلید از دیگران مشغولند هیچ تفاوتی با هم ندارند و هر دو «ناشر» خوانده می‌شوند.

کفاشی ادامه داد: پیش‌ از این طرحی مبنی بر جداسازی و طبقه‌بندی ناشران وجود داشت که به نتیجه نرسید در حالی که با ایجاد این طبقه‌بندی‌ها، ناشران هم نشان تجاری پیدا می‌کنند و متقاضیان و مخاطبان کتاب‌ها در تهیه آثارشان، اعتبار ناشر را هم در نظر می‌گیرند.

وی برندسازی در صنعت نشر کتاب‌های دانشگاهی را سبب دقت نظر استادان دانشگاهی در انتخاب ناشر معتبر دانست و گفت: اگر ناشران و کتاب‌ها طبقه‌بندی شوند وضعیت سروسامان بیشتری پیدا می‌کند. به دلیل همین آشفتگی‌هاست که دانشگاه‌ها تمرکز استادان را برای ارتقای علمی، از تالیف کتاب به سمت انتشار مقاله‌های علمی تغییر داده‌اند و استادان دیگر انگیزه لازم برای تالیف کتاب را ندارند.

وی با تاکید این مطلب که طبقه‌بندی ناشران سبب سامان بازار کتاب‌های دانشگاهی می‌شود افزود: باید شرایطی فراهم شود که این طبقه‌بندی صورت بگیرد و دانشگاه‌ها به استادان توصیه کنند برای ارتقای موقعیت شغلی و اداری، آثار خود را توسط ناشران درجه یک یا دو به چاپ برسانند.

مدیر انتشارات بشري ادامه داد: باید مسیری که ناشران طی می‌کنند تا به جایگاه متمایزی دست یابند مورد توجه قرار بگیرد. برای مثال برخی ناشران ویراستاری دقیق دارند و برای تمام آثاری که چاپ می‌کنند سرویراستار دارند. گروه دیگری متن‌های منتشر شده خود را با فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی تطبیق می‌دهند و برای انتخاب واژگانی که به کار می‌گیرند وقت می‌گذارند. طبیعتا باید سازوکاری وجود داشته باشد که بین این ناشران با آن‌هایی که بدون دقت کافی و با تکرار کار دیگران، کتاب‌هایشان را به چاپ می‌رسانند تفاوتی ایجاد شود.

وی در میانه صحبت‌هایش به حذف یارانه کاغذ هم اشاره و تشریح کرد: سال 1382 و از مجموع یارانه کاغذ، حدود 15 میلیارد تومان به یارانه کاغذ ناشران دانشگاهی اختصاص یافته بود که بعد از حذف آن قرار شد در نمایشگاه کتاب‌های دانشگاهی و با تخصیص بن کتاب به دانشجویان این هزینه‌ها جبران شود اما این امر کاملا تحقق نیافت. وعده‌های دیگری از جمله استفاده از پست ارزان یا رایگان هم داده شد که عملی شدن آن‌ها می‌تواند کمک زیادی به ناشران دانشگاهی بکند و مشکل فروش اینترنتی را تا حدی حل کند.

نداشتن انگیزه مولفان و به‌ویژه اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها به چاپ آثار جدید معضل دیگری بود که کفاشی درباره آن چنین توضیح داد: استادان دانشگاه‌ها انگیزه مالی زیادی برای نوشتن کتاب ندارند زیرا شمارگان کتاب‌ها بالا نیست و نگارش كتاب سود زیادی برای آن‌ها ندارد. دلیل پایین بودن شمارگان کتاب‌ها هم فقط این نیست که دانشجویان کتاب نمی‌خوانند بلکه نبود قانون حق مولف و در نتیجه چاپ عناوین مختلف با محتوای مشابه سبب شده که ناشران نتوانند کتاب‌ها را با شمارگان بالا چاپ کنند.

وی افزود: اگر به جای این‌که 10 ناشر محتوایی تقریبا مشابه را منتشر کنند یک ناشر اثری جامع را با شمارگان 30 هزار نسخه چاپ می‌کرد، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها هم گرایش بیشتری به چاپ کتاب داشتند. همین بی‌انگیزگی‌هاست که سبب شده اعضای هیات علمی به مقاله‌های ISI روی بیاورند و توجه آن‌ها به کتاب کمتر شود.

مدیرمسوول انتشارات «بشری» اظهار کرد: با این‌که انگیزه‌ افراد به چاپ کتاب‌ها کم شده هنوز هم استادان علاقه‌مند و عاشقی هستند که به فعالیت مشغولند، هرچند در اغلب موارد، دانشجویان زبده متن کتاب‌ها را می‌نویسند و استادان فقط نقش نظارتی دارند.

کفاشی یکی دیگر از مشکلاتی که سبب کم رونق شدن تالیف کتاب‌های دانشگاهی در کشور شده را تکیه بر منابع مرجع غیرفارسی دانست و گفت: بسیاری از وزارتخانه‌ها منابع آزمون‌های خود را از میان کتاب‌های غیرفارسی معرفی می‌کنند. برای مثال وزارت بهداشت برای آزمون‌های مختلف، همواره بخش‌هایی از کتاب‌های خارجی را که کاملا آمریکایی هستند معرفی می‌کند. این تکیه بر منابع غیرفارسی سبب کم شدن تعداد آثار تالیفی در کشور می‌شود و کم شدن آثار تالیفی در کشور هم لزوم تکیه بر منابع لاتین را بیشتر می‌کند. این مشکل به صورت دایره‌وار تکرار می‌شود و در نهایت ضعف تالیف در کشور را به دنبال خواهد داشت.

انتشارات بشری، مرکز تخصصی نشر علوم پزشکی است و فعالیت خود را از سال 1368 در بخش انتشار كتاب‌های پرستاری، مامایی و پیراپزشكی آغاز كرده است.