کاخی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره موسیقی غزل‌های حافظ توضیح داد: به‌طور کلی موسیقی شعر در شعر هر شاعری به سه بخش تقسیم می‌شود، اما زمانی اين امر اهمیت می‌یابد که بتوان موسیقی را در آن شعر به خوبی حس کرد.

وی ادامه داد: هر شعری یک موسیقی بیرونی دارد که عبارت است از وزن شعر، موسیقی کناری یا میانی که همان قافیه شعر است و موسیقی درونی، کشفی است که خود از شعر داریم و در حقیقت مجموعه هماهنگی‌هایی است که از طریق وحدت یا تضاد صامت‌ها و مصوت‌های کلمات یک شعر پدید می‌آید.

این پژوهشگر با تاکید بر ضرورت در نظر داشتن موسیقی و حس آن در هر شعری، اظهار کرد: یکی از خصلت‌های اساسی شعر، موسیقی است و باید دید هر شاعر برای بیان مفاهیم مدنظرش چه تاکید و تکیه‌ای بر موسیقی درونی، کناری یا بیرونی شعر دارد. ویژگی موسیقی شعر یکی از ویژگی‌های اساسی غزل‌های حافظ است.

وی در ادامه گفت: از سوی دیگر غزل‌های حافظ با موسیقی ایرانی ارتباط ویژه‌ای دارند. غزل‌های او نشان می‌دهند که تا چه اندازه این شاعر با موسیقی ایرانی و انواع آن آشنایی داشته، آن‌را حس کرده‌ و در غزل‌هایش به‌کار گرفته است.

کاخی توضیح داد: برای مثال در بیت «این مطرب از کجاست که ساز عراق ساخت/ و آهنگ بازگشت به راه حجاز کرد» تمامی اصطلاحات «مطرب»، «ساز»، «عراق»، «ساخت»، «بازگشت» و «آهنگ» از اصلاحات موسیقی هستند. حافظ از این شاهکارها بسیار دارد و چنین ویژگی‌هایی را به نوعی در کل بیت یا کل غزلش تمشیت می‌دهد.

وی از موسیقی شعر فارسی به عنوان مهم‌ترین و والاترین ارزش شعری آن یاد و تشریح کرد: در حقیقت کمترین موسیقی را می‌توان در جهان یافت که میان موسیقی کلام و آهنگ چنین ارتباطی برقرار شود.

این استاد زبان و ادبیات فارسی اظهار کرد: باید در نظر داشته باشیم شاعران پارسی‌سرای از همان آغاز، خود شعرهایشان را با ساز و آواز هماهنگ کرده‌اند و به نوعی خواندن شعر همیشه با موسیقی همراه بوده است؛ به عبارت دیگر شاعر باید شعرش را به‌گونه‌ای با آهنگ سازگار می‌کرده است.

وی ادامه داد: این مساله بعدها سبب شد اگر در جایی شعر با بی‌توجهی روبه‌رو بود، موسیقی به کمک آن می‌آمد و برعکس کم‌توجهی به موسیقی را با شعر جبران می‌کردند. برهمین اساس در کتاب «مقاصد الحان» می‌بینیم که نویسنده برای مثال مشخص می‌کند این آهنگ باید در دستگاه همایون اجرا شود، شعرش بدین گونه است یا اگر صبحگاهان خوانده شود، اثرش بیشتر است.

کاخی در پایان به معنای کلمه‌های «سرایش» و «سرودن» اشاره و تشریح کرد: سرایش و سرودن هم به معنای شعر گفتن است و هم برای ساز و آواز به‌کار گرفته می‌شود و برای مثال می‌گویند آهنگی سرود. این مساله نیز خود نشان‌دهنده ارتباط موسیقی با شعر است که در میان آثار شاعران، در شعر حافظ بیش از هر چیز نمایان است. 

20 مهر، در تقویم رسمی کشور روز بزرگداشت حافظ نامگذاری شده است.